Morgunblaðið - 23.09.1971, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. SEPTEMBER 1971
17
Útgáfubækurnar haustid 1971:
Fjöldi nýrra bóka
á markaðinn í haust
Bókaútg:áfiirnar eru nú í óða
önn aö undirbúa útgáfubækur
sínar fyrir bókamarkaðinn
mikla, sem er orðinm fastur fylgi
fiskur jólaliátíðarinnar. Morgr-
unbiaðið hefur að venju snúið
sér til forsvarsmanna bókaút-
gáfufyrirtækjanna og: leitað
frétta af helztu bókum, sem
væntanleg:ar eru nú á haustmán
uðunum.
SKUGGSJÁ
HJá Skugigisjá kennir ýmissa
grasa á þeissu útgáifluéri, að sögn
Olivers Steins, íorstjéra, en hér
á ef ir gerir hann grein fyrir
helztu útgáfulbðkum:
„Aftur í aldir III, sögur og
sagnir úr ýmsutm áttum, skráð-
ar af Oscari Clausen. Þetta
þriðja bindi þessa sagnaflolkiks,
er eins og hin fyrri bindin,
safn sagna Víðs vegar að af
landinu og á það sameiginlegt
rnieð þeim fyrri, að vera fjöl-
breytt að efni og skermmitilega
skrifað. Hér er sagt frá sérstæð
uim og sérkenniiegum mönnuim,
ýimsum þeirra landskuinnum.
Langur þáttur er um Sandtholts-
ifeðga og noíkkra aifkoimend-
ur þeirra, þáttur er um Innrétt-
ingar Skúla flógeta, sagt er frá
hrakningum Gríimiseyjarprests,
morði bóndans í Árbæ við
Raykjaviik, svo nokkrir þættir
séu nefndir.
Bókin iim Sigvalda Kaldalóns,
skráð af Gunnari M. Magnúss
er þriðjia bökim í bókaflakknum
Man ég þann mann, en áður eru
komnar Bókin um séra Friðrik
og Bókin um Pétur Ottesen. Bók
in um Sigvalda Kaldalóns skipt-
ist í tvo aðalihlU'ta, hin flyrri er
saga læknisins og tónskáldsins
en hinn siðari er viðtöl við
ýmsa vini hans, sem muna ve\
þeSta Ijúfa og áistsæla tónskéld,
sem æ mun lifa meðan islenzk
l'jóð og lög eru sungin. Fjöldi
miynda úr lífi Kaldalóns prýða
þesisa bók, sem verður óvenju
smekkleg í frágangi öllum svo
sem hinar fyrri bælkur í þessum
bókaflloklki voru.
Uátrabjarg eftir Magnús
Gestsson flyrrum skólastjóra og
fræð'.'mann er saga þessa mesta
bjargs á landi oklkar og jafn-
Oscar Clansen •
framt veistustu byggðar I
Bvrópu. Hér er sagt fré bjarg-
sigi og bjargnytjum frá fyrsíu
tíð, fuglatekju og eggj'atekju, og
lýst er útbúnaði og aðstöðu við
þesisa flæðuöflun seim og
geymslu og varðveizlu þessara
afurða. Sagt er frá slysflöruim
og björgun úr bjarginu, raktar
þífóðsðgur og sagnir tengdar
Látrabjargi. Kafli er um tófu,
hrafn og bjarndýr við bjargið,
en einnig þau áttu þangað björg
að sælkja. Sögur eru af fræg-
ustu og fræknustu sigmönnum í
Látrabjargi, — en veigamieisti
kaflinn i þessari fróðlegu bók
er hin ítarlega frásögn af björg-
unarafrekinu mikla við Látra-
bjarg, sem svo hefur verið nefnt
og sögufrægt er orðið og fest
hefur verið á kvikmyind. Þarna
eru söguimenn þeir hinir sömu,
sem þetta mikla afrek unnu, svo
hér fer ekkert milli mála í frá-
sögn þessa mikla afreks. Þessir
flátæku og illa útbúnu bændur
og afreksmenn verða ógleyman-
legir þar sem þeir í svartasta
skammdeginu hætta lífi og lim-
um við björgun Skipishafnarinn-
ar af brezka togaranum Dhoon,
og segja má að þetta afrek
þeirra hafi vakið alheimsathygli.
Látrabjarg er einnig hiin
ágætasta leiðsöguibók ferða-
manna, sem leið sína leggja á
bjargið og skioða hina hrikalegu
flegurð þess.
Skipstjórar og skip er nokk-
uts konar skipistjóra- og skipa-
tal skráð af Jóni Eirikssyni fyrr
urn skipstjóra. Hér er sögð
Gunnar M. Magnúss
saga allra islenzkra verzlunar-
og varðskipa og stutt æviágrip
skipsljóra þessara skipa. Mynd
er af öllum skipstjórunum og
einnig af flestölluim skipunum.
Þá er i bókinni yfirlit í réttri
tíimaröð yfir það, hvenær og
hvernig skipin urðu íslenzk
kaupskip og varðskip og hvers
vegna þau eru það eklki leng-
ur. Skrá er um eigendur og út-
gerðarflélög skipanna. Raktar
eru siglingar Islendinga i fo.rn-
öld og á miðöldum, sagt er frá
fræðslu og menntun skipstjórn-
armanna frá uipphafi og rakin
er saga Síýrimannaskólans i
Reykjavík. Þá er í bókinni skrý
um islenzka skipstjóra á 19.
öld og kaupskipastólinn á sama
tima.
Minniugrar ríkisstjóraritara
eftir Pétur Eggerz sendiherra,
eina manninn sem gegnt
hefur emlbætti rikisstjórarit-
ara á Islandi, er florvitnileg bðk.
Með útgáfu bókarinnar er reynt
að varðveita og bjarga frá glöt-
un þeim hugblæ, sem hér rikti á
árunuim 1940—1945 og þá
sérstaklega I sambandi við rik-
isstjóraembæitið og síðar forseta
embættið.
Þegar utanþingsstjórnin koim
til sögunnar, flékk rikis-
stjóri öbeint meira vald í hend-
ur en þjóðhöÆðingja Islandis er
ætlað að hafla. Á milli Sveins
Björnssonar og Vilhjéims Þórs
utanrílkisráðlh'erra skapaðist ná-
in vinát ta, sem I senn
gerði þessa mæbu menn voldugri
og valdameiri, án þess að þeir í
raun æsktu þess. Rílkisráðsfund
ir voru á stundum all söguleg-
ir og er frásögnin af þætti Ein-
ars Arnórssonar og hinu sér-
stæða skopskyni hans og háði
all söguleg. Þá er sagt firá komu
brezka hersins og Howard
Smith sendiherra Breta og
hvernig Hermann Jónasson þá-
verandi florsætisráðherra tók
við trúnaðarbréfi hans og henti
þvi í áttina til utanrikis-
ráðlherra Islands.
Sagt er firá þvi þegar Sveinn
Björnsson hóf ferðalög um land
ið eftir að hann var kjörinn for-
seti, en eftir að hervernd Banda
ríkjamanna hófst varð hann að
hætta þeim ferðum um sinn til
að þiggja boð Roosevelts for-
seta og Bandarífejiaistjörnar.
Sagt er frá vesturflör forsetans
og viðbrögðum framámanna
1. grein
Óskar Aðalsteinn
Vestur-lslendinga er þeir hittu
florse a Islands vestra. — 76
myndir frá ferðum Sveins
Björnssonar og stjórnarferli
hans prýða bókina. Segja þær
margar hverjar á sinn þögla
h:á::t meiri sö.gu en langt leismél
gæti gert.
Dísir dranma minna heitir ný
skáldsaga eftir Óskar Aðalstein.
Hún fljallar um æskuifólk I
sjávarplássi, sem gæti verið
einhvers staðar á Vestfjörð-
um, segir frá umibrotum
unglingsáranna, breytingu þessa
unga fólks úr táningum i full-
orðið og þrookað fólk. Ást-
in skipar hér öndvegi og er hinn
rauði þráðuir í allri atburðaráis
sögunnar.
Dnlrænir áfangar eftir Ólaf
Tryggvason, hinn landsfcunna
huglælkni og rithöcflund. Ólafur
kemur viða við í þessari bók
sinni, sem fjallar um fegurð fram
líiflsins og mikilvægi ástúðar og
velvilja í skiptum manna, ávinn
inginn af lýtalausri líflsbreytni
og ekki hvað sízt um gildi bæn-
arinnar flyrir manninn og um-
hverli hans.
Dulrænir áfangar er flög-
ur bók, sem allir er áJhuga hafa
á dulrænum efnum munu
fagna, bók, sem Vís er til
að bæta mannlifið ef breytni
manna er samlkvæmt þeim kenn-
ingum, sem höfundiurinn teiur
vænlegastar til árangurs í þeim
efnum.
Istendinga sögrur með nútinia
sfcafsetningn, VI. og VII. bindi,
koma út á þessu ári. Er þá að-
eins eitt sagnabindi óikomið
i þessari vinsælu og handlhægu
útgáfu, Atriðisorðaskrá og
nafnaskrá verður svo i
lokahindinu, hinu 9. í röðinni,
en siðustu tvö bindin koma út á
næsta ári.
íslendinga sögur með nútirna
staflsetningu er flyrsta og eina
heildarútgéfan sem gefin hefur
verið út af sögunum á því méli
sem við í dag lesum og skrifum.
Er því engum lengur nein hindr
un í að kunna skil á þessum
bókmenntaarfi okkar, enda eru
vinsældir þessarar héildarút-
gáfu sívaxandi. Enn um sinn
munu nýir kaupendur geta gerzt
áskrifendur að þessari heildar-
útgáfu með þeim kostakjörum,
sem boðin voru þegar fyrstu
handritin komu heim flrá Dan-
mörku, en það áskriftarverð er
25% lægra en búðarverð bók-
anna.
Óþekkti hermaðurinn eftir
finnska sndllinginn Váinö Linna
kemur út á þessu hauisti i þýð-
ingu Jóhannesar Helga. Óþekkti
Nina Björk Árnadóttir
.hermaaurinn er öndvegis rit og
bófcimenntalegt stórvirki, heirns-
þekkt stríðssaga, sem greinir
frá lífi og dauða eins herfylkis
i stríði Finna og Rússa í heims-
styrjöldinni síðari. Bókin vakti
hatramimar deilúr i Finnlandi á
sínum tiima, svo sem títt er um
miklar bókmenntir og Linna
varð annar í röðinni þeirra
manna sem hlotið ha.fa bók-
menntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs. Hann lýsir þjóð sinni í
striði með mjög sannfær-
andi hætti, ríflega krydduðum
harðihnj'óskulegri kíimni sem
sver sig í ætt við þá íslenzku
á skcimimtitegan hátt. Það
er' gríimulaust andlit stríðlsins,
sem Linna sýnir okkur, séð með
augum óbreytts hermanns og
túlkað með beinskeyttu og oft
meinflyndnu orðfæri hans. En
framar öllu sýnir bókin okkuæ
stærð mannsins gagnvart hinni
mestu ógn allrar mannlegr-
ar reynslu: dauðanum. Bf hægt
er að kynnast þjöð af einni bók,
þá er Óþeklkti hermaðurinn slík
bók.
Helför herbátsins MTB 345
eftir norska blaðlamarminn Kjell
Sörhus segiir hraktfallasögu
áhafnar eins hinna litlu torpedó-
báta, sem Norðlmenn notuðu inn
an skerjia við Noregsstrendur í
baráttu sinni við nasista i heims
styrjöldinni síðari. Þetta er
hrikaleg og átakanleg lýs-
ing á brjálæði stríðlsms og sýn-
ir ókkur umbúðélaust ófreskju-
andlit nasismans. Bókin er þýdd
alf Hensteini Pálssyrti.
Pétur Eggerz
Blóni ástarinnar eftir Theresu
Charles heitir nýjasta ástarsag-
an eftir þessa vinsæl'U skéld-
konu, sem hér á landi nýtur
meiri vinsælda en nokkur ann-
ar skemimtisagnahötfundur, sem
skrifar uim ástir og spennandi
ævintýr. Andrés Kristjánsson
ritstjöni hefur þýtt þessa bók
eims og fyrri bækur Theresu
Charles."
LEIFTUR
Margar bækur feoma út hjá
bókaútgáfunni Leifl.ri að venju,
og hér getur Gunnar Einarsson,
f'orstjóri, nokikurra þeirra
helztu, sem væntanlegar eru á
þessu hausti:
tír byggðum Borgarf jarðar, 1.
bindi, endiuirprentað, noktkuð
aukið og flylgir því naflnaskrá,
sém ékki var í fyrri útgéflu. —
Or byggðum Borgarfjarðatr hetf-
ur verið alveg ófáanieg bók í
mörg ár. Þórður Kristlei'fsson
sá uim útgátfu bókarinnar.
Vestur-Skaffcfellingar, annað
bindi. Með þessu bindi er háifn-
að hið miikla ættfræðirit Bjöms
Magnússonair pnöf'essor.s, þar
sem birtar eru heimildir um alla
þá, konur og karla, sem taldir
eru til Vestur-Skaftfellinga frá
árinu 1703—1966.
Á tveimur jafnfljótum, minn-
ingaþæ tir Ólafs Jónssonar
búnaðarráðunauts og rithöfund
ar á Afcureyri. Þetta er fyrri
hluti æviminninga ÓlaÆs, 427
blaðsiður auk mynda. Síðard
hluti verksins kemur út á næsta
ári.
Passíusálmarnir, ný óg falleg
útgáfla, prentuð með sióru og
greinilegu letri. Margir hafa
kvartað yfir því, að þótt letr-
ið á útgáfunni, sem verið hetf-
uir í bókaverzlunum, undanfarið
sé greinilegt, þá sé það full-
smátt fyrir þá, sem famir eru
að daprast sýn. — Þessi útgátfé
á ftð bæta úr því.
Sjálfsævisaga Matthíasar
Helgasonar bónda á Kaldrana-
nesi í Strandasýslu, 1878—1966.
Sonur Matthiasar, Þorsteinn
sér um útgáfuna og býr bókina
til prentunar. I bókinni er tölu-
vért aí myndum.
Ilimneskt er að lifa IV. bindi
sjálflsævisögu Sigurbjarnar
Þorkelssonar í Vísi. — Eins og í
fyrri bindum lýsir Sigurbjörn
hér af sinni miklu og alkumnu
frásagnargleði viðtourðum og
mönnum, sem hann hefur kynnzt
og starfað með á langni og við-
burðarikri ævi.
Grímsey — byggð við norður-
skaut, eiftir séra Pétur Sigur-
gelrsson vigslutoiskup. 1 formála
bókarinnar segir höfiundur með-
al annars: Bók þessi er unnún
eftir 15 ára starflsfenil sem þjón-
andi prestur þessarar nyrztu fs-
lands byggðar. Ég skrifa bók-
ina bæði sem kennimaður og
áhugamaður uim líif og sögu eyj-
arinnar, eins og til þess að gefa
þeim mörgu noifckra úrlausn,
sem segja við nrig: „Ég vildi, að
ég gæti komizt með þér
Framh. á bls. 18