Morgunblaðið - 29.07.1972, Blaðsíða 11

MOHG UNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. JÚLl 1972
KTsaXfr1,-
á sér gróðurvinjar
Þar eru tugir trjátegunda
og nær allar ísl. blómjurtir
í hlíðinni ofan við Keldur,
milli Tilraunastöðvarinnar og
ný.ja Norðurlandsvegar stend
ur gamall sumarbústaður í
g-irtu landi. Fáir, sem um veg-
inn þjóta vita, að þarna eru
dýrmætir gróðurreitir, —
dýrmætir frá sjónarhóli
þeirra sem þykir vænt um
og kunna að meta fallegt tré
og litla juri. Fesstun gróðnr-
vinjum hefur Jóhann Páls-
son, náttúrufræðingur, kom-
ið upp og unað sér við um
áraraðir.
Margir kannast kannski
betur við Jóhann af fjölum
leikhúsanna, þvi hann var
lengi leikari, en hætti þvi og
tók að lesa undir landspróf
ag siíðan stúdentspróf, sem
hann tók fyrir 3 árum.
Þá tók hann fyrir nátt-
úrufræðina og var í hópnum,
sém lauk námi við nýju nátt-
úrufræðideildina við Háskóla
Islands í vor. Og nú er hann
að fara til náms í grasafræði
í Svíþjóð. Áhugi Jóhanns á
jurtum og gróðri á sér
þó sýnilega lengri sögu, eins
og gróðurreitirnir hans tveir
bera merki. Skógræktaráhug-
inn nær allt aftur til æsku og
unglingsáranna, þegar hánn á
síkólaárunum keypti jafnan
trjáplöntur á vorin fyrir or-
lofspeningana úr sumarvinn-
unni og gróðursetti, þar sem
nú er fallegur afgirtur lund-
ur með upp undir 100 trjá-
tegundum. Áhuginn á blóm-
jurtum fylgdi i kjölfarið, og
varð til þess að Jóhann hefur
safnað í landið kringum sum-
arbústaðinn flestum íslenzk-
um blómplöntum og heilmiklu
af útlendum. Og starir og
burkna má þar líka fiin.na.
— Upphafið? Ég fékk sem
strákur þennan mikla skóg-
ræktaráhuga og þar sem ég
er eiginlega alinn upp í þess-
um sumarbústað, þá tók ég að
setja hér niður tré. Faðir
minn, Páll Magnússon, var
upphaflega frá Keldum og
byggði hér sumarbústað,
sagði Jóhann, er við fengum
hann til að gan.ga um þessar
gróðurvinjar hans einn af
þeim fáu dögum, sem hann
stanzaði í borginni milli ferða
á Strandir og inn í Þjórsár-
ver, þar sem hann vinnur við
gróðurrannsóknir í sumar.
— Annars komu mín fyrstu
grenitré hálfbrunnin undan
Hekluhrauninu í gosinu 1947.
Þau voru seld, kostuðu heil-
ar 15 krónur, og ég átti ekki
fyrir nema þremur. Þau
standa hér við sumarbústað-
inn orðin margir metrar á
hæð. Þegar ég fekk þau voru
þau 30 sm og 32 sm. Ég mældi
þau vandlega.
Við göngum fyrst með
Jóhanni uppi f brekkunni um
trjálundinn, sem er afgirtur
þar sem upphaflega voru ber
holt, en svolitið tún neðst.
Nú er þetta allt þaMð marg-
vislegum trjám og botngróð-
ur ákaflega fallegur. Þarna
er gott skjól, sem veigaminni
trén njóta. Annað er merM-
legt við þessa gróðursetningu
en f jöldi tegundanna og hve
vel trén dafna. þ.e. að þessi
tré: háfa vaxið af sjálfsdáðum.
Aðeins verið plantað, en aldred
borinn á áburður og aldrei ver
ið sprautað á þau. Mesta
vinnan núna er við að klippa
og grisja, segir Jóhann. En
aljt, sem af er klippt er lát-
ið liggja og grotna niður I
jarðveginn sem áburður.
Hvað sprautun viðvíkur, þá
kemur það ekki að sök. Tré
skemmast stundum framan af
sumri, en ná sér svo sjálf á
strik, þegar kemur fram á
sumar. Þarna hefur sprautun
sýnilega ekki hrakið burtu
fuglana, sem gera sitt gagn
við að þrifa af trjánum.
Hrmigrás náttúrunnar hef-
ur ekki verið rofin.
Ekki hafa orðið nein
óhöpp i trjálundinum nema
slæma vorið 1963, þegar
grenitré og aspir urðu fyrir
miMu áfalli. Grenitrén féllu,
nema smá ræflar, sem staðið
höfðu á slæmum stöðum og
voru því ekki komnir á legg.
Sumir þeirra hafa síðan náð
sér og eru orðnir að falleg-
us^tu trjáim.
Ekki segist Jóhann hafa
hugmynd um hve margar trjá
tegundir eru þarna. Talan er
einhvers staðar milli 50 og
100. Ekki ætlum við að fara
að telja upp allar þær teg-
undir. Jóhann bendir okkur
t.d. á Douglasfuru, sem vex
vel þama í skjólinu. Þar er
önmir sjaldgæf fura, silki-
fura, með mjúkúm löngum
hárum. Þama er líka staðar-
fura, öll þakin blómum og
kömglum. Á sitkagreninu eru
líka fræ. GuXlfura er hér. Og
þar gneefir gullreigín með gul-
um . blómum. Það er uppi
á hæð, en ekki í skjóli —
hefur lifað þó ekki hafi tek-
izt að halda í því lífi á betri
stöðum.
Við stönzum í rjóðri, þar
sem er hátt rauðgrenitré, og
Eitt eilífðar smáblóm .

f skógarltuidinum eru tugir af
fallegum
Ljósm.
trjátegundum.
Ól. K. Mag.
Fyrstu greinitrén, sean voru 3 0 sm á liæð og komu hálf
brunnin undan Hekiuhratm i árið 1947.
við hliðina á því tveggja
metra birkitré, sem hefur vax
ið upp af fræi. Þar er lika
AJaskaeplatré. Elri er þarna
að finna og segir Jóhann að
miklu meira ætti að rækta af
bonum hér á landi. Botngróð-
urinn mihi trjánna er íalleg-
ur. Lúpiina er um allt og dafn
ar vel, eins og að líkum, lætur.
Jóhann segist vera dálítið
hræddur við hana, hún sé
heldur varasöm og bendir
okkur á stað þar sem hún er
að vaxa birkinu yfir höfuð.
En á gróðurlausa mela getur
verið í lagi að planta henni.
Þarna hefði verið gaman að
eyða heilum degi og skoða
trén, en ekkert svigrúm er
til þess.
Við göngum yfir að
landinu kringum bústaðinn.
Við girðingu nágrannans,
Gunnlaugs Ólafssonar, vaxa
viilt hindber á runna, sem
hefur læðzt inn fyrir til
Jóhanns. Fyrir fimm árum
fékk Jóhann þetta land til
eigin umráða hjá fjölskyldu
sinni. Mikill ágangur var
alltaf á landið af sauðfé, sem
lélegar girðingar héldu ilia
fyrir utan. Nú er þetta allt
annað og kveðst Jóhann oft
á göngu sinni um landið finna
nýjar jurtir, sem hafa komið
fram eftir að girt var og
spildan alveg friðuð. Hann
er svo heppinn að á þessum
bletti eru allar tegundir af
landi nema hraun og fjöru-
sandur, meira að segja er þar
dálítil mýri.
— Aðalatriðið þegar blóm
er flutt, er að finna þvl
stað, þar sem það vill verá.
Stundum tekst það og stund-
um ekki. Þá verður bara að
gera nýja tilraun. En það sem
ekki viU lifa hér, fær að
deyja. Þvd er komið fyrir á
bezta stað og verður að
spjara sig.
Við göngum um landið. Há-
fjaUaplönturnar eru á einum
s»tað. Þar má m.a. sjá skolla-
finigur og lyngjaína úr
Veiðileysufirði, íj andaf æiu,
úr Arnarfellsimúla, b®á-
Mukkulynig og mýrarerbu úr
Þjórsárdal. Loks hefur
Framh. á bls. 25
Beykjavikur.