Morgunblaðið - 29.07.1972, Blaðsíða 17

MORGUISPBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. JÚLl 1972
17
LEIÐ BOBBY FISCHERS TIL
HEIMSMEIST ARATITILSIN S
Bók eftir danska skákmeist-
arann Jens Enevoldsen um
bandaríska skáksnillinginn
— Bobby er svo tilfinn-
ingaleg-a bundinn af skáklist-
inni, að hvin er honum allt
annað en luin er öðru fólki.
Viðliorf Bobbys til skáklistar
innar og allt, sem snertir
bana er líkast trúarbrög-ðum.
Þetta viðliorf mótar allt fram-
ferði hans. Sjálfum geðjast
mér vel að Bobby. Hann er
vingjarnlegur og aðlaðandi
maður. Á þennan veg lýsti
danski skákmeistarinn og
blaðamaðurinn Jens Enevold-
sen bandaríska skákjöfrinum
Bobby Fiscber í viðtali við
Morgunblaðið, en Enevoldsen
liefur fyrir skömrnu látið fara
frá sér bók um Fischer, sem
nefnist: Bobby Fischers vej til
VM.
1 bók þessari er rakinn
skákferill Fischers frá byrj-
un allt til þess, að hann hef-
ur unnið stórsigra sína í
undaneinvigjunum á s.l. ári
fyrir heimsmeistaraeinvígið.
í bókinni eru jafnframt
birtar með skýringum margar
skákir Fischers og eru þær
í tímaröð, þannig að þær eru
hluti af frásögninni og skýra
frá þvi móti, sem Fischer var
þátttakandi i hverju sinni.
— Persónuleiki Bobby
Fischers er mjög flókinn og
það er fráleitt að reyna að
útskýra hann í nokkrum orð-
um, sagði Enevoldsen. Bobby
er í mjög ríkum mæli sér-
stæður maður með sínar eigin
skoðanir, sem hann hvikar
ekki frá. Það er þannig ljóst,
að viðhorf Bobbys til peninga
e.r mjög frábrugðið því, sem
Jens Enevoldsen
við flest höfum. Ástæðan er
að öllum líkindum sú, að bar-
áttan fyrir daglegu brauði
byrjaði hjá honum þegar í
æsku. Hann er alinn upp í
hliðargötu í Brooklyn í New
York, þar sem hver dag-
ur var barátta, vegna þess
að móðir hans varð að sjá
aiein fyrir honum og systur
hans.
Til frekari skýringar á
þessu má taka eftirfarandi
dæm:. Árið 1958 tók Fischer
þátt í millisvæðamótinu í
Portoroz i Júgóslaviu og náði
að vinna sig upp í svonefnt
kandidatamót. Þegar hann
fékk verðlaunin sín greidd,
þá taldi hann peningana
vandlega, á meðan allir við-
staddir horfðu á. Fólk, sem
andúð hefur haft á Bobby,
hefur litið á þetta sem pen-
ingagræðgi i stað þess að
reyna að skilja það, að þetta
var i fyrsta sinn, sem þessi
fátæki drengur, þá ekki 15
ára gamall, hafði eignazt pen
inga, svo að nokkru nam.
Fyrir Bobby var þetta krafta
verk. Þetta var hlutur, sem
aldrei hafði gerzt í lífi hans
áður. Með tilliti til þessa mun
Bobby alltaf verða feginn
þvi að eignast peninga. Hann
er ekki fæddur Rockefeller.
É kynntist Bobby persónu-
lega í Kaupmannahöfn árið
1968. Þá dvaldist hann þar í
nokkra daga og honum geðj-
aðist greinilega vel að Kaup-
mannahöfn, einkum kunni
hann vel að meta danskan
mat. Fórum við þá oft út og
borðuðuim saman.
En að hitta mann og ræða
við hann undir slíkuim kring-
Framhald á bls. 22
Þessi mynd var tekin eftir millisvæðamótið í Stokkbólmi
1962, þar sem Bobby Fischer varð sigurvegari. Það er
létt yfir honum og sovczku skákmeisturunum Petrosjan
(til vinstri) og Geller (tii liægri), en sá síðastnefndi
er helzti aðstoðarmaðu r Spasskys í heimsmeistara-
einvíginu nú.
Skák í Sovétríkjunum
ENGIN einkaleyfi eru gefin út
fyrir hæfileikuim. Miklir skák
meistarar koma fram einnig
í þeim löndum, sem ekki eru
talin „skáklönd". Nefnum
Damann Bent Larsen og kom-
unga menn eins og Brasiliu-
manninn Enrice Meking og
Svíann Ulf Andersson. En
samt er það svo að i Sovét-
rikjumum einum eru 37 stór-
meistarar og 524 meistarar,
þar af 60 konur. Aðeins Sov-
étrikin géta sent fram sveit,
sem sigrar „afganginn af
heiminum", eins og gerðist
árið 1970. Hvernig stendur á
því að Sovétríkin eru sígilt
skákland i vitund manna?
Mikhail Tsjigorín (1850—
1908) er talinm faðir rússn-
esks skákskóla. Hann stóð
nærri heimisimeistaratign og
var um leið mjög kappsamur
áhugamaður um skák heima
fyrir. Samt fór það svo, að
hann varð að gefast upp við
að gefa út blað sitt „Skákrit-
ið“, vegna þess að honum
tókst ekki að safna 250 áskrif-
endum.
Nú er svo komið hins veg-
ar, að í Sovétríkjumum koma
út skákblöð í 250 þúsund ein-
tökum, og þar af kemur eina
skákvikublaðið í heiminum,
„64“, út í 100 þúsund eintök-
um.
Októberbyltingin hafði
mikla þýðiingu fyrir þá þróun,
sem lýsir sér m.a. í þessum
tölum. Sovétstjórnán lýsti
skákáþróttima milkilvægan
þátt í memnimgarlegu uppeldi,
og Mynnti að henni sem mest
hún mátti. Þegar fyrsta meiri-
háttar aliþjóðamótið var hald-
ið í Moskvu 1925 varð að kalla
á riðandi lögreglu til að koma
í veg fyrir að áhugamenn
legðu undir sig salarkynnin,
þar sem skákrisar heimsins
hittust.
Hinn mikli áhugi vakti upp
heila fylkingu af ungum
hæfiileikamönnum eins og t.d.
Mikhail Botvinnik, sem þegar
fyrir stríð hafði tryggt sér
stöðu nálægt heimsmeistara-
tign. Stríðið lagði sinn skatt
á skákíþróttina, en að því
loknu hófst mikil sigurganga
sovézkra skákmanna. Þeir
sigruðu landslið Bandarikj-
anna og árið 1948 varð Bot-
vinnik heimsmeistari.
1 Sovétríkjunum er skákin
felld inn í iþróttakerfið. Inn-
an íþróttanefndar rikisins
(sem og einsitakra lýðvelda)
starfar sérstök deild, sem
vinnur að skákmálum. Henni
til aðstoðar er kjörin nefnd,
stjóm Skáksambands Sovét-
ríkjanna, sem velur i ýmsar
undirnefndir (æskulýðsnefnd,
nefnd um skák i sveitum
o.s.frv.). Júrí Aberbakh stór-
meiistari er nú forseti Skák-
sambandsins.
I reynd er AðaJskákklúbb-
urinn í Moskvu, ASK, miðstöð
skákstarfs i landinu. Hann
samræmir starf alilra annarra
klúbba, gefur út fyrir þá
kenmslugögn og bækur, gefur
út Fréttablað ASK. 1 því fer
mikið fyrir bréfsikákum, en
ASK er eimmitt aðailskipu-
leggjandi bréfskákmóta, sem
koma áhugamönnum á af-
skekktura stöðum I návígi við
sterka andstæðimga.
Aðalskákklúbbuirinn stend-
ur undir sér f járhagslega með
útgáfuistarfsemi og reksbri
fyrirlestraþjónustu og pönt-
unarskrifstofu fyrir þau
félög eða fyrirtæki, sem vilja
fá góða skákmenn til að
fræða eða tefla fjöltefli.
Meðlimir ASK greiða f jórar
rúblur á ári i félagsgjöld, en
fá í staðinn not af allri þjón-
ustu klúbbsins, þátttöku í
fjölteflum, námshópum o.fl.
Auk margvislegra flokkun-
armóta heldur ASK sitt
meistaramót, sem byrjar á
fjöldakeppni eftir svissneska
kerfinu. 500 manns tefla í
einu i tveimur hópum, sunmu-
daga og mánudaga. Sigurveg-
arar í þessum áfanga fá rétt
til að berjast fyrir meistara-
tign. 1 sunnudagsihópnum
tefla ekki aðeins Moskvubúar
heldur og íbúar nálægra
borga.
Skákklúbburinn er kenndur
við Tsjigorín. Þar er stór sal-
Eftir
Alexandr
Rosjal
(APN)
ur til keppni, og í ganginum
er raðað merkustu verðlaun-
um — t.d. bikar þeim, sem
veittur er fyrir sigur i Þjóða-
móti FIDE. Hann hafa sov-
ézkir skákmenn unmið tíu
sinnum. Klúbburinn er í
falilegri tveggja hæða viliu,
sem Zímin greifi átti fyrir
byltinguna. Nú er orðið of
þrönigit um hann og er verið
að byggja ofan á hann eina
hæð.
ASK samræmir störf ann-
arra klúbba, sem starfa í ein-
stökum héruðum eða lýðveld-
um. En auk þess eru til klúbb
ar á vegum einstakra stofn-
ana, háskóla, fyrirtækja og
svo skákklúbbar iþróttaifélag-
anna („Spartak", ,,Trúd“)
o.s.frv. 188 þúsund leiðbein-
endur taka þátt í starfi al'lra
þessara klúbba.
Sérstök áherzla er lögð á
skákstarf meðad æskufólks.
Þá láta menn sér ekki nægja
þau starfsfonm, sem hingað
til hafa verið við lýði — skák-
hópa einistakra skóla og ung-
herjahalla. Nú er farið að
halda nýtt fjöidamót meðal
ungherja og er tefit um verð-
launin „Hviti hrókurinn". Það
voru tveir sovézkir heims-
meistarar, Boris Spassky og
Nona Gaprindasjvíii, sem
stofnuðu þessi verðlaun
ásamt fyrrverandi heims-
meisturum — Petrosjan, Tal,
Smyslof, Botvinnik, Rúderiko,
Rúbtsovu og Bykovu. Meira
en ein milljón skólabama tók
þátt i síðustu keppni um
„Hvíta hrókinn".
Frá þeim unglingamótum,
sem haldin eru á hverju ári,
hafa komið fram þekktir, ung
ir stórmeistarar eins og Ana-
toli Karpof, Júri Balasjof
(sem er stúdent i skákfræð-
um við íþróttaháskóla), Vladi-
mír Túkmakof, Rafiik Bagan-
jan. Margt bendir ti'l þess, að
sovézk skáklist sé að yngjast
l’ramhald á bls. 18
Spassky óskar Petrosjan, fyrstur manna, til hamingju með
sigurinn yf ir Botvinnik.