Morgunblaðið - 29.07.1972, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. JÚLl 1972
Myndin er tekin þegar vinningu rinn var dreginn út. Á myndinni
er talið frá vinstri: Freyr Ófeigsson, fiditrúi bæ.jarfógeta, Jakob
Ó. Pétursson, fyrrverandi ritstjóri, Rut Ófeigsdóttir, skrifstofu-
stúlka og Árni Magnússon varðstjóri.
Að auka nýt-
ingu laxveiðiáa
S.L. FIMMTUDAGSKVÖLD
— Króakrot
Framhald af bls. 12
einhvem tíma. Það marrar
ámátlega i hliðinu, þegar
gengið er um, eins og það sé
því mjög sárt að hleypa þeim
inn, sem það veit að kemur
aftur út. Þama eru steyptir
grafreitir með pílárum í kring
og legsteinar með stöfum.
Mannanöfn og ártöl með fall-
egum orðum inn á milli. Sums
staðar er þó bara grösuigt
kargaþýfi það eina sem vitn-
ar um manninn, sem heyrði
eins og ég, sá eins Qg þú og
gekk eins og maðurinn í
næsta húsi.
En hvar er svo sálin úr
öilum þessum hópi? Er hún
uppi eða niðri? Úti eða inni?
Eða er hún bara píp og ekki
til? Kannski bara imyndun
frá upphafi. Og hvar er guð?
Ésús og Máría oig ailir hinir?
Er guð i kirkjugarðinum? Já,
hann hlýtur að vera þar, er
hann ekki alstaddur (om-
indpresent) ? Þau eru kannski
öll saman á reiki um óravídd-
ir eilifðar með sálnahóp á
undan sér eins og fjárhóp að
hausti. Ef sálin og allt það
er bara píp, þá eru kirkju-
garðslegar bara einn hlekk-
ur í fæðukeðju náittúrunnar
sem hefur engan guð yfir
sér. Kannski er ekkert verra
að vera bara áburður handa
grösum og: blómum, sem
teygja sig upp í kxftið til að
mýta sólarljóisið.
Hvemig ætli það sé að
heyra moldina s'kell-a á k>k-
inu fyrir ofan sig?
Það marrar ámátlega í hlið-
inu, þegar gengið er út, því
að gleymzt hefur að smyrja
hjarirnar. Krói.
— Rætt við
Kára
Framhald af bls. 12
teija að einhver verði alitaf
að ráða, en slík kerfi klikka
þegar minnst varir. Einræði
lleiðir af sér skort á persónu-
legum tengslum og áhugaleysi
starfsmanna um máiefni leik-
hússins. Það getur aldrei orð-
ið heillavæniegt fyrir árang-
urinn. Hér van'tar t.d. sam-
band milli leiksviðsmanna og
leikara. 1 Þjóðleikhúsinu
drekka þeir ekki einu sinni
kaffi saman, því þeir hafa sín-
ir hvora kaffistofuna."
,fviÁLFST/FTT FÓLK.“
„Annað er það að við álit-
um að próf í skóla séu til-
gangslaus. Menn halda að
þau spari tíma, en með þeim
eru þeir raunar aðeins að
forðast að taka hæfni og
kunnáttu persónulegum tök-
um; ef maður kann ekki svar
við ákveðimni spurningu á
áfkveðnum tíma, telst hann
óhæfur. Það er ekki reynt að
komast að orsökinni.“ Kári
kvað fjárhags- og húsnæðis-
mál valda samtökunum nokkr
uim áhyggjum, en þó hefði
tekizt mjög gott samstarf við
t.d. Æskuiýðsráð og Norræna
húsið. „Og við erum búin að
tala við menntamálaráðherrsL,
sem tók málinu af skilningi,
en sagði þó að engir fjár-
styrkir vaeru handbærir nú.
Hann hefur þó m.a. fengið og
mun fá gögtn frá okkur. En
þátttaka okkar í Norrænu
ieiklistarnemanefndinni get-
ur einmitt opnað ok'kur leið
i ýmsa sjóði sem norræn sam-
vinna býður upp á.“
Framhaldsstofnfundur sam
takanna verður svo á mið-
vikudag 2. ágúst kl. 20 í
Norræna húsinu og eru ailir
sem áhuga hafa á leikhúsmál-
um hvattir til að maeta. „Fól'k
Keidur að það sé ekki hægt
að stoifna samtöik á svona
breiðum grundvelli vegna
þess að það hefur ekki verið
reynt. Þetta er eitt dæmi um
skort íslendinga á félagsleg-
um þroska. Við erum eins og
Laxness segir „sjálfstætt
fó)!k",“ sagði Kári HaUdór að
tokum.
10 þúsund
kr. á miða
nr. 1441
SlÐASTLIÐINN miðvikudag
var dreginn út þriðji vinningur-
inn í öryggisbeltahappdrætti
Umferðarráðs. Fór útdrátturinn
fram á skrifstofu bæjarfógeta á
Akureyri, og kom vinningurinn,
— Sauðfjár-
rannsóknir
Framh. af bls. 16
1971 um þær tilraumir, kom í
Ijós, að niðurstöðum þeirra bar
að öllu leyti saman við íslenzku
niðurstöðurnar.
Að lokuim er rétt að brýna það
fyrir þeirn bændum, sem hafa
hrjg á að klippa fé sitt að vetr-
inum, að þeir þurfa að hafa góð
hús, næg hey og aðstöðu tii að
geta fóðrað fram í græn grös,
hvernig sem vorar, ef þeir eiga
að vera örugjgir um, að góður ár-
angiur náist. Þessa nýjung þárf
að taka í notkun með fullri aðgát
og skynsemi. Sé það gert, er húm
til bóta, en sé vaðið í vetrarklipp
ingu í vitleysu, er eins víst, að
menn geti gert sér verulegt tjón
með henni.
— Island
mótmælir
Framh. af Ms. 32
dómstóinum er fengin skv. 1.
mgr. 36. gr. samþykkta dóm-
stólsins og á orðsendingum rík-
isstjórna Bnetlands og Islands,
dags. 11. marz 1961".
Af þessu tilefnii leyfi ég mér
að fara þess á leit við yður, að
þér vekið athygji dómstóteins á
efni orðsendinga ríkisstjómar
fslands frá 3L ágúst 1971 og 24.
febrúar 1972, svo og lögum um
vísindaiega vemdun fiskimiða
landgrunnsins frá 5. apríl 1948
og álykitunum, sem samþykktar
voru samhljóða af Alþingi, lög-
gjatfarþingii fsiands, 5. maí 1959
og 15. febrúar 1972 (fylgiskjöl
I, H, m, IV og V). Scjöl þessi
fjailla um aðdraganda samkomu
lagsins, sem feilst í orðsending-
unum frá 11. marz 1961, og
brottfalli þess, og um hinar
breytitu aðstæður vegna hins sí-
vaxandi ágangs á fiskimiðunum
á hafinu umhverfis Island.
Vegna hætíu þeirrar, sem þetta
hefur 1 för með sér fyrir ís-
lenzku þjóðina, eru fnekari ráð-
stafanir nauðsynlegar af hálfu
íslands, ema strandrikisins á
svæðinu.
Orðsendingaskiptin frá 1961
áttu sér stað við sérstakJega
erfiðar aðstæður, þar sem að
brezki fiotinn hafðd beitt valdi
gegn framkvæmd 12 máina fisk-
veiðdmarkanna, sem telenzka
rikisstjórnin ákvað árið 1958. Orð
sendingamar fólu í sér lausn
þeirrar deilu, en því samkomu-
lagi sem um var að ræða, var
ekki ætlað að giJda um aldur og
ævi. Ríkissijóm Bnetiands við-
urkenndi hina sérstöku þýðingu
sem er 10 þús. kr. í peningum,
á miða nr. 1441. Jakob Ó. Pét-
ursson, f.v. ritstjóri á Akureyri
dró út vinningsnúmerið.
Samtals hefír nú verið dreift
14 þúsund happdrættismiðum
og um þessa helgi verður dreift
7 þúsund miðum. Fjórði vinn-
ingurinn, sem einnig er 10 þús.
kr. í peningum, verður dreginn
úr öllum þeim happdrættismiðum
sem dreift hefir verið, eða 21
þúsund miðum. Fyrsti vinning-
urinn, sem kom upp á miða nr.
3601, er enn ósóttur.
66 ára
kona
slasaðist
í árekstri
66 ára gömul kona hlaiit heila-
hristing og marðist og hruflaðist
er fólksiiifreið lenti í áneksiri við
sendiferðabifreið á mótum Funi
mels og Hagameis um kl. 15,38
í gær.
Var konan flutt á slysadeild
Borgarspitalans og verður þar
að líki.ndum áfram í nokkra daga
ve.gna meiðisla sinna. Bifreið
hennar, sem er af Volkswagen-
gerð, skemmdist verutega við
áreksturinn og var óökuifær eft-
ir, en minni skemmdir urðu á
sendiferðabifreiðínni.
fisikveiðanna fyrir lífsafkomu is-
lenzku þjóðarinnar og efnaha.gs-
lega þróun og viðurkenndi 12
mílna fiskveiðimörkin að áskild-
um þriggja ára umþóttunar-
tíma. (Þess ber að geta, að rík-
isstjórn Bretlands hefur siðan
tekið upp 12 mílna fiskveiðitak-
mörk undan ströndum Bret-
lands). Rikissfjóm fslands tók
fram fyrir sitt leyfi, að hún
myndi haida áfram að vinna að
framkvæmd áiyktunar Alþingis
frá 5. mai 1959, varðamdi út-
fænslu fiskveiðilögunnar um-
hverfis ísland, en myndi til-
kynna rikisstjóm Bretlands sláka
útfærsiu með 6 mánaða fyrir-
vara með möguieika á málsskoti
til Alþjóðadómstóteins, ef ágrein
inigur risi um siíka útfærslu.
Ríkisstjóm Bretlands var þann-
ig gefið taekifæri til málsskots
til dómsfóteins, ef rikisstjóm Is-
lands myndi fyrirvaralaust færa
út möridn þegar I stað eða inn-
an skamms.
Samkomulagið um lausn þess
arar deiiu og þar með mögu-
leika á slíku máisskoti til dóm-
stóteins (sem rikisstjóm fslands
var ávallt mótfaEin, að því er
varðar deiiur um viðáttu fisk-
veiðitakmarka við ísland, svo
sem viðurkennt er af hállfu Bret-
lands) var ekki í eðli sinu ætlað
að gilda um aldur og ævi. Sér-
staklega er Ijóst, að skuidbind-
ing um að hMta úrskurði dóm-
stóls er ekki í eðJi sínu gerð til
eilífðar. Ekkert í þessum máls-
atvikuim eða neinni almennri
reg)u nútíma þjóðaréttar rétt-
lætír annað sjónarmið.
I orðsendingunni frá 31. ágúst
1971 gaf ríirisstjóm fsland.s
brezku ríkisstjórmnni m.a. 12
mónaða fyrirvara varðandi æti-
un sína um að færa fiskveiði-
takmörkin umhverfis landið út,
þannig að þau næðu yfir haf-
hélt Wilfred M. Carter, fram-
kvæmdastjóri International At-
lantic Salmon Foundation með
aðsetri í Kanada, fyrirlestur um
ýmislegt varðandi stjórn og nýt
ingu veiðiáa og laxarækt al-
mennt, á vegum Landssambands
stangaveiðifélaga og Stangaveiði
félags Reykjavikur.
Carter sagði i upphafi að þau
vandamál sem Kanadamenn
ættu við að etja væru svipuð
og okkar, en þeir hefðu þurft
að byrja fyrr að reyna að leysa
þau og því gaetu fslendingar
lært nokkuð af reynslunni í Kan
ada, ekki sizt af mistökunum.
Erindi Carters f jallaði að mestu-m
hluta um ástandið í þessum mál
um í Kanada, og þá einkum
Quebec, en það er frægt fyrir
góðar laxveiðiár. Hann sagði að
árið 1971 hefðu um 4,5 millj-
ónir punda af laxi veiðzt í kana-
diskum laxám, og fer magnið
minnkandi. Stöðugt er unnið að
því að komast fyrir um orsök
fækkunar laxins. Ljóst var t.d.
að 1 óspjölluðu umhverfi héld-
ist veiði góð, en þar sem iðnað-
ur og þ.h. risi snardrægi úr
henni. Væri nú mest kapp lagt
á að bæta liffræðileg skilyrði áa
fyrir uppvöxt laxa. Tilraunir
hafa verið gerðar með því að
koma jafnvægi á notkun áa, t.d.
skipta þeim í alfriðuð svæði,
svæði með takmörkuðum fjölda
stanga sem seldar eru að-
komnum sportveiðimönnum
og svæði sem eru friðuð fyrir
alla aðra en innansveitarmenn.
Carter kvað brýna þörf á því
að takmarka netaveiði á laxi, og
banna algerlega veiði í sjó. Benti
hann í því sambandi á veiðam-
ar við Grænland, sem væru
mjög alvarlegf mál fyrir Kan-
ada, þar eð a.m.k. 50% Græn-
landslaxins kæmi þaðan. Þetta
væri þvi mun meira mál íyrir
Kanadamenn en fslendinga.
Hann sagði að líta bæri svo á að
lax tilheyrði því landí þar sem
svæðdð yfir landgrunninu, en
tók fram, að nákvæm takmörk
þess yrðu tilkynnt síðar. Hún
lét einnig í Ijós vilja sinn til
þess að kanna möguleika til að
finna hagíelida lausn á þeim
vandamálum, sem sneri að
brezkri togaraútgerð, og slikar
viðræður standa enn yfir milii
fuiltrúa beggja ríkisstjómanna
með hliðsjón atf þvi, að útfærsl-
an hefur enn eigi komið til fram
kvæmda. Sérstaklega var tekið
íram, að hin nýju mörk mundu
ganga í gildi eigi síðar en 1.
september 1972. Stimtimis var
því yfirlýst, að markmiði og til-
gangi 1961 samkomulagsins
hefði að fuliu verið náð. Af-
staða ríMsstjómar fslands var
endurtekin 5 oTðsendingunni frá
24. fetorúar 1972, sem áréttaðd,
að orðsendingamar frá 1961
ætitu ekki lengur við og væru
brot tfallnar. Afrit af þeirri orð-
sendingu voru send aðalfram-
kvæmdastjóra Sameinuðu þjöð-
anna og ritara Alþjóðadómstóls-
ins.
Eftír hrottfali samkomulaigs-
ins, sem skráð er I orðisending-
unum frá 1961, var hinn 14.
april 1972 enginn grundvöllur
fyrir því, samkvæmit samþykkt-
um dómstóisins, að hann hefði
lögsögu í máli þvi, sem Bret-
land vísar til.
Þar sem hér er um að ræða
lífshagsmuni islenzku þjóðarinn
ar, vill rikisstjórn fslands leyfa
sér að tilkynna dómstólnum, að
hún vill ekki fallast á að heim-
ila dómstólnum lögsögu í
nokkru máli varðandi víðáttu
fiskveiðitakmarkanna við ís-
land og þá sérstakiega í má)i
því, sem ríkisstjórn Stóra Bret-
lands og Norður-írlands hefur
reynt að vísa til dómsins hinn
14. apríi 1972.
Af ofangreindum ástæðum
hann fæddist, þvi hann héldi
aðeins „á beit“ til Grænlands
en færi svo aftur tii síns heima,
og tók Carter þar samlíkingu
við íslenzkt f járhald. Hann von-
aði að þetta sjónarmið fengi al-
þjóðlega viðurkenningu.
Carter sagði varðandi stjórn
veiðiáa, að ekki væri hægt að
leggja allan framleiðsluþungann
á náttúruna, heldur þyrfti mað-
urinn að hjálpa til. Hér á landi
væru árnar þó betur settar
Wilfred M. Carter.
(Ljósm. Br.H.).
vegna mengunarleysisins, en I
Kanada er súrefnisskortur alvar-
legt vandamál. Þá væri fram-
burður áa og uppfylling hylja
stöðugur höfuðverkur. Af góð-
um nýjungum nefndi hann m.a.
færanlega laxastiga til notkun-
ar á stöðum sem erfitt er að
komast að, og sjálfvirkar fóðr-
unarvélar til notkunar á eldis-
stöðvum.
Carter sagði að stofnun sín
hefði nú fengið ríkisstyrk til
að koma upp klakstöð til sér-
stakra athugana á Atlantshafs-
laxi og kynbótum á honum, en
árangurinn í þessum efnum
væri ekki nógu góður hingað
til, en þó betri í Svíþjóð og ís-
landi en Kanada.
mun rikisstjóm íslamds eklri tii-
netfna umboðsmann af sinni
Jiálfu."
2) SÍMSJKEYTIB FRÁ
28. JÚLÍ 1972:
„Ég hef þann heiður að við-
urkenna móttöku á símskeyti
yðar varðandi beiðni af hálfu
Bietlands, er fram var lögð 19.
júlí 1972. í bréfi mínu frá 29.
maí 1972 lýsti ég því yfir, að
„eftir brottfall samkomulagsins,
sem skráð er í orðsendingunum
frá 1961, var hinn 14. apríl 1972
enginn grundvöilur fyrir því,
sam.kvæmt samþykktum dóm-
stóteins, að hann hefði lögsögu
í máli því, sem Bretland vísar
til" og að „ríkiisstjóm fslands
mun ekki tiinefna umboðsmann
aif sinni háifu“.
Af þessu leiðir, að það er eng-
inn grundvöMur fyrir Jjeiðninni,
sem simskeyti yðar visar til.
Hvað sem öðru líður fjaUar
stefnan frá 14. apríl 1972 um rétt
arstöðu rikjanna tveggja, en
ekki um efnahagsaðstæður
vissra fyrirtækja i eipkaeign
eða annarra hagsmuna í öðru
þessara ríkja.
Án þess að draga nokkuð úr
þeirn rétti, sem kemur fram í
fyrri röksemdafærslu, mótmælir
íslenzka rikisstjómin þvi sér-
staklega, að dómstóiiinn kveði
upp bráðabirgðaúrslcurð sam-
kvæmt 41. gr. samþykktarinnar
og 61. gr. regitna um dómstólinn
í máli því, sem Bretlamd vísar
til, þar sem emginn grundvöll-
ur liefur skapazt fyrir lögsögu.
Tiil upplýsinga fyrir dómstól-
inn óskar ríkisstjóm fsiands í
þessu sambandi að visa tii rök-
semda þeirra fyrir útfærslu
fiskveiðilögsögunnar, sem fól-
ust í bréfi hennar tii dómstóls-
ins, dags. 29. maí 1972, og þeim
skjölum, sem fylgdu því.“