Morgunblaðið - 30.05.1973, Blaðsíða 23

MOHGUN'BILAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. MAl 1973
23
ánis. — Eftir tveggja ára dvöl á
Akranesi, þar sem Stefán stund
aði sjómennsku, keyptu þau
Kalastaði; það var vorið 1924, en
þeir voru höfðingjasetur á liðn-
um ölduim. Þar áttu þau fyrir
höndum iangan og farsælain bú-
skap, vlnssel og vel metin af ná-
igrönnum sínum og sveitungum
öllum. Var heimili þeirra rausn-
arheimiii, þar sem margir komu
og áttu góðar stundir með þess
'Um sæmdarhjónum.
Stefáin var gildur bóndi og
ræktaði vel sinn reit. Fram-
kvæmdir sánar bygigði hann á
traustum grunni. Framfaramað-
ur, en þó jafnan gætimm. -— Mikla
áinægju veitti það honum á eJli
árum að verða vottur að fram-
taki sonar síns um stórfellda
ræktun ag myndarlegar bygging
ar á Kalastöðum.
Stefán var stakur iðjumaður
og heimiiisrækinn, svo að af bar.
Þessi ei'ginleiki hans, ásamt nokk
urri hlédrægni, varð til þess, að
hamn tók minni þátt í félagsmál
um en vera skyldi, því að margt
hafði hann til að bera sem þar
hefði komið að góðu igagni, svo
sem glögga greind, góðvild, ráð-
deild og viljafestu.
Sá er ritar þessi orð var ná-
granni Stefáns í hálfan fjórða
áratug og nokkrum mánuðum
betur. Þegar hann er nú allur,
minnist ég hans fyrir órofa-
tryggð og vináttu, sem aldrei bar
'Skugga á, hjálpfýsi hans og fyrir
greiðsiu, er til hans var leitað.
Hann og heimili hans var ein
styrkasta stoð safnaðar sem ég
þjónaði. Hjónin voru sérlega
kirkjurækin og áttu sinn igóða
hlut í því, að Hallgrímskirkja í
Saurbæ var byggð. Studdu þau
kirkjubygiginiguna mieð fjárfram
Iagi hvað eftir annað. Átti Ás-
igerður lengi sæti í byggingar-
nefndinni sem formaður sóknar
nefndar og safnaðarfuilltrúi.
Fáa menn hef ég þekkt á
langri ævl sem staðið hafa Stef
áni jafnfætis, hvað þá framar,
að igrandvarleik. Hann var
manna lastvarastur og háttprúð-
astur í öllu dagfari,- Þetta gat
ekki farið framhjá neinum, sem
umgekkst hann eða kynntist hon
um að marki.
Ég minnist þess, að víðkunn-
ur irskur prófessor í þjóðsagna-
og þjóðháttafræðum, sem dvaldi
í Saurbæ oftar en einu sinni,
hafði miklar mætur á Stef-
áni. Samkvæmt starfi sínu og
áhugamáium hafðl hann að sjálf
sögðu áhuga á að kynnast eldri
bændum, sem löngum hafa bezt
varðveitt gamlan menningararf
sagna og siða. — Prófessorinn
«ótti Stefán heim, þegar færi
gafst, og hélt æ síðan tryggð við
hann. Skrifaði honum frá heima
landi sínu og sótti hann heim, er
hann kom síðar til íslands og
seinast sumarið 1972. — Eitt
sinn hafði próíessorinn orð á því
við mig, að svo háttvisan og
virðulegan bónda sem Stefán
hefði hann ekki h'tt á ferðum
sinum um mörg lönd. — Is-
lenzkur málsháttur segir, að
glöggt sé gestsaugað.
í gerð var Stefán alvorumað-
ur. Enigu að siður var hann þó
gæddur þægiiegri fyndni, sem lit
ið varð vart nema i þrönigum
hópi vina og kunningja. Hafði
hann þá gamanyrði á vörum, sem
jafnvel komu fram síðustu dag
ar.a er hann lifði.
Stefán náði háum aldri, þrátt
fyrir heilsubrest, sem hann hafði
orðið að líða með köfium. Síð-
ustu árin mátti heilsa hans telj
ast sæmileg, miðað við aldur.
Vann hann að búi sonar síns og
tengdadóttur af áhuga, meðan
kraftar entust. — í hlýju skjóli
þeirra og ástríkrar eiginkonu
naut hann friðar kvöldsins. Hann
var maður vel ferðbúinn og hafði
raunar verið Lengi, þakklátur
Guði og imönnum. Hann kvaddi
að afloknm giítusamliegu dags-
verki, er margir þakka og munu
lengi geyrna i minni.
útför hans fór fram í Saurbæ
á einum fegursta degi vorsins,
að viðstöddu margmenni. Með
hon'um var genginn einn af
merkusbu mönnum byggðarlags
ins.
Fyrir röskum 42 árum, á sum
Guðrún Friðriksdóttir
Ryden —
F. 31. júli 1893. D. 24. maí 1973.
Guðrún Rydern fteedidist í
Meina-Garði í Mýrabreppi í
Dýrafi rði. Faðir hennar var
Friðrilk Bjarnason, bónda á
Hamira'landi í Reýkhólasveit,
Binilkssoniar, bónda á Rauðará.
Móðir Friðriiks var Sigríður
F'riðriksdóttir, prófasts á Stað á
Reýkjanesi, Jónssonar, prests á
Breiðabólsstað í Vestunhópi.
Bróðir Friðriiks Bjannasionar var
hiinin góðkunn'i atarlku- og heið-
ursmaður Eiríikiu'r Bjamason,
jáxnsimiður í ReykjavLk. Friðriík
nam trésmíði í höfuðstaðmum og
Hauík því niámi 1884, þá tiuttugu
og þriggja ára. Síðan fliuttist
hann tiil FLateyjar á Breiðafirði
fyrir tillstiilll'i Jóns kauipmanns
Guðmiundíssonar frá Mýnum í
Dýrafiirði. Þar varnn Friðriik að
húsasmíði. Síðain var hanm einn
vetur í K'aiuipmannahöfn við
framlhalid:=iná'm í iðn sirmi, en
flluttist árið 1888 að Mýrurn í
Dýrafirði, og samia ár gokik hann
að eiga Ingibjöirgu, sem var
ytragsta bam þeirra Guðmiund-
ar BrynjóMsisonar dannehrog.s-
mianns á Mýrurn og komu hans
Guðrúnar, dót'tiur hiinis mi'kla at-
haftnamanns, Jóns HaMdórssianar
á SeláJtruim i Tálikinaifirði. Árið
1889 reisfcu ungu hjónin bú í
Meiira-Garði, góðu býli slbammt
frá Mýrurn. Haustið 1894
druitoknaði Guðmiuindur HagaHín,
bóndi á Mýruim og bróðir Ingi-
bjargar, og næsta vor hófu þau
Friðrik búsikaip á hin'u fonna
höÆiuðból'i og bjuiggu þar síð'am.
Friðrik reyndist duglegur og
framlkvæmdasam'ur bóndi, og
kona hans var miikil húsmóðir
og bútoona, kaippsöim og hagsýn,
en að sarna sikapi góðhjörtuð og
rausinarl'eg. Friðriik reisti hið
stóra og myndariiega íbúðanhús,
siem enn stendiur á Mýrum, reif
tií grunina hitnia göimliu kirlkj'U og
byiggði mýja, sem bæði eir stórt
hús og veg'egt, en Mýrakirlkja
hiafði Ava'Iliit verið í bændaeign.
Friðriik bætti og jörðiina og kom
upp á siðuistu búsikapanárum
símuim ví'si að æðarvarpi. Hainm
vair , gáfaður m'aður og hatfði
mikimin áhuga á héraðs- og lands-
málum, enda gegndi hann um
lamgt áratoiíl flestum trúnaöar-
störfum sveitar sinnar. Hamm
var átoemmtilieguir 1 viðræðum,
þagaæ hianm gaf siér tóm til, emda
gliettimin og fyndinm, vel lestinn
og a'thuigulll. Að komu sinini liát-
inni fluittist toamin tii! Reykjavik-
ur. Það var árið 1929. Hamn
varnm isiðan til dauðadags að
fyrirtæki tengdaisoniar siins, enda
ti'l heimilis hjá þeim Guðrúmu.
Hamn Iiézt 76 ára gaim'aM árið
1937. Fram tiil hinztu sbuindar
ias hamn mikið og fyligdisit rmeð
öílfflu, siem fréttmæmt var og máli
vairðaði.
Þaiu Mýraihjón á'ttu aðeims tvö
börn, Jón og Guðrúirmi. Bæði
Minning
voru þau sett tiíl mennta. Jón
Lauk námi i Fliemisborg og á Hól-
um, og Guðrúm var við mám i
umgmemrvasikóiamum á Núpi og
síðam Kvemmasitoólam'um í Reykja-
vík. Á Mýrum ólst upp yngsti
samur Guðrmumdar Haigaldns,
Gu'ðmiumdur FraMtollin, og eimmig
bróðursomur Friðrilkis, Friðrik
Hjartar — og 'loks Halddór
Bjarmi Jómssiom, somur hjóna,
sem ikomiu umig að Mýruim og
voru þar til ævitoka. Með þessu
umga fóllki, sem var á svipuðum
alldri, var afar náim vinátta.
Guðmumdur Franlklin var þrek-
mikilll, stefmiufastur, greindur,
glaðvæir og gamansamiur, en
skapstilltu'r. Friðrilk sem varð
maður þjóðtoummur, var fjör-
miitoill, söngvinn, góður íþrótta-
maður, mjög félagsLynduir og
oftast glaður. Jón var frábœr
dremigstoaparmaður, ötoapmifcil'l,
gæddiur miikliu þreki og snerpu,
og gliímiumaður svo mikiill, að af
bar. HaLlidór var vel gefdmm og
lynitur og leimistakt valmemni.
Guðrúm var raumair geðrik, em
gáfuð, glaðl'ynd o.g gLettiin, hafði
yndi af að Iiaggja simm hilut ti'l
gleðskapar fj órmenm in'gamna, og
fylgdist eimnig af ábuga með
íþróttaiðkumium þeirra og hvers
komar tiltektum. En fyrst og
fremist dáði hún Jón, bróðmr
simm, og var till þess tekið, hve
kært væri rmeð þeim.
Svo var það hauistið 1912, að
þeir druklkmuðu báðiir, Jón og
HailMór Bjami, og um svipað
leyti veiktist af ÓLæfcnandi
berklum Guðmiundur F'ramfclín,
sem var fyrir sikommiu komimn
heiim úr náimsdvöil írá Noregi og
nýkvæntur ágiætri koniu. Það var
sem skugigi hvildi yfir Mýra-
heimilinu í sólSkini daganna —
og sá stouggi féll að ndkfcru á
sveitina ailia. Þaiu Mýrahjón,
sem höfðu borið samarn blítt og
stritt í um það biil a’Jdarfjórð-
ung, báru sinn miltola hanm von-
um frairmar, en harmabreikinm
hneit svo mjög við hjarta himm-
ar oftast gliöðu, l'j úíiu og fjör-
milklltu, em að sama skapi við-
kvæmu Gu'ðrúnar Friðrik.sdótt-
ur, að ég hygg, að húm hafi
aldrei til fulls borið þess bætur,
— þees var móðir mím fuililviss,
en húm átti allt til ævilioka öðr-
uim fremur trúmað Guörúmar
frænfcu sinmar.
Guðrún dvaldist miæstu árim
hieiirma í sveit sinmi, var oftast
hjá foré'idrum sínum á Mýrum,
en stumiduim á heimM foreldra
mimina, sem þá vonu fllutt að
Ytri-Húsum, fyrtruim hjálieiigu frá
Núpi. En á afmælisdegi siireum
1922 giiflt'igt Guðrúm Cartli Ryden,
sam var verzliumarmaður hjá
Proppé-bræðirum á Þim.geyri.
Var þá haldin á Mýrum einihver
sú fjölmianniasta og stórmann-
Ilegasta brúðkau psve izLa, sam
sögur fara aif á Vestfjörðum,
á siðairi timum, — og var þar
mikilll og góður gleðsitoapur.
Nokkrum áruim síðar fLuttust
þau Guðrún og Carl till Reykja-
víkur. Carl kom þá upp fyrir-
tældnu Rydens-toaffi, sem hamn
starfrætoti af svo mikiillll kost-
gæflni og vöndun, að það reynd-
ist vel arðbært og er enn starf-
andi, þó að hainn seidi það fyirir
fáum árum, þá er hann hafði
eklki lengur heiCsiu til að sinna
því.
Guðrún var kona mdkililiar
gerðar. Hún var geðrik, svo sem
áðuir getur, en að sama stoapi
sáttfús, ef á miMi bar, við þá,
sem hún mat og virti enda vairð
hún mjög vinsæl og vel mietim
af þeim, sem kynntuist toenmd
náið. Húm var fágætlega rauin-
góð, og á heimiri þeirra Carls
var stók gestrisni, að sambæri-
legt var við meisbu höfðimgs-
heimiili I sveit. Hún var milkii
trúkona á gamlia vísu, og henni
mum hafa fundizt, að sér bein-
límis bæri það sem a'fkomanda
kirkju'haldara á Mýrum að
starfa fyrir söknark'rkju sina í
Reykjavík. Húm átti hér ával'lt
heima í HialLgrímisisðton, og í
mörg ár var hún flormiaður toven-
félags Hai’i'lgrím-fcirkj'U. Starfaði
hún i þvi félaigi af þeim áhuga
og diugnaði, seim hemni og hemn-
ar fóliki hefluir verið í blóð borinn.
Nötokruim simmuim fcom hún til
mín og bað mig að lteisa upp eða
tala á saimkomiuim til ágóða fyrir
kirkjuna, og varð ég við beiðn-
imni, — un'damiteknmgariausit.
Einu sinni bað hún mig að flytja
ræðu á fjölmiemmri útisamkomu.
Ég færðist undan því, en húm
sagði:
„Þú þarft efckert að segja
mér það, að þú gætir ekki
predilkaö eims og mœlL'Sitou®tu
prestar, og það hefur imóðir
þím saigt mér, að þú sért og hafir
í rauinimmii allitaf verið trúaðuir.“
Ég gaifst upp fyrir röfcum
fræmfcu miinn'ar — í þetta skipti
eims og emdranær.
Hjóinaband þeiirra Oarls var
barnlaust, en svo var kært með
þeim, að þau máittu hvorugt af
öðru sjá. Næsta voru þaiu óiiiik.
Oart hæglátur og virtist etoki
milkil'i fyrir sér, em traustur,
fastur fyrir, vel greindiur, yfir-
ieitt ilétbur i lumd, gleðknaður á
góðri siturnd, örlátuir eins og
toona hans og hafði yndi atf góð-
um gesturn. Hamn lék á hl'jóðfæri
og var ávallt til þess búimn,
þegar Guðrún beiddist þess, til
dæmis þegar gesitir voru hjá
þeirn hj öreuim, og Lék hanm ýmist
sáLmal'ög, ættjarðarsöngva eða
gleðiiliög, efti.r því sem toonu bams
fanmsit við eiga. Seimiusbu árin
var hún orðin mjög vedd á heilsiu,
og sinnbi Cari henmi af einstæðri
ástúð og uimlhyggjiusemi, umz
þammig var toomið, að Effii toerl-
imig var tefcin að þjairm'a svo að
þeim báðutm, að þau fll'uttust á
Hmafinistu. Þar saf hamn að
morgni hins 24. þessa mánaðar
og hélt í höndina á henni, þeg-
ar hún tók amdvörpim.
Ef þess verður óstoað af mátt-
arvöldium í þeim heimi, þar siem
Guðrúm Friðirilksdóttir Rydiem
dvelur nú, að húm taki þar þeg-
ar til starfa að eiinhverju, siem
þyki mauðsym á að uinmið sé aif
toappi og trúmiemmisitou, þá mun
húm af fylllstu eimurð meita slliku
og bæta við:
„Þið getið talað við mig, þeg-
ar hanm Cairfl rninm er himigað
til mín 'komimm, en mieðam svo
er eflíQtí verð ég í miánid við hamn
og sinni homum eins og aðistæð-
ur leyfa.“
Guðmundur Gíslason Hagalín.
Cargolux:
Með miólkurduft
til Niger
FLUGVÉL frá Cargolux flaug í
gær undir stjórn Þorsteims Jóns-
sonar flugstjóra tiil Niamey í
Niger í Afríku með 27 tonn af
mjólkurdufti frá stjórn Luxem-
borgar, en mjólkurduftið fer á
vegum FAO og Rauða krossims
til vanmærðra þar.
Flugvélin miIliLenti til að taka
eldsneyti á Mallorca á leið tii
Afríku og í GasabLanoa á Leiðinni
til batoa þar sem hún tók farm
af ávöxtum og grænmeti tii Par-
ísar.
Þá hafa Alþjóðamatvælastofn-
unin og Rauði torossinn óskað
eftir þvi að Cargolux flytji mat-
væli frá Sudan tid Ougadougu,
vegna matarskortis þar, en vél-
armar eiga erfitt með lendingu í
Port Sudaiu
ardaginn fyrsta, átti ég fyrst
leið hjá gárði hans. Ég reið fram
hjá h'liðinu fyrir ofan bæinn á
Kalastöðum. Þrír litlir, ljóshærð
:r og fallegir drengir iéku sér að
smábátum og sprekum við bæjar
lækinn. Skammt frá þeim var
faðir þeirra önnum kafinn við
voryrkjur. Þessi mynd er greypt
i huiga minn.
Tið og tími — mikill er yktoar
hraði.
Sigurjón Guðjónsson.
FLÖ&G
ísl. allar stœrðir
Borðfánar
Vimplar
Flaggstangarhúnar
Flaggstengur
fyrir svalir
Flagglínur
Flagglínufestlar
Fjölbreytt úrval
★
Stungugafflar
Stunguskóflur
Ristuspaðar
Sandskóflur
Jarðhakar og sköft
Járnkarlar
Sleggjur og sköft
Stauraborar
Girðíngatengur
Girðingavír, sléttur, galv.,
2, 3 og 4 mm.
Handsláttuvélar
Orf, hrifur, Ijáir, nýni
Hverfissteinar 10”, 15", 18”
Slönguklenimur
Kranar — Tengi
Vatnsúðarar
Garðkönnur
liREIMKLIPPUR
— Engar betri —