Morgunblaðið - 29.11.1973, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. NÓVEMBER 1973
ó Ijoldinu
Gamla bíó
Kærastinn.
* * * * Sc«ja má um þessa
sérslæðu dans- og söngva-
mynd. að hlúð sé að hverri
mfnútu. Ken Russeller sam-
ur við sig, hrúgar upp stór-
kostlegum sviðsmyndum og
atriðum, þar sem allir
skríða eins og hundar f.vrir
f rægðina. Það er mikið talað
um, að persónulegur stfll
hans beri keim af geðveiki,
en sagði ekki einhver vitur
maður, að það væri stutt brú
á milli sérvizku, geðveiki og
snilli. Og sfðast en ekki sfzt:
Tfzkufyrirsætan Twlggy get-
ur leikið.
læikstjóri: Ken Russell,
Myndataka: David Watkin.
Leikendur: Twiggy,
Christopher Gable, Vladek
Sheybal, Glenda Jackson.
VJ.
i, Leikstjórinn Ken Russel
þótti mér lofa nokkuðgóðu f
myndum eins og Djöflarnir
I Lodun og Tchaikovsky. En
að hverjum er Russel að
gera grfn hér — áhorfend-
um cða sjálfum sér? Myndin
er hæði efnislaus og svo illi-
lega stilbrotin, að áhorfand-
inn á f vandræðum með að
koma púsluspilinu saman.
SSP.
* ** Það er skammt öfganna
á milli hjá Ken Russel, Ifkt
og f.vrri dagínn. Nú er það
draumasmfða Busby Berke-
ley, sem hann tætir f sig á
sinn sérstæða, hugmynda-
rfka og oft hálf-óða máta.
Oftast heppnast „showið"
með miklum ágætum, með
góðri hjálp afbragðs leikara. I
Twiggy, sem hér fer með sitt J
fyrsta hlutverk f kvikmynd, J
er eflirtektarverður og lokk- I
andi persónuleiki. Útlitið
tælandí, Ifkt og maður gæti !
ímyndað sér unga og Iftt
spillta Marlene Dietrich ... I
S.V. |
Háskólabíó______________ I
Bófaf lokkurinn. ■
i, ir Það er einkenni kfn- I
verskra slagsmálamynda. að I
furðulegheit f kvikraynda- ■
töku og tónlist ganga svo J
langt út yfir alla venjulega I
öfga, að þau bera árangur. I
Bófaflokkurinn fjallar ein- ■
göngu um glæpi og blóðug ■
slagsmál og þannig á svið |
sett, að ógjörníngur er ann- I
að en að finna fyrir kitlandi .
spenningi. Fagurfræðilegt I
gildi fyrirffnnst hvergi, og á
vissan máta er myndin gagn-
réni á vestræna menningu.
V.J. I
Austurbæjarbíó
Zcppelin.
* Fyrri heimst.vrjaldar
fantasfa, sem f einu og öllu
fylgir forskrift eldri strfðs-
mynda. Tilraunir eru gerðar
til að halda áhorfendum
vakandi, en tilbreytinga-
laust handrit og slappur
, leikur gera sitt lil að drepa
allan spenning niður. Leik
endur: Michael York, Elke
Sommer. V J.
• ^Sönn kvikmynd5 ’
Háskólabíó: II Conformista.
★ ★ ★ ★
Hvað er KVIKMYND? Spurnlngin
virðist heimskileg og svarið þá ekki
siður: 1 L CONFORMISTA. Og hvað
er það svo, sem gerir 1 L Conform-
ista að KVIKmynd umfram aðrar
kvikmyndir? Kvikmynd er í langflest-
um tilvikum aðeins upptaka, gerð
með taekjum án lifrænnar þátttöku
þeirra. Að minum dómi er þvi að-
eins um sanna kvikmynd að ræða,
að upptökutækinu, t.d kvikmynda-
tökuvélmm, sé beitt á þann hátt, að
það taki virkan þátt i atburðarásinni.
undirstriki það, sem er að gerast og
segi meir en það, sem orð fá lýst
Bertolucci notfærir sér alla þá mögu-
leika, sem kvikmyndaformið hefur
yfir að búa, efni og mynd til fram-
dráttar Má þar þó sérstaklega
benda á sviðsmyndina, lýsingu,
kvikmyndatöku og klippingu. Um
hljóðáhrif og tónlist er ég litt
fær að dæma, þvi þessi hlið mynd-
arinnar fór gjörsamlega fram hjá
mér, i aðdáun minni á þvi sýnilega
Starfsbróðir mínn, Erlendur
Sveinsson, fjallaði allftarlega um 1L
Conformista hér á siðunni fyrir viku
og kallaði Bertolucci kvikmynda-
skáld. Hnitmiðaðri lýsing verður vart
fundin. Til að taka sem dæmi að
lokum. um lýsingu og kvikmynda-
töku, langar mig að benda á siðasta
skotið, eða síðustu myndina, f 1L
Conformista. Tvöfeldni aðalpersón-
unnar, Clerici, er löngu orðin Ijós.
Hann er m.a. kynvilltur, en berst við
að lita út fyrir að vera eðlilegur. (
siðasta atriðinu sezt hann við opinn
eld i einhverju skúmaskoti á götum
Rómar. Hann snýr baki i myndavél-
ina og hallar sér upp að rimlum, en i
hálfrökkrinu bak við hann er gefið til
kynna að liggi kynvillingur. Clerici
er aðeins lýstur rauðum daufum
bjarma frá eldinum vinstra megin.
Smám saman snýr hann andlitinu
við I átt til kynvillingsins — og
áhorfenda — og þegar hann snýr
beint að okkur er rauði bjarminn enn
þá fyrir hendi vinstra megin, en
hægra megin er hann lýstur hörðu,
bláu Ijósi. Andliti hans, bak við
rimlana, er þannig skipt upp i algjör-
ar andstæður; tvöfeldni ásamt inni-
birgðum tilfinningum kristallast I
einní mynd, lokaniðurstöðu verks-
ins. Sjálfsagt þarf ekki mikið hug-
myndaflug til þess að álykta, að
pólitísk afstaða, eða kannski af-
stöðuleysi, Clericis speglist einnig i
þessari mynd
SSP
Slagsmálamyndir fara nú eins og eldur um sinu um viða veröld.aðíslandi ekki
undanskildu. Héreratriði úr myndinni i Háskólabíói.
□ □□ Söguleg
samningsgerð
Sögulegur samningur var
gerður nú á dögunum vestur I
Hollywood. Samningur. sem á
sér enga hliðstæðu í kvik-
myndasögunni, og engan óraði
f yrir að ætti nokkurn tíma eftir
aðlfta dagsinsljós.
Sjö menn voru samankomnir
í aðalstöðvum 20th Century-
Fox kvikmyndafyrirtækisins.
Voru það æðstu menn þess, svo
og þrír aðrir, sem eru jafn hátt-
skrifaðir hjá öðru kvikmynda-
veri, Warner Bros. Eins var þar
framleiðandinn kunni, Irwin
Allen. Á tíu mínútija löngum
fundi þessara kvikmyndajöfra
var ákveðið, að Wamer og Fox
slægju sér saman við gerð
myndar eftir sögum, sem þessi
tvö fyrirtæki voru búin að
kaupa kvikmyndarétt á, og báð-
ar fjölluðu um nauðalfkt efni.
Þar með var samþykkt sögulegt
samstarf á milli tveggja stærstu
kvikmyndavera heims. Hefur
slíkt aldrei áður gerzt þar
vestra.
.Forsaga þessa máls er í stuttu
máli, að sfðastliðið vor var
handrit Iátið ganga á milli
framleiðenda f Hollywood. yar
það að bók, sem nefnist „The
Tower“, og lýsir ástandi fólks,
sem statt er á efstu hæðum
brennandi skýjakljúfs, og hef-
ur einangrazt þar, ennfremur
tilraunum til að bjarga þvf úr
eldsvoðanum. Þegar boðið f
handritið var komið upp f 200
þús. $, voru aðeins þrjú kvik-
myndaver eftir í slagnum;
Columbia, Warner og Fox.
Columbia bauð 250, og gafst
síðan upp, Fox býður 340 þús.,
Warners 390 þ., og þeir hjá Fox
ákvaðu að fá' sér smá-hvííd.
„Tveim tímum síðar ætluðum
við að hækka boðið upp fyrir
390,“ sagði Irwin Allen, sem
hefur framleitt myndir fyrir
Fox í fjórtán ár. „En það var
um seinan, okkur var tilkynnt,
að við hefðum tapað bókinni.“
„En átta vikum sfðar gerðist
kraftaverk," segir AUen, „okk-
ur var boðið handritið „The
Glass Inferno", enginn okkar
trúði þvf sem við vorum að lesa.
Hér gerðust sömu atburðir und
ir sömu kringumstæðum, sami
endir.“
Og i þetta sinn gaf Fox eng-
úm tækifæri. Sjö önnur fyrir-
tæki hófu tilboð á mánudags-
morgni, á föstudagskvöldi var
handritið keypt af Fox á 400
þús. $. (Stulberg, forseti 20th
Century-Fox, var þó það nær-
gætinn, að hann lét starfsbróð-
ur sinn hjá Wamers vita áður
en hann gekk frá kaupunum á
handritinu.).
Myndir um neyðarástand
manna, hvort sem það hefur
orðið til fyrir guðs eða manna
tilstilli, hafa löngum notið mik-
illa vinsælda. Nægir að nefna
„The High and the Mighty",
„Airport“, Skyjacked" og „The
Poseidon Adventure".
„Og nú höfðum við á milli
handanna bók, sem var næstum
eins og þeirra,“ sagði Allen,
„allir hjá Fox litu hver á annan
og spurðu hvað gerum við nú?“
Allen minntist með skelfingu
tveggja mynda um ævi Jean
Harlow, sem komu jafnt á
markað og eyðilögðu hvor aðra,
sömu sögu var að segja um hlið-
stæðar myndir um Oscar Wilde,
þær birtust jafnt á vfgVellinum
og drápu hvor aðra niður.
Gordon Stulberg hjá Fox
hringdi f starfsbróður sinn, Ted
Ashley hjá Warners. Þessirtveir
menn höfðu einrng um langt
skeið verið kunningjar í
skemmtanalífinu og einstaka
sinnum snætt hvor hjá öðrum.
Svipaða sögu var einnig að
segja um tvo næstæðstu menn
beggja fyrirtækjanna, þeir
voru gamlir vinnufélagar hjá
Columbia. All þetta hjálpaði til.
Jere Henshaw, varaforseti
Fox, efar, að þeir hefðu tekið
þetta dæmalausa skref með
nokkru öðru fyrirtæki. „Af til-
viljun eða ekki, þá bera fram
kvæmdarstjórar Fox og
Warners mikla virðingu hverjir
fyrir öðrum. Það eru sjö eða
átta kvikmyndaver í baráttunni
um aura almennings, epn þá
sækjast Fox og Wamers eftir
sömu hlutum, svipuðum ráða-
mönnum, svipuðum fram-
kvæmdaaðilum, svipuðu efnis-
vali. Andrúmsloft þessara
tveggja kvikmyndavera er
mjög svipað."
„Ef við hefðum viljað
keppa,“ segír Shepherd, næst-
æðsti maður Warners, „hefðum
við komið okkar mynd í fram-
leiðslu á undan. Þeir hjá Fox
keyptu aðeins útlínur bókar,
en sem skynsamir og forsjálir
menn, gátum við ekki tekið þá
ákvörðun.”
Ákvörðun Fox um að hætta
við kapphlaup, er skýrð f svip-
uðum orðum Henshaw: „Góð
dómgreind og forsjálni gerði
það að verkum, að við vildum
frekar ganga f félag en leggja
til orustu. Fox hefur sennilega
aldrei staðið jafn vel fjárhags-
lega, en þrátt fyrir allt getum
við aldrei verið fyrirfram viss-
ir.“
I samningum státaði Warners
af fullgerðri bók, en Fox hafði
einnig sitt tromp á hendi, samn-
ing við Irwin Allen. „Allen,"
segir Shepherd, sem eitt sinn
var umboðsmaður hans, „hefur
óvenjulega hæfileika til að
framleiða kvikmynd eins og
þessa.“ Þessir óvenjulegu hæfi-
leikar sýna sig bezt í velgengni
myndarinnar „The Poseidon
Adventure", (sú mynd fjallar
um skylt efni; hóp fólks, sem
innilokast f lest skemmtiferða-
skips sem hvolfir), en sú mynd
kostaði „aðeins" 4 millj. $., en
hefur nú skilað rúmum 100.
Það sagði reyndar enginn
upphátt. „Þið hafið fullgerða
bók, en við höfum Irwin All-
en,“ en staðreyndimar lágu í
loftinu.
Samningsgerðin gekk
snurðulaust. Kvikmyndina á að
framleiðaí kvikmyndaveri Fox,
þar sem Allen hefur þar
sínar bækistöðvar. Öllum kostn-
aði á að skipta í tvo jafna hluta
og sama máli gegnir með gróð-
ann. Fox á að dreifa myndinni f
Bandaríkjunum og Kanada, en
Warners á að sjá um útlönd og
sjó nva rpsréttinn.
„Við skiptum jafnvel nöfnum
höfundanna," segir Shepherd,
„og kvikmyndin, sem á að
frumsýna á jólunum 1974, hlýt
ur nafn sitt af heitum beggja
handritanna, eða „The Tower-
ing Inferno“. „Hann bætir því
þó við, að ef önnur hvor verði
metsölubók, þá breytist nafn-
giftin.
Bæði kvikmyndaverin eru
ánægð með samkomulagið.
Kvikmyndahandritið er skrifað
af Stirling Silliphant („The
Poeseidon Adventure"), ög á
því að verða lokið nú næstu
daga. (Fyrir þá, sem ekki vita
er „The Poseidon Adventure“
mestsótta bandaríska myndin á
þessu ári. Handritið mun inni-
halda það bezta úr báðum bók-
unum. Hvor bók inniheldur
sina lausn á því, hvernig bjarga
eigi fólki úr brennandi skýja-
kljúfi, og munu kvikmyndahús-
gestir njóta góðs af. Aætlaður
kostnaður er 7 milljónir dala.
Gordon Stulberg, sem er sér-
staklega ástúðlegur og viðfelld-
in maður, hefur þetta að segja
um samvinnuna: „Það hljómar
sjálfsagt líkt og uppblásin
ástarsaga, en ég er búinn að
eiga f þessu strfði svo lengi, að
ég álít það mjög mikið lán, þeg-
ar þú hefur yfir starfsfólki að
ráða, sem vinnur enn betur en í
öðrum kvikmyndaverum. S.V.
SIGUROUR SVERRIR PALSSON
VALDIMAR JÖRGENSEN
SÆBJÖRN VALDIMARSSON
Paul Newman er sívinsaell, að ofan
er atriði úr nýjustu mynd hans, THE
MACKINTOSH MAN, sem byggð
er á sögu eftir Desmond Bagley.
(Út í óvissuna).