Morgunblaðið - 29.11.1973, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. NÓVEMBER 1973
14
Lárus Jónsson:
Með landshlutasamtökunum
á að draga vald frá ríkinu
A FUNDI neðri deildars.I. mánu-
dag mælti Lárus Jónsson (S)
fyrir frumvarpi, sem hann flytur
ásamt fjórum öðrum þingmönn-
um. um breytingu á sveitar-
stjórnalögum, þannig að inn I lög-
in bætist nýr kafli um landshluta-
samtök sveitarfólaga. Frumvarp-
ið er endurflutt frá síðasta þingi
vegna ftrekaðra oska sveitar-
stjórnarmanna, en Samhand ís-
lenzkra sveitarfélaga hefur haft
forgöngu um þetta mál.
I ra-ðu Lárusar kom fram, að
nokkur ágreiningur varð á þing-
inu f fyrra um það atriði frum-
varpsins að gert er ráð fyrir ein-
um landshlutasamtökum á
Norðurlandi, en nokkrir þing-
menn hefðu frekar óskað, að sam-
tökin yrðu hundin við kjördæmin
og því yrðu tvenn samtök á Norð-
urlandi.
Landshlutasamtök hafa þegar
verið stofnuð um allt land, og er
með frumvarpinu gert ráð fyrir,
að ákveða réttarstöðu þeirra í lög-
um. Einungis ein samtök eru á
Norðurlandi, Fjórðungssamband
Norðlend inga.
Lárus Jónsson sagði m.a.:
A s.l. sumri var frumvarpið til
athugunar í milliþinganefnd
byggðamál, sem kosin var á
síðasta þingi og skipuð þingmönn-
um úr öllum þingflokkum. Nefnd-
in telur frumvarpið mikilsverðan
áfanga á þeirri leið, að fastmóta
stöðu landshlutasamtakanna í
stjórnkerfinu. Ilún er sammála
forráðamönnum landshlutasam-
taka og Sambands ísl. sveitar-
félaga um, að það megi ekki
dragast eða bíða eftir heildar-
endurskoðun sveitarstjórnarlaga,
að landshlutasamtökin fái þá
viðurkenningu löggjafans, sem
felst í frumvarpinu. Þvf er hún
þess mjög hvetjandi, að það nái,
að meginstefnu til fram að ganga
á þessu þingi, þótt einstakir
nefndarmenn eins og raunar
f lutningsmenn frumvarpsins
einnig, hafi fyrirvara á um flutn-
ing á eða fylgi við breytingartil-
lögur, sem fram kunna að koma
við þinglega meðferð málsins."
Lárus gerði síðan grein fyrir
breytingartillögum, sem fram
hefðu komið við frumvarpið á
síðasta þingi við það ákvæði frum-
varpsins, sem gerir ráð fyrir ein-
um samtökum fyrir Norðurland.
Sjálfur kvaðst Lárus hafa lagt til
að umrædd grein yrði á eftirfar-
andi hátt, ef verða mætti til að
samstaðayrði um málið:
„NU kemur fram almennur
áhugi sveitarstjórnarmanna á
ákveðnu landssvæði fyrir stofnun
landshlutasamtaka og er þá
ráðherra heimilt að staðfesta sam-
þykktir fyrir slík samtök í sam-
ráði við Samband isl. sveitar-
félaga. Þrátt fyrir ákvæði
þessarar málsgreinar má ekki
staðfesta samþykktir fyrir lands-
hlutasamtök á minna svæði en
sem nær yfir eitt kjördæmi.“
Með þessum hætti væri ákveðið,
að heimamenn gætu sjálfir á lýð-
ræðislegan hátt ákveðið, hvernig
þeir vildu skipa þessum málum.
Lárus vék nú að því, hversu
nauðsynlegt væri aðvinda bráðan
bug að þessari lagasetningu, og
alls ekki væru efni til að bíða
heildarendurskoðunar á sveitar-
stjórnarlögunum. Síðan sagði
þingmaðurinn:
,,Eg vil leggja þunga áherzlu á,
að algert grundvallaratriði er, að
landshlutasamtökin haldi áfram
að vera þannig uppb.vggð, að þau
séu samstarfsvettvangur sveitar-
stjórnarmanna i viðkomandi
landshluta svo sem verið hefur. í
meginatriðum er hlutverk þeirra
að taka við stjórn á málefnum
heimamanna, er varða hag fólks á
stórum landssvæðum, af ríkis-
valdinu, en ekki að draga vald úr
höndum einstakra sveitar- eða
héraðsstjórna. Þau eiga að draga
úr skrifstofuvaldi miðveldisins
f Reykjavík, en um leið er óhjá-
kvæmilegt að efla starfsemi
þeirra á ýmsan hátt, þegar fram i
sækir. Landshlutasamtokin eru
og eiga að verða samstarfsvett-
vangur sveitarstjórnarmanna í
viðkomandi landshluta og leiðir
af því að kjósa verður sveitar-
stjórnarmenn á þing samtakanna
og sveitarstjórnarmenn í stjórnir
þeirra. Þetta þykir mér rétt að
undirstrika, þar sem einstaka
raddir hafa heyrst um beinar
kosningar á þing slíkra samtaka.
Á hinn bóginn eru sveitarstjórn-
armenn kosnir lýðræðislegum
kosningum hver til sinnar sveitar
stjórnar. 1 vitund almennings á
það að vera eitt af verkefnum
sveitarstjórnarmanna að horfa á
hag sinna sveitarfélaga, þótt við-
komandi þurfi til þess að líta út
fyrir hrepp eða bæjarmörk í því
skyni.“
Fríðjón Þórðarson (S) kvaðst
vilja leggja áherzlu á, að réttur
hinna minni sveitarfélaga yrði
ekki fyrir borð borinn. Vakti
hann athygli á því ákvæði frum-
varpsins, sem gerir ráð f\TÍr að
heimilt verði, að veita sýslufélög-
um aðild að landshlutasamtökun-
um. Beindi hann þeim tilmælum
til þingnefndar, sem frumvarpið
fengi til meðferðar, að það yrði
sent sýslufélögum landsins til
umsagna.
Pétur Pétursson (A) sagðist
efnislega vera sammála flutnings-
mönnum um nauðsyn á því að
setja rammalöggjöf um þetta efni.
Hér væri aðeins spurning, hvort
ekki ætti að láta landshlutasam-
tökin fylgja kjördæmunum. Lagði
hann til, að þingnefndin kynnti
sér rækilega vilja sveitarstjórna í
Norurlandskjördæmi vestra, hvað
þetta varðaði.
Að umræðu lokinni var frum-
varpinu vísaði til 2. umræðu og
félagsmálanefndar.
Birgir Kjaran
tekur sæti
Sl. þriðjudag tók Birgir Kjaran
fjTsti varaþingmaður Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík sæti á Al-
þingi í forföllum Jóhanns Haf-
stein fyrsta þingmanns Reykvík-
inga, sem er á förum til útlanda.
Þingfréttir
í stuttu máli
LÆKNALÖG
Magnús Kjartansson heil-
brigðisráðherra mælti á fundi
efri deildar í gær fyrir stjórnar-
frumvarpi til breytingar á lækna-
lögum. í frumvarpi þessu felst sú
efnisbreyting á gildandi lækna-
lögum. að íslenzkt rikisfang er
fellt niður sem skilyrði fyrir veit-
ingu lækningaleyfis. Auk þess er
lagt til, að orðalagi laganna verði
sums staðar breytt til nútima-
legra horfs.
HÚSBYGGINGAR
VIÐLAG ASJÓÐS
A sama fundi var afgreitt við 2.
urnræðu frumvarp til laga um
húsbyggingar á vegum Viðlaga-
sjóðs. Frumvarpið er flutt til stað-
festingar á bráðabirgðalögum.
STARFSKJÖR
LAUNÞEGA
Þá var einnig afgreitt við 2.
umræðu stjórnarfrumvarp um
starfskjör launþega. Var þessu
frumvarpi, svo og framangreindu
frumvarpi úm húsbyggingar á
vegum Viðlagasjóðs, visað til 3.
umræðu.
VEIÐAR í
LANDHELGI
A fundi neðri deildar í gær
mælti Lúðvik Jósepsson sjávarút-
vegsráðherra við fyrstu umræðu
fyrir frumvarpi um. að gildistími
núgildandi laga um bann við veið-
um með botnvörpu og flotvörpu
verði framlengdur til áramóta, en
bráðabirgðalög um þetta efni
voru sett sl. sumar. Frumvarp
þetta hefur þegar verið afgreitt
við 3 umræður í efri deild. Auk
ráðherra tók Pétur Sigurðsson
(S) til máls við umræðuna.
Framhald á bls. 18
Fyrirspurnartími
Sl. þriðjudag svöruðu ráð-
herrar nokkrum fyrirspurnum
frá þingmönnum, og verður hér
sagt i stuttu máli frá fyrir-
spurnunum og svörum ráð-
herra.
Rekstur skuttogara
Jón Armann Héðinsson (A)
spurði sjávarútvegsráðherra:
1. Hvaða athuganir hafa átt
sér stað á afkomu hinna nýju
skuttogara á yfirstandandi ári?
2. Má gera ráð fyrir, að meiri
hluti þeirra geti staðið i skilum
með greiðslur á vöxtum og af-
borgunum?
3. Er einhver aðili, sem
fylgist skipulega með þeim
göllum eða bilunum, sem fram
koma á fyrsta ári?
4. Hvað má gera ráð fyrir
miklu meðalaflamagni og verð-
mæti á ári hjá 500 brt. skut-
togara?
Lúðvík Jósepsson svaraði
spurningunum:
1. Fylgzt hefði verið með afla
togaranna og leitað eftir upp-
lýsingum um rekstrarafkomu
þeirra hjá útgerðaraðilum.
Ekki væri að svo komnu máli
unnt að segja með neinni vissu
um, hver afkoma togaranna
væri.
2. Nokkurn veginn augljóst,
að svo yrði ekki.
3. Sér væri ekki kunnugt um
neinn slíkan aðila.
4. 3—4000 tonnum að verð-
mæti 50—65 milljónir króna á
hvern togara á ári.
Raforkuskortur
á Vestfjörðum
Sloingrfmur Hermannsson
(k') spurði raforkumálaráð-
herra: Hvaða ráðstafanir eru
ráðgerðar til þess að koma f veg
fyrir raforkuskort á Vestfjörð-
um i vetur?
Magnús Kjartansson svaraði
því, að ekki væri fyrirsjáan-
legur neinn raforkuskortur á
Vestfjörðum í vetur, nema um
bilanir yrði að ræða. Ekki væri
því um neinar sérstakar ráð-
stafanir að ræða f vetur.
SlMAMALSUÐURNESJA
Jón Armann Héðinsson (A)
tók upp fyrirspurn til sam-
gönguráðherra, sem varamaður
hans, Karl Steinar Guðnason,
hafði flutt:
Hafa verið gerðar einhverjar
ráðstafanir til að bæta sima-
kerfið á Suðurnesjum, einkum
með tilliti til landssimaaf-
greiðslu til Reykjavíkur og út á
land?
Björn Jónsson rakti þær
lagfæringar, sem gerðar hafa
verið undanfarið og nú er verið
að gera. Sagði ráðherra þetta
vera vandamál, sem brýnt væri
að bæta úr, en til þessa hefði
fjárveitingarvaldið ekkí veitt
þær fjárveitingar, sem nauð-
Sj'nlegar væru til endurbót-
anna.
Fjármál hafnarsjóða
Lárus Jónsson (S) spurði
f jármálaráðherra:
1. Hvernig skiptast milli ein-
stakra hafnarsjóða og kjör-
dæma endurlán þess fjár-
magns, sem ríkisstjórnin tók að
Iáni skv. 6. gr. fjárlaga 1973, að
upphæð 40 millj. kr., til þess að
létta greiðslubyrði þeirra hafn-
arsjóða, sem verst eru settir
vegna Iangralána?
2. Með hvaða kjörum og til
hve langs tima tók ríkissjóður
umrætt lán, og hver voru kjör
endurlánanna til hafnarsjóð-
anna?
3. Telur ráðhérra fullnægj-
andi að létta greiðsluskilyrði
umræddra hafnarsjóða með
slíkum lánum í stað o'aftur-
kræfra framlaga?
4. Er það rétt, að sumir hafn-
arsjóðirnir geti ekki tekið þessi
lán vegna synjunar um ríkis-
ábyrgð i því skyni?
5. Var ekkert tekið tillit til
lausaskulda hafnarsjóðanna,
þegar ákvarðanir voru teknar
um úthlutun endurlána til
þeirra?
Halldór E. Sigurðsson svaraði
fyrirspurninni:
1. j svarinu kom fram eftir-
farandi skipting milli kjör-
dæma: Vesturland 3 milljónir,
Vestfirðir 14,5 milljdnir, Norð-
urland vestra 3,5 milljónir,
Norðurland eystra 7 millj-
dnir, Austurland 8 milljónir,
Suðurland 2,5 milljónir og
Reykjanes 1,5 milljdn.
2. Ríkissjóður hafði tekið lán-
in til 15 ára. Endurlánin til
hafnarsjóðanna væru afborg-
unarlaus í 2 ár, en greiddust
síðan með jöfnum árlegum af-
borgunum á 13 árum. Vextir
væru 11,5%.
3. Ekki væri verjandi að veita
styrki til aðila, sem ekki stæðu í
skilum, meðan aðrir, sem i skil-
um stæðu, fengju enga.
4. Þessi lán væru veitt án
ríkisábyrgðar.
5. Veit ekki, en geri ráð fyrir
þvi.
Lárus Jónsson sagði, að aug-
ljóst væri, að ríkisstjórnin hefði
breytt frá þeirri stefnu, sem
mörkuð var með hafnarlögum á
síðasta þingi. Þar væri ákveðið
að koma þeim hafnarsjóðum,
sem verst væru settir, til hjálp-
ar með óafturkræfum styrkj-
um.
Halldór E. Sigurðsson sagði,
að úthlutun lánanna skv. heim-
ildinni í fjárlögunum Iokaði
engri leið til að fullnægja
ákvæðuin hafnarlaganna.
Fjórðungssjúkrahús
á Akureyri
Lárus Jónsson (S) spurði
f jármálaráðherra:
1. Hvers vegna hefur fjár-
málaráðuneytið ekki veitt end-
anlegt framkvæmdaleyfi til ný-
byggingar Fjórðungssjúkra-
hússins á Akureyri fyrr í haust,
svo sem heimaaðilar hafa óskað
eftir og heilbrigðisráðuneytið
hefur lagt til?
2. Verður veitt nægilegt fjár-
magn á fjárlögum næsta árs til
þess að standa við fram-
kvæmdaáætlun heilbrigðis-
ráðunejtisins á þvf ári?
llalldór E. Sigurðsson sagðist
ekki hafa séð þessa fyrirspurn
fyrr en „áborðinu hjá mér rétt
áðan“. Kom þvf lítið fram i
svari ráðherrans. Sagði hann
þó, að unnið yrði við bygging-
una með eðlilegum hraða, þó
ekki yrði unnt að fara eftir til-
lögum heilbrigðisráðunej’tisins
f því efni.
Oliuleit á hafsbotni
Stefán Gunnlaugsson (A)
spurði iðnaðarráðherra:
1. Ilvers konar rannsóknir og
leit eftir olíu í jarðlögum i hafs-
botni úti fyrir ströndum ís-
lands hafa farið fram á undan-
förnum ái’um, og hvaða aðilar
hafa að því staðið?
2. Eru nú fyrirliggjandi um-
sóknir eða fyrirspurnir frá er-
lendum aðilum um leyfi til olíu-
leitar á hafsbotni umhverfis ís-
land, og ef svo er, þá frá hverj-
um?
3. Hafa verið teknar ákvarð-
anir um frekari olfuleit eða
veitingu leyfa til slíkrar leitar
eða rannsókna við ísland, og ef
svo er, hvers eðlis eru þær
ákvarðanir?
Magnús Kjartansson svaraði
fyrirspurninni: Rannsóknir á
landgrunni hefðu bent til þess,
að ekki væri þar um olíu né
jarðgas að ræða. í ág. og sept.
sl. hefði sovézkt rannsóknaskip
verið við rannsóknir nálægt ís-
landi. Hefði leiðangurinn fund-
ið þykk setlög n-a af Islandi,
sem kjmnu að hafa inni að
halda olíu eða gas. Nokkrir að-
ilar hefðu gert fyrirspurnir af
þessu tilefni, en engin formleg
umsókn um frekari leit hefði
borizt.
Ríkisstjórnin hefði ekki tekið
neinar ákvarðanir um frekari
aðgerðir i málinu, en fyrirhug-
að væri að hafa samstarf við
Norðmenn íþessu efni.
Ferðamál
Heimir Hannesson (F)
spurði samgönguráðherra.
1. Hvað líður framhalds-
athugunum á vegum Samein-
uðu þjóðanna um þróun ís-
lenzkra ferðamála?
2. Hafa ráðstafanir verið
gerðar til að tryggja fé til
þeirra, og hver yrði hlutur Is-
lands í þvf sambandi?
3. Hafa verið gerðar ráð-
stafanir af opinberri hálfu til
að Ieysa hreinlætisvandamál á
fjölförnum ferðamannastöð-
um?
4. Hafa ráðstafanir verið
gerðar til að kynna alþjóðleg-
um fjármálastofnunum um-
ræddar áætlanir og hugsanlega
þörf á lánveitingum vegna
framkvæmda á ferðamálum?
Björn Jónsson svaraði:
1. Rfkisstjórnin hefði
ákveðið, að framhaldsrannsókn
færi fram, ekki hefði verið
ákveðið um framkvæmdir skv.
áætluninni.
2. Kostnaðarhlutur upp á
40.000 S kæmi í hlut Islands og
yrðu 5 milljónir ísl. kr. veittar
til þessa á fjárlögum fyrir 1974.
3. Á undanförnum árum
hefði fé verið veitt á fjárlögum
í þessum tilgangi og rakti ráð-
herra, hvernig því fé hafði
verið ráðstafað.
4. Þessum Iið spurningarinn-
ar svaraði ráðherra neitandi.
Framhald á bls. 18