Morgunblaðið - 01.12.1973, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 1973
FUJI-ljósmyndavörur á íslenzkan markað
Ingólfur Jónsson:
Alþingi hefur ekki brey tt
afstöðu sinni til bygging-
ar sögualdarbæjarins
BYGGING sögualdarbæjar kom
(il umræðu f sameinuðu þingi s.l.
þriðjudag, þegar Ingóifur Jóns-
son mælti fyrir þingsályktunartil-
lögu fimm þingmanna Suður-
lands um það efni. Gerir tillagan
ráð fyrir, að tekin verði í næstu
fjárlög þriðjungur af heildar-
framlagi ríkissjóðs til byggingar
sögualdarbæjar í Þjórsárdal.
Aætlaður heildarkostnaður við
verkið er talinn munu nema um
15 milljónum, en þjóðhátfðar-
nefnd Ámessýslu hefur tjáð sig
fúsa til að annast greiðslu allt að
6 milljónum króna.
Ingólfur Jónsson (S) fór í
fyrstu nokkrum orðum um undir-
búning þjóðhátíðar, og minnti á,
að árið 1967 hefði þjóðhátíðar-
nefnd lagt tillögur sínar fyrir Al-
þingi. Þingsályktunartillaga um
byggingu þjóðarbókhlöðu, útgáfu
Islendingasögu og byggingu sögu-
aldarbæjar hafi m.a. verið rædd i
fjárveitinganefnd, og hafi hún
sérstaklega lýst sig fylgjandi
byggingu sögualdarbæjar. Liggi
almennt fyrir sérstaklega skýr og
jákvæð afstaða Alþingis til þessa
liðar af þeim þremur, sem fyrr er
getið.
Þá gerði Ingólfur grein fyrir
tillögunni og sagði, að gert væri
ráð fyrir að skipta fjárveitingu til
byggingarinnar á þrjú ár, en
einnig kæmi til greina að skipta-
henni á fimm ár, ef nauðsynlegt
þætti. Ennfremur sagði Ingólfur:
„í tillögu okkar er gert ráð fyrir
þvi, að bærinn verði byggður í
Þjórsárdal. Ahugi er mikill fyrir
þvf, að sögualdarbærinn verði
reistur á Skeljastöðum i næsta
nágrenni Stangar. Þjóðhátíðar-
nefnd Ámessýslu hefur látið mál-
ið til sin taka, og á fundi á Selfossi
21. okt. 1972 samþykkti hún að
taka að sér byggingu sögualdar-
bæjar í Þjórsárdal. Nefndin býðst
til að annast alla framkvæmd
verksins og ábyrgjast greiðslu allt
að 6 millj. kr. af áætluðum kostn-
aði. Jafnframt tekur nefndin að
sér að annast gæzlu og umsjón
með þessum mannvirkjum að
verulegu leyti eftir nánara sam-
komulagi. Ekki verður annað sagt
en að þjóðhátíðarnefnd Ámes-
Ingólfur Jónsson, alþm.
sýslu bjóði fram aðstoð á rausnar-
legan og myndarlegan hátt. Með
því að þiggja boð þjóðhátíðar-
nefndar Ámessýslu, verður málið
miklu auðveldara í framkvæmd.
Stofnframlagið allt að 6 millj. kr.
er drjúgur hluti af heildar-
kostnaðinum. Til viðbótar er
gæzlan og umsjón með mann-
TVEIR þingmanna Sjálfstæðis-
flokksins, þeir Guðlaugur Gfsla-
son og Jón Amason, hafa flutt
tilliigu til þingsályktunar um að
öllum aðgerðum, sem miða að
nýtingu raforku til húsahitunar
verði flýtt, svo sem kostur er á.
Jafnframt verði gerðar nauðsyn-
legar lagabreytingar til að komið
verði á jöfnunarverði á raforku
og jarðhita til húsahitunar.
Tillaga þeirra tvímenninga
hljóðarsvo:
„Alþingi ályktar að skora á
rikisstjórnina að taka til endur-
virkjunum, sem boðizt er til að
annast að verulegu leyti."
Um þá ákvörðun rikisstjórn-
arinnar frá því í sumar, að hætta
við byggingu sögualdarbæjarins,
sagði Ingólfur, að hugsanlegt
væri að rfkisstjórnin hefði ekki
reiknað með tilboði þjóðhátiðar-
nefndar Árnessýslu á þeirri
stundu. Ennfremur mætti ætla.
að ríkisstjórnin hefði reiknað
með því, að byggingarframlagið
yrði að taka að mestu leyti af
fjáriögum næsta árs. Alþingi
hefði hins vegar ekki hafnað
þeirri stefnu, sem mörkuð hefði
verið 1967, óg væri ástæða til að
ætla, að sú afstaða Alþingis væri
enn óbreytt. Sagðist þingmaður-
inn ekki efastum, að rfkisstjórnin
væri hlynnt því, að sögualdarbær
yrði b>ggður, þrátt fyrir fyrr-
greinda ákvörðun frá því f sumar,
og hann vænti þess að þessi þings-
ályktunartillaga hlyti stuðning
ráðherra og annarra þingmanna.
Bygging sögualdarbæjar væri
verðugt verkefni, og þótt nú væri
séð fram á, að hann risi ekki á
þjóðhátiðarárinu, þá væri samt
sem áður hægt að tengja bygging-
una 1100 ára afmæli Islands-
byggðar.
skoðunar fyrri áætlanir um raf-
orkuframleiðslu til húsahitunar
með það fyrir augum, að öllum
aðgerðum í þessum efnum verði
flýtt svo sem kost.ur er. Jafnframt
beiti ríkisstjórnin sér fyrir nauð-
synlegum lagabreytingum, ef með
þarf, til þess að á verði komið
jöfnunarverði á raforku til húsa-
hitunar, þannig að kostnaður við
upphitun húsa með raforku verði
sambærilegur við hitun húsa á
jarðhitasvæðum, þar sem hita-
veitur eru fyrir hendi eða verður
við komið með eðlilegum hætti.“
4JiPTJU,’,fc
NÝTT fjTÍrtæki, Ljósmyndavör-
ur h/f hefur nú hafið innflutning
á hinum þekktu Ijósmyndavörum
frá japanska fyrirtækinu FUJI
FILM. An efa er þetta mikið
fagnaðarefni öllum þeim, er við
myndatökur fást, því að auk þess
að standast ströngustu gæðakröf-
ur eru FUJI-vörur ódýrari en
sambærilegar vörur, sem verið
hafa á markaði hér fram til þessa.
FUJI FILM var stofnað i Tokyo í
Japan árið 1934 og hóf þegar
framleiðslu á ljósmyndavörum.
Frá 1939 hefur fyrirtækið gert
umfangsmiklar tilraunir með lit-
filmugerð og ýmislegt, er lýtur að
litljósmyndun og kvikmyndun,
með frábærum árangri. Það, sem
vakti hvað mesta athygli á FUJI-
litfilmum, var þegar NASA notaði
þær f fyrstu mönnuðu lending-
unni á tunglinu. Astæðan f.jTÍr
valinu var að sjálfsögðu ekki
lægra íilmuverð, heldur sú, að
FUJI-litfilmurnar eru mun ljós-
næmari heldur en þær, sem helzti
keppinauturinn býður.
Framkvæmdastjóri hins nýja
fyrirtækis, sem hefur einkaum-
boð á íslandi fjrir FUJI FILM, er
1 greinargerð með tillögunni
segir m.a. svo:
„Fram að þessu hafa þeir, sem
þurft hafa að kynda hús sín með
olíu, búið við miklu lakari aðstöðu
en þeir, sem á hitaveitusvæðum
búa. Hefur þetta óneitanlega
skapað verulegan aðstöðumun í
landinu og fram að þessu á engan
hátt gert ráð fyrir neinni verð-
jöfnun þar á milli. Við þá bre>1-
ingu, sem fyrirsjáanlega verður
á olíuverðinu til hækkunar
verður þessi mismunur enn
tilfinnanlegri, og verður
Gísli Gestsson. I samtali við
Morgunblaðið sagði Gísli, að
tekizt hefði að lækka litfilmuverð-
ið um 20% frá því, sem verið
hefði á markaði hérlendis, miðað
við sambærileg gæði. Kvaðst Gísli
hafa kyinztFUJI-litfilmunum, er-
hann varð filmulaus á ferðalagi
um Japan á sínum tíma. Vai'ð
hann svo hrifinn af gæðum film-
unnar. að síðan hefur hann ekki
notað annað.
FUJI FILM framleiðir ekki
aðeins filmur, heldur nálega flest
á þessu sviði. Vakti Gísli sérstaka
athygli á nýrri gerð af 8mm kvik-
myndatökuvél. Heitir vélin
FUJICA signle — 8 og hentar
nánast öllum, hversu lítið sem
þeir vita eða vilja vita um kvik-
myndatöku. Á vélinni þarf ekkert
að stilla, ekkert að þræða og ljós-
mælir er sjálfvirkur. Aðeinsþarf
að smella filmuhylkinu í vélina og
>1a á takkann. Filmuhylkið er af
nýrri gerð, sem gefur mun
skarpari mynd en áður hefur
þekkzt. FUJI Film Single — 8
hefur sömu myndastærð og Super
— 8 og passar því í sömu kvik-
myndasýningarvélar. Og verðið
— aðeins kr. 8.300.00.
„Kjörorðið er,“ sagði GIsli að
lokum, ,,að auðvelda fleirum að
taka betri myndir."
GÓÐ aðsókn hefur verið að mál-
verkasýningu Maríu Ólafsdóttur í
Norræna húsinu, og nokkrar
myndir hafa selzt — þ.á.m. keypti
Listasafn íslands eina mynd. Nú
hefur verið ákveðið að fram-
lengja sýninguna til og með 4.
desember.
flýtt
ekki annað séð en stjórnvöld
verði að leggja allan þunga á að
nýta þá raforku, sem fyrir hendi
er í landinu, og gera þegar i stað
ráðstafanir til aukinnar orku-
vinnslu í því skyni, að veruleg
aukning verði á notkun raforku
til húsahitunar, og jafnframt að
beita sér fyrir nauðsynlegum
lagabre>1ingum, ef með þarf, til
þess að á verði komið jöfnunar-
verði á raforku til húsahitunar,
og verði raforkuverð við það
miðað, að kostnaður við upphitun
húsa með raforku verði eigi meiri
en hitunarkostnaður húsa á jarð-
hitasvæðum, þannig að lands-
menn búi allir við sömu aðstöðu
varðandi þetta atriði, hvarsem er
á landinu."
Þingfréttir
í stuttu máli
Kaupstaðarréttindi
handa Bolungarvík
Þrír þingmenn Vestfjarðakjör-
dæmis hafa flutt frumvarp um, að
Bolungarvík fái kaupstaðarrétt-
indi. Fyrsti flutningsmaður er
Matthías Bjarnason (S).
Bygging
leiguíbúða
Fyrirspurn frá Jónasi Jónssyni
(F) til félagsmálaráðherra um,
hvað líði undirbúningi að bygg-
ingu leiguíbúða á vegum sveitar-
félaga, hvort sett hafi verið reglu-
gerð um efnið og hve margar um-
sóknir hafi borizt frá sveitarfélög-
um um stuðning til b>ggingar
leiguíbúða.
Rafmagn á
sveitabæi
Jónas Jónsson spyr iðnaðarráð-
herra, hvort skortur á efni hafi
valdið töfum á að hægt væri að
tengja bæi við samveitur.
Þingspjall
Þinghaldið hefur verið með
fremur rólegum blæ þessa
vikuna. Lfklega er þetta lognið
á undan storminum, sem ævin-
lega skellur á, þegar liða fer að
jólum, og fjárlagafrumvarpið
kemur til afgreiðslu. Forseti
sameinaðs þings hefur enda
boðað, að héðan í frá megi
menn búast við kvöldfundum á
Alþingi og fundir verði haldnir
á föstudögum fram að jólafríi
þingmanna.
I þingspjallinu I dag mun ég
fjalla lítillega um eitt atriði,
sem varðar frumvarp um, að
inn í sveitarstjórnarlögin bæt-
ist kafli um landshlutasamtök
sveitarfélaga. Lárus Jónsson
mælti fyrir þessu frumvarpi á
fundi í neðri deild sl. mánudag.
Þingmaðurinn sagði m.a. I ræðu
sinni:
„Eg vil leggja þunga áherzlu
á, að algert grundvallaratriði
er, að landshlutasamtökin haldi
áfram að vera þannig upp-
byggð, að þau séu samstarfs-
vettvangur sveitarstjórnar-
manna í viðkomandi landshluta
svo sem verið hefur. í megin-
atriðum er hlutverk þeirra að
taka við stjórn á málefnum
heimamanna, er varða hag
fólks á stórum landsvæðum, af
ríkisvaldinu, en ekki að draga
vald úr höndum einstakra sveit-
ar- eða héraðsstjórna. Þau eiga
aðdraga úr skrifstofuvaldi mið-
veldisins í Reykjavík, en um
leið er óhjákvæmilegt að efla
starfsemi þeirra á ýmsan hátt,
þegar fram í sækir. Landshluta-
samtökin eru og eiga að verða
samstarfsvettvangur sveitar-
stjórnarmanna í viðkomandi
landshluta og leiðir af því að
kjósa verður sveitarstjórnar-
menn á þing samtakanna og
sveitarstjórnarmenn í stjórnir
þeirra. Þetta þykir mér rétt að
undirstrika, þar sem einstaka
raddir hafa heyrzt um beinar
kosningar á þing slíkra sam-
taka. Á hinn bóginn eru sveitar-
stjórnarmenn kosnir lýðræðis-
legum kosningum hver til sinn-
ar sveitarstjórnar. I vitund al-
mennings á það að vera eitt af
verkefnum sveitarstjórnar-
manna að horfa á hag sinna
sveitarfélaga, þótt viðkomandi
þurfi til þess að líta út fyrir
hrepp eða bæjarmörk í því
skyni.“
Um flest þeirra atriða, sem
þingmaðurinn gerir þarna að
umræðuefni, er ég sammála
honum. En ég er ósammála því,
að nauðsynlegt sé, að stjórn-
endur landshlutasamtakanna
verði kosnir með óbeinu um-
boði, eins og þingmaðurinn
telur nauðsynlegt. Það er rétt,
að markmiðið á að vera að efla
landshlutasamtökin, þegar
fram í sækir, og þau eiga ekki
að taka við verkefnum, sem nú
eru í höndum sveitarstjórna,
heldur eiga þau að taka við
verkefnum frá rfkinu. Það vita
allir, að mörg sveitarfélög á Is-
landi eru svo smá og með svo
lítið fjárhagslegt bolmagn, að
með timanum hafa ýmis verk-
efni fallið til ríkisins, sem með
öllum skynsemisrökum eiga að
vera hjá þeim sjálfum. Má hér
til nefna skólamál, samgöngu-
mál og heilbrigðismál. Að mínu
viti er það framtíðarhlutverk
landshlutasamtakanna að taka
við slíkum verkefnum frá rík-
inu í eins miklum mæli og unnt
er. Með því færum við vaidið á
þess'um þýðingarmiklu sviðum
nær því fólki, sem við ákvarð-
anir stjórnvalda verður að una.
En áb>Tgðin verður að fylgja
með. Og við skulum ekki vera
að gera hana óljósa með því að
velja þá menn, sem ábyrgðina
eiga að bera á þessum þýðingar-
miklu sviðum, eftir einhverju
kjörmannakerfi. Ilvað er hrein-
legra en að láta kjósendurna
sjálfa i viðkomandi landshluta
velja þessa fulltrúa sina beint?
Þá þurfa þeir sjálfir að svara
kjósendum fyrir gerðir sínar á
þessum afmörkuðu sviðum og
það verður enginn hrærigraut-
ur með hverjir hafi stjórnað
sveitarfélagi vel og hverjir
landshlutasamtökum illa — eða
öfugt.
Markmiðið á að vera: rikið
með eins lítil völd og unnt er,
þ.e.a.s. einungis á þeim málum,
sem óhjákvæmilega taka til
landsins alls, landshlutasamtök
einungis með vald á þeim mál-
um, sem taka til alls landshlut-
ans og sveitarstjórnir með vald
á sameiginlegum málum sveit-
arinnar. Til allra þessara stofn-
ana á að kjósa beinum kosning-
um til að koma í veg fyrir, að
stjórnendurnir geti skotið sér
undan áb>Tgð með þvi að vísa
til krókaleiða i flóknu kosn-
ingakerfi. Á botninum i þessum
pýramída standa svo einstakl-
ingarnir, sérhver með eins lítil
opinber afskipti af sínum eigin
málum og af verður komizt
með.
JSG.
Guðlaugur Gíslason og Jón Árnason:
Nýtingu raforku til húsahitunar verði