Morgunblaðið - 10.01.1974, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. JANUAR 1974
13
GústafA. Níelsson:
Hver er
svo úreltur?
þplanlega saman frá þvi a<7
Bændaflokkinn Ioi<7 og fram ú
allra siðuslu ár.
Alþýðuflokkurinn lu*fur yorið
tiltölulega heilsteyptur op sloppið
við öll stóráfiill svona sl. 15 — 20
árin, eða síðan Iléðinn Valdimars-
son (19118) ogHannihal Valdi-
marsson (1956), yfirgáfu flokk-
inn og Gylfi hætti að vera róttæk-
rekið myndarlegt sumarbúðastarf
að Jaðri, og er nú uppbygging vel
á veg komin í landi Galtalækjar,
sem verða mun sumarparadís
bindindismanna.
Góðtemplarar hafa jafnan kost-
að kapps um að standa fyrir
áfengislausum skemmtunum og
gefið þannig ungurn sem öldnum
tækifæri til heilbrigðra skemmt-
ana, án áfengis. Mikið og fórnfúst
starf hefur þar verið lagt af mörk-
um, og hagnaður oftast látinn
skipta minna máli.
Góðtemplarareglan hefur um
áratuga skeið rekið bókabúð Æsk-
unnar og bókaútgáfu. Þar hefur
jafnan verið haft að leiðarljósi að
svara þörf barna til lesturs fræð-
andi og vel gerðra bóka. Barna-
blaðið Æskan, sem talið er m.vnd-
arlegasta barnablað á Norður-
löndum, hefur nú geysilega stór-
an lesendahóp, og má segja að
Æskan sé keypt á flestum heimil-
um land'sins.
Barnablaðið Æskan sem ritstýrt
er af Grími Engilberts verður75
ára á þessu ári, og verður haldið
upp á það afmæli á margvíslegan
hátt.
I mörgum tilvikum hefur rík
tilhneygihg verið til þess þegar
háum aldri er náð, að líta til baka
yfir farinn veg, og velta fyrir sér
hvört öðruvísi eða betur hefði
mátt ráðstafa tímanum.
Eg er sannfærður unt að Góð-
templarareglan getur kinnroða-
laust litið til baka og byggt sill
framtíðarstarf á þeim grundvall-
arreglum sem ráðið hafa. Fast
fundarform og siðir Góðtemplara
Itafa af mörgum verið álitnir
standa starfinu fyrir þrifum, en
þeir hafa nú verið færðir til nú-
tímaforms og eru ábyggilega veg-
leg undirstaða áframhaldandt
starfs að þeirri hugsjón sem Góð-
templarar vinna fyrir.
Félagsskapurinn kenntr, að
frelsi er ekkt að gera hvað sem er,
heldur er hitt frelsi að kunna að
velja og hafna á réttan hátt. Sá
maður, sem hafnar neyslu eitur-
lyfja er frjálsari en hinn, sem
gerir það ekki.
Göðtemplurum finnst ekki, að
þeir hafi áorkað nægilega nuklu.
Það finnst engum, sem i alvöru
vinnur að góðu málefni. Það er
hins vegar hvatning til þess að
leggja sig betur fram.
Astandið i áfengismálum I.s-
lendinga er með þeim hætti að
Góðtemplarar sem og margir
landsmenn, geta ekki lengur við
unað. Góðtemplarar munu áfram
vinna ótrauðir að því að menntun
og merining fari ekki foigörðum
vegna ávana- og fíkniefnaneyslu,
og vilja taka saman höndum við
hvern þann aðila setn leggja viil
því máli lið.
Góðtemplarareglan stendur öll-
um opin sem afneita vilja áfengi
og vinna gegn þeim alvarlegu af-
leiðingum sent áfengisnevsla
veldur.
Einn af stofnendum Reglunnar
lýsti því sem skoðun sinni að unn-
ið skyldi að málum með hægð og
gætni. Ég held að sú ráðlegging
eigi vel við. Góðtemplarar hafa
þann málstað að hvenær sem er
má bera saman réttmæti skoðana
þeirra og þær staðreyndir að
betra líf og betri afkoma væri
niðurstaða, ef útiloka mætti orsök
áfengisvandamálsins.
Lesandi góður, ég bið þig að
hugleiða sannleiksgildt þessara
orða.
Góðtemplarar á Akureyri und-
irbúa nú myndarlega 90 ára af-
mæli Góðtemplarareglunnar.
Næstu daga fara fram hátíðar-
fundir í St. Isafold-Fjallkonan nr.
1 á Akureyri. Það er við hæfi að
nú stjórnar þeirri stúku, hæfi-
leikamikið forvstufólk, sem minn-
ist á verðugan hátt þess hugar og
dugnaðar sem stofnendur stúk-
unnar sýndu.
Eg óska Akureyringum til ham-
ingju með afmæli stúkunnar, og
Regjunni allri til hamingju með
90 farsæl ár að baki.
Góðtemplarar tnunið orð alda-
mótaskáldsins
Ardegið kallar. Afram
liggja sporin.
Enn er ei vorri fraintíð
stakkur skorinn.
Gunnar Þorláksson.
A því ári. sem er nú nýliðið, fór
nokkuð að bera á þeim röddum,
er töldu núverandi flokkaskipan
úrelta og liingu gengna sér til
húðar. Helztu boðberar þessara
hugmynda eru einkum þrír
menn: Prófessor Ölafur R. Grims-
son, sem skákar i skjóli fræði-
mennsku, Hannibal Valdimars-
son, sem kákar í skjóli reynslu, og
Bjarni Guðnasott, sem bara lét sig
hafa það að ’.brevta til" og stofn-
aðt nýjan flokk meðgömlu nafni.
Helztu rök þessara manna fyrir
máli sínu eru m.a. þau, að nústarf-
andi flokkai: séu orðnir það gantl-
ir og slilnir, að þeirn sé ekki leng-
ur fært að takast á við þau vanda-
mál. sem þjóðin þarf að leysa
hverju sinni. Ut frá þessu mætti
auðveldlega álykta sem svo. að
þessum tnönnum, fyndist það
sjálfgefið, að þegar stjórnmála
flokkar hefðu náð ákveðnum
aldri, þá skyldu þeir teljast úrelt-
ir og óstarfhæfir og bæri því að
leggja þá niður. Það væri þægi-
legt lífið ef allt væri svona einfalt
og augljóst.
Það er í sjálfu sér ekkert undar-
legt, þótt einstaka ntenn tali um,
að flokkar séu orðnir úreltir, en
hvernig er hið pólitíska ástand
þeirra, er lala hæst og mest? Jú,
það eru svokallaðír vinstri menn,
i svokölluðum vinstri flokkum af
ýtnsum stærðum og gerðum.
Aldrei skulu þeir geta komið sér
saman um eitt eða annað nenta
það, að islenzkir stjórmnálaflokk-
ar séu gamlir og slitmr Eftir
þes'su að dæma, þá freistast mað-
ur óneitanlega til að álykta sem
svo, „eru blessaðir mennirnir
ekki bara að tala um sina eigin
pölitísku úreltingu og úrelta póli-
tík sinna eigin flokka"? Því stað-
reyndin er sú, að á Lslandi í dag
eru fjórir af sex opinberum þing-
flokkum, sem vilja kalla sig
vinstri flokka.
Sé skyggnzt örlitið aftur i hina
pólitísku sögu siðustu áratuga. má
glöggiega greina, hvaða flokkar
það eru, sem hafa verið heil-
steyptir allt frain á þennan dag.
Hvort sem inönnum líkar það bet-
ur e.ða verr, þá er það aðeins einn
f lokkur, Sjálfstæðisflokkurinn.
Framsóknarflokkurinn klofnaði
19113. Nokkrir framámenn flokks-
íns og þingmenn voru bókstaflega
rekmr úr flokknum, en aðrir
sögðu sig úr honum og stofnuðu
Bændaflokkinn, sem fékk menn
kjiirna á þing 1934 og aftur 1937,
en síðan dagaði sá flokkur uppi.
()g í dag er þannig ástatt um borð
i Framsóknarskútunm, að eldri
menn eru á móti yngri mönnum
við þá kjánalegu íðju að kasta
hverjum öðruin fyrir borð, sem
sésl einna bezt á því, er átökin
urðu sem mest við að koma Olafi
R. Grímssyni inn 1 framkvæmda-
stjórn flokksins sem fulltrúa
ungra manna, en Olafi var spark-
að út eins og hverjum öðrum fið-
urlausum hana. Þannig er nú róið
til fiskjar á þeirri skútunni og
veiðist vist lítið. Ekki er nú 011
sagan sögð með þessu, þvi að sam-
komulagið er engu betra meðal
ungu mannanna sjálfra i Reykja-
vík starfa nú tvær stjórnir Félags
ungra framsóknarmanna, iinnur
til vinstri, en hin til hægri, urr-
andi ^ig hvæsandi hvor á aðra.
eins og hundur og köttur, deil-
andi um hvor sé réttkjörinn. Þó
verður það að tel jast Fi amsóknar-
flokknum nokkuð til hröss, að
honum hefur tekizl að hanga
ur. Alþýðuflokkurinn á nú við
svipað unglingavandamál að
slríða og Framsöknarflokkurinn.
þö aðekki sé þaðjafn alvarlegt.
Það er raunar kunnara en frá
þurfi að segja, að islenzkir komm-
únistar hafa aldrei getað slarfað í
einum og sama flokknum fyrr en
nú hin síðari ár og þá í Alþýðu-
bandalaginu, (utan Fylkingin og
„námshópur" marxista — lenin-
ista), en þö vil ég rifja upp sögu
þeirra í stuttu máli af gefnu til-
efni. Arið 1930 er Kommúnista-
flokkur Islands stofnaður. Hann
er lagður niður 1938 vegna óein-
ingar og innanflokksátaka, en
Sameiningarflokkur alþýðu,
Sosíalistaflokkunnn, stofnaður
sem hreint útibú Kommúnista-
flokks Ráðstjiu nari íkjanna Er
Sósíalistaflokkurinn var slofnað-
ur gengu m.a Héðinn Valdimars-
son og Sigfús Sigurhjartarson úr
Alþýðuflokknum yfir i Sösíalista-
flokkurinn i fyrsta sinn. Anð
1939, er Ráðstjórnarríkin
gerðu innrás í Finnland og allir
lýðraiðisflokkar fordæmdu
innrásina, neítaði Sósía-
listaf lokkunnn að fordæma
hana og vfirgaf þá Héðinn flokk-
inn og hvarf af vettvangi stjórn-
málanna, en Sigfús sat eftir. Arið
1956, er Alþýðubandalagið var
stofnað, fyrst sem kosningabanda-
lag, en siðar sem stjórnmálaflokk-
ur, yfirgaf Ilannibal Alþýðuflokk-
inn og gekk yfir í Alþýðttbanda-
lagið. Má þá með sanni segja, að
kommúnistar hafi tvívegis klofið
Alþýðuflokkmn En Hannibal á
sér fá líka. Hann st<ikk úr Alþýöu-
bandalaginu og fyrir kosningarn-
ar 1971 stofnaði hann sinn „prí-
vat" flokk, Samtök frjálslyndra
og vinstri manna, og vann umtals-
verðan kosningasigur. En Adam
var ekki lengi í Paradís. Bjarna
nokkrum Guðnasyni líkaði ekki
alls kostar við „apparatið" og
mátti til með að vera flokksfor-
ingi eins og Hannihal. Stofnaði
hann því sinn „prívat" flokk,
Frjálslynda fiokkinn, og má þá
segja, aðóllu megi nafn gefa. Bar-
áttan innan Alþýðubandalagsins
virðist fara harðnandi með hverj-
um deginum. sem líður. Alökin á
milli harðlínukomma og þeirra
frjálslyndari. sem vilja sveigja
ílokkinn f sösíaldemokraliskari
átt, geta veitt flokknum það stört
og óhreint sár aðdrep Itlaupi i
I þessu stutta yfirliti má gliiggt
gretna, að ekki er allt með felldu í
flokkum vinstri manna og ekkerl
undarlegt þótt sumir þeiira tali
um, að lyktin þar é vond og fúinn
ágengur. Er það einber tilviljun,
að til eru sjö—átta flokkar og
hópar (allt’ með talið) á Islandi i
dag, sem allir kalla sig vinstri
flokka? Er það lika einber tilvilj-
un, að engir þéssara fliikka geta
komið sér saman um eítt eínasta
mál, sem liefur verulega þýðingu
fyrir þjóðina, s.s. landhelgismálið,
varnarmálin, efnahagsmáfin o.fl
o.fl? Er það einber tilviljun. að
vinstri flokkar á Islandi hafa
aldrei getað starfaðí langan tíma
án þess aöklofna meiraog minna?
Er það líka einber tilviljun að
vinstri flokkar hafa misst veru-
legt fylgi i kosningum víðasi hvar
i vestrænum lýðr;eðislön<lum að
undanförnu. eins og t.<l. i siðustu
kosmngum í Svíþjóð og i)an-
mörku? Einnig hafa vinstri menn
misst verulegt fylgí f vel flestum
teðri menntastofnunum V-Evrópu
á siðustu misserum. Skylda allar
þessar staðreyndir vera limiiiin
tilviljunuiirháðar? O. nei l-olk er
farið að sjá í gegnum soraun. Al-
menningur sér. hvernig rikisvahl-
ið tútnar út. Almenningur sér.
hvernig áhrif einstaklingsins og
frjálsra félagssamtaka þeirra fjirti
dvinandi Almenningur sér óliag-
kvæmnina í rikisrekstrinum, og
allt bruðhð. Almenningur er far-
inn aðsjá ríkisvaldið sem eitthvað
fjarhegt og ópersi'mulegt valtl Al-
menningur er farmn að sjá, að
orð ems og „félagsleg lorsjá" þýð-
ir ekkert annað en aiikin áhrif og
alskipti rikisvahlsins og skrif-
finnskunnar.
En i þessum darraðardansi lifs
og ilauða islenzkra stjiirmnála-
flokka er einn íslenzkur flokkur.
sem í fjöruihi og fimm ár heftir
staðizt allar sviptingar stjönmál-
anna án þess að klofna. Þessi
flokkur er Sjálfstteðisflokkunnn,
langstjersti og öflugasti flokk-
ur landsins. Eini íslenzki stjórn-
málaflokkurinn, þar sem flokks-
meiin berast ekki á banaspjótum
Sá flokkur sem lengst allra flokka
hefur átt aðild að stjórn lands-
ins. Eini flokkurinn, þar sem um-
taisverð endurnýjun á sér stað,
Ineði meðtillitil til mannaog mál-
efna. Sá flokkur, sem hefur einna
lægstan meðalaldur þingmanna
með ttlliti til fjölda þeirra. I
stuttu máli sagt, sveigjanlegasli.
mest lifandi og ferskasti stjórn-
málaflokkur landsins. Skyldu
þessar staðreyndir aðeins vera
liáðar tilviljunum einum saman?
pað hehl ég. aðgeti varia verið.
Með tilliti til þessara stað-
reynda verður að álvkta sem svo,
að eitthvað haf’i þoim þremenn-
ingunum orðið á í messunni, eða
a.m.k. mismælt sig illa, þegar þeir
tala um, að íslenzkir stjih nmála-
flokkar séu orðnir úreltir. Það
eru nefnilega íslenzkir vinstri-
flokkar. sem <•111 orönir úreltir og
þeirra stefnur. og hefði v<*rið næf
að tala um þá <*ina. <01 ekki alla
stjörnináiaflokka sem iieihl.
Því miðtir virðist það vera helzl
til of mikið af blindu liatri á Sjálf-
stæðisfhikknum meira en rtiun-
hæfri pólitík og jiess vegna farisl
J)eim stjórnmálin svo llla úr llendi
sem ratin ber vitm Þeireru alltaf
að reyna að verji liðruvísi en S.jálf-
sheóisflokkurinn, en eigá ákaf-
lega bágt lileð það, |iar sem niál-
efnaleg breidd S.jálfstieðisflokks-
ins er slík. að |);rð <*r nánast <*kk
ert <*ftir liamla |x*un aiinað en
sýndarinennskan og einhverjtir
..lýðræðis-utopmr", seni eiiginn
botnar i. Ivkki einu sinni jieir
sjtilfir
Gúslaf A. Nielsson.