Morgunblaðið - 10.01.1974, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. JANÚAR 1974
Sigurlaug
Bjarnadóttir:
Ríkið heftir fram-
kvæmdir í skólamálum
Kft'irfaraitdi lillaga um skóla-
mál t ar samþykkt að frumkvæði
sjállsla'Oisnianna í burgarstjórn
Roykjavíkur, þogar fjárhagsáætl-
un borgarinnar fvrir árió 1974
var samþykkt í desember:
Borgarstjórn bendir á þá stað-
reynd, ad á undanförnum árum
hefur byggingu skólahúsnæðis
miðað það vel áfram, að þrísetn-
ingu er nú næstum alveg útrýmt
úr skólum horgarinnar, þannig að
miðað við n.k. áramót verður að-
eins þrisett í 12 stofur af 170
almennum kennslustofum í
barnaskölum Re.vkjavikur. Hefur
tekizt að ná þessu marki samhliða
þ\í, að á síðustu árum hefur ald-
ursflokkur sex ára barna bætzt
við barnaskólann og fjöldi al-
mennra kennslustofa jafnframt
verið tekinn til sérstakra nota
vegna nýjunga i skólastarfi svo
sem t.d. kennslu í eðlisfræði, er-
lendum málum og vegna aukinn-
ar aðstoðar við nemendur, sem
njóta sérkennslu.
í gagnfræðastigsskólum borgar-
innar er einsett í u.þ.b. helming
kennslustofa, en að öðru leyti tví-
sett. Borgarstjórn felur fræðslu-
ráði að vinna að því að auka skóla-
húsnæði gagnfræðastigsskólanna
að því marki, að hægt verði að
einsetja i þá að fullu.
I skólakostnaðarlögum nr.
49/67 og reglugerð um stofn-
kostnað skóla nr. 159/69 er ákveð-
ið, að byggingarstyrkur úr ríkis-
sjóði tíl sveitarfélaga vegna skóla-
byggínga miðist í barnaskólum
við þá nýtingu skólahúsa, að tví-
sett sé í allar almennar kennslu-
stofur barnaskóla. Miðaðvið þess-
ar reglur yrði stærð skólahúsa
umfram þessa viðmiðun að öllu
leyti að greiðast af viðkomandi
sveitarfélagi. Borgarstjórn telur,
að breytingár á skólastarfi muni
leiða til þess, að nauðsynlegt
verði að einsetja einnig i eldri
bekki barnaskólans eins og nú er
gert ráð fyrir á gagnfræðastigi, en
bendir jafnframt á að endurskoða
þarf þessar reglur ríkisins um
þátttiiku í byggíngarkostnaði, áð-
ur en tekin verði ákvörðun af
háifu borgarstjórnar um einsetn-
ingu skólahúsnæðis á barna-
fræðslustigi.
Sigurlaug Bjarnadóttir <S): Ég
vil i stuttu máli gera nokkra grein
fyrir tillögu okkar sjálfstæðis-
manna í skólamálum. Ég vil þá
fyrst gera húsnæðismál skólanna
að umræðuefni. Nú er gert ráð
fyrir, að borgin leggi fram 336
milljónir vegna stofnkostnaðar
barna- og unglingaskóla á árinu
1974. Framlag ríkissjóðs verður
samkvæmt fjárlögum 137 milljön-
ir, en framlag hans er miðað við
svonefndan norm. kostnað, en
ekki við ákveðið hlutfall af raun-
verulegum byggingarkostnaði.
Og hvað varðar barnaskóla þá
er i reglum menntamálaráðu-
neytisins gert ráð fyrir, að þeir
séu tvísettir og staðlar þeír, sem
barnaskölar eru byggðir eftir, því
við það miðaðir, enda þarf ráðu-
neytið að gefa’samþykki sitt áður
en byrjað er á skólabyggingu. Ef
Reykjavík ætti því að taka upp
einsetta barnaskóla nú þegar og
að óbreyttum lögum, yrði hún að
taka á sjálfa sig allan auka-
kostnað, sem af því leiddi. Þessu
er öðruvísi varið með gagnfræða-
skólana, þar er gert ráð fyrir ein-
Borgarstjórn:
FRÁ
BORGAR
STJÓRN
setningu. Það er því auðséð, að
borginni væri ofviða að taka upp
einsetta barnaskóla að óbreyttum
lögum, sérstaklega með tilliti til
þess, að ríkið er nú þegar á eftir
með framlög sin tíl skólabygginga
í borginni. Sérstaklega hefur
þetta verið bagalegt í sambandi
við fjölbrautaskólann í Breiðholt
inu, þar sem ríkið á aðgreiða 60%
af stofnkostnaði. Og svo aftur
sé að barnaskólunuin vikið, þá
þyrfti um 150 nýjar kennslustof-
ur ef einsett væri og reiknað er
nteð, að hver stofa muni kosta 5
milljónir árið 1974, sem eru þá
Tillögur sjálfstæðis-
manna í skólamálum
Helztu atriðin í tillögu sjálfstæðismanna í skóla-
málum og ræðu Sigurlaugar Bjarnadóttur eru
þessi:
□ Unnið skal að því, að gagnfræðaskólar verði allir
einsetnir, en nú er helmingur þeirra tvísettur.
□ Til þess að unnt verði að einsetja efri bekki
barnaskóla, eins og nýjungar í kennslustarfi
krefjast, þarf að gjörbreyta lögum um þátttöku
ríkisins í byggingu skólahúsnæðis.
□ Átak þarf að gera í málefnum barna með aðlög-
unarerfiðleika.
Markús Örn Antonsson
TENGING SKIPA VIÐ
samtals 750 milljónir. A sama hátt
þyrfti 90 stofur fyrir gagnfræða-
skóla, sem kostuðu 450 milljónir,
svo samtals væru þetta 1200
milljónir og má þá öllum vera
ljóst, hversu gífurlegt verkefni
þetta væri ef leysa ætti á stuttum
tlma. Og auk hins mikla viðbótar-
húsnæðis, sem þörf væri á, þyrfti
að stórfjölga kennurum, sem líka
kostar sitt, fyrír utan það, að alls
ekki er alltaf hægt um vik að fá
hæfa kennara. Vii ég þá víkja
nokkuð að sérkennslu i skólum
borgarinnar og aðstoð við
unglinga með hegðunarvand-
kvæði.
Það hefur að undanförnu verið
vaxandi áhyggjuefni skólamanna,
hvað unglingum með hegðunar-
vandamál hefur fjölgað i skólum
borgarinnar. Margar tillögur hafa
komið fram um úrbætur, en flest-
. ar strandað á því, að ríkið greiðir
kennslulaun í þessum tilvikum og
hefur gengið illa að fá ráðuneytið
til að samþykkja slikar greiðslur.
í desember 1971 var hins vegar
stofnuð nefnd fræðsluráðs, heil-
brigðisráðuneytis og menntamála-
ráðuneytis til að leita úrbóta í
þessu vandamáli. Nefnin hefur
skilað tillögum um sérkennslu-
miðstöð og fræðsluráð samþykkt
hana. Jafnframt hefur nefndin
unnið að gerð kennslumagns-
kvóta fyrir Höfðakóla, og gerir
einnig tillögu um lausn þess-
ara mála í almennum
skölum á skyldunámsstig-
inu. A grundvelli þeirra til-
lagna lagði fræðsluráð svo til við
menntamálaráðuneytið, að á ár-
inu 1973 — '74 yrðu ráðnir 7 kenn
arar til aðstoðar þessum nefnd-
um, 1975 yrðu ráðnir eða v.æri
heimilt að ráða 14 og siðan væri
stefnt að því, að kennarar til að-
stoðar börnum með allögunar-
erfiðleika væru orðnir 20 árið
1976. Ekki hefur hins vegar enn
komið svar frá ráðuneytinu við
þessari beiðni, en viðræður munu
verða teknar upp við það í árs-
byrjun 1974.
Eg vil svo að lokum gefa
nokkurt ýfirlit yfir þá sér-
kennslu, sem þegar fer fram á
vegunt borgarinnar.
Hjálpai'bekkir í barnaskólum
eru 21 með 260 nemendur og á
unglingastiginu eru þeir 9 með
100 nemendur.
Einn bekkur er fyrir heyrnar-
dauf börn með 6 nemendur.
Talkennsla er i 112 stundir og
er borginni skipt í 3 hverfi, sem
hvert hefur sinn talkennara.
Stuðningskennsla er í lesverum
i flestum barnaskólunum.
Skóladagheimilí er við Réttar-
holtsveg fyrir 15 nemendur, þar
kenna 2-3 kennarar.
Sjúkrakennslu annast 3 — 4
kennarar fyrir 20 börn.
Sérskólar eru siðan Höfðaskóli
með 100 nemfendur og 16 kennara,
þar af 9 fasta, og Heimavistarskól-
inn að Hlaðgerðarkoti með 14
nemendur.
Alls munu vera um 18 fag-
menntaðir sérkennarar í starfi í
borginni, 2 í leyfi og 18 í námi. 38
kennarar gætu þvi verið fyrir
hendi haustið 1974.
Að siðustu vil ég svo ítreka þá
ábendingu mina, að borginni er
stakkur skorinn í framkvæmdum
í skólamálum af fjárveitingum
ríkisins til þeirra, a.m.k. að
óbreyttum lögum. Ekki þýðir því
að sakast við borgarstjórn Reykja-
víkur, þótt barnaskólar borgar-
innar séu ekki einsetnir. En ég vil
hins vegar benda á þær miklu
framkvæmdir, sem þrátt fyrir allt
hafa átt sér stað i skólabyggingu i
Reykjavík, sbr. það, sem i tillögu
okkar segir, en þær framkvæmdir
hafa að miklu leyti verið fjár-
magnaðar þannig, að borgin hef-
ur lagt fram framlag ríkisins
ásamt sinu eigin til bráðabirgða.
RAFKERFI FRA LANDI
A fundi borgarstjórnar Reykja-
víkur á fimmtudaginn í síðustu
viku var tillögu Guðjóns Jónsson-
;u' (K), um að koma upp útbúnaði
við Reykjavíkurhöfn, til þess að
unnt væri að tengja öll skip við
rafkerfí frá landi. vísað til
hafnarstjórnar og stjórnar veitu-
stofnana.
Guðjón Jónsson (K) benti m.a.
á, hve ákaflega slæmar aðstæður
þeir menn, sem að skipaviðgerð-
um störfuðu, b.vggju við. Ætti
þetta einkum við um járniðnaðar-
menn, sem þyrftu að vinna erfið
stiirf í vélarúmi skipa, sem hæði
væru þröng og hættuleg. þó svo að
hinn gífurlegi hávaði frá vélun-
um. sem kevrðar væru til raf-
magnsmyndúnar, bættist ekki við
allt annað. Það er raunar furðu-
legt, sagði Guðjön, að nokkur
inaður skuli fást til að vinna við
sllkar aðstæður. En í vélarúmun-
um ter hávaði oft langt yfir þau
mörk, sem talin eru valda skaða á
heyrn manna. Urbætur i þessu
efni eru því brýnar og mikið hags-
munamál fvrir þá, sem þessi störf
stunda.
Önnur rök mætti og drepa á. t.d.
hina miklu olíu, sem nótuð er til
að knýja Ijósvélar skipanna, en
hana mætti spara með tengingu
við rafmagnskerfið í landi auk
þess sem Rafmagnsveita Reykja-
vikur fengí þarna aukinn markað.
Máli þessu hefur Siglingamála-
stofnunin áhuga fyrir og er lík-
lega reiðubúin til samstarfs um
tæknileg atriði. En sá útbúnaður,
sem einkum væri þörf fyrir. eru
straum- og spennubreytar ásamt
tengikössum og raflögnum.
Málinu hefur verið hre.vft við
hafnarstjórn með bréfi frá
járniðnaðarmönnum, en fleira
þyrfti bl að koma, og því tel ég
rétt. að Ixirgarstjórn taki ákvörð-
un i þessu máli, sagði Guðjón að
lokum.
Markús Örn Antonsson (S)
sagðist geta tekið undir það með
Guðjóni, að hér væri hreyft
merku máli. Raunar hefði það
verið til athugunar hjá hafnar-
stjórn og Rafmagnsveitunni um
tíma. Kostnaður við þetta væri
hins vegar talinn vera um 36
tnilljónir og tel ég ekki rétt, að
borgarstjórn samþykki jafn
ákveðna lillögu í þessu máli og
hér liggur fyrir án þess að frekari
kannanir og undirbúningur hafi
farið fram. Ég legg þvi til, að
tillögu Guðjóns Jónssonar verði
vísað til hafnarstjórnar og
stjórnar veitustofnana. sagði
Markús Örn. Tillaga Markúsar
Arnar var samþykkt með 8 at-
kvæðúrn gegn 7 og málinu þannig
vfsað til athugunar hjá hafnar-
stjórn og stjórn veitustofnana.
Samskrá frá
Landsbókasafni
Landsbókasafnið hefur sent
frá sér tvær samskrár um er-
lenda ritauka islenzkra bóka-
safna en slíkarskrárerugefn
ar út lögum samkvæmt. Er sam-
skráin send ókeypis þeim, er
þess óska og sé beiðnum um
það beint til Landsbókasafns.
En við hvert rit i skránni er
táknað með skammstöfun i
hvaða safni ritið er til.
í fyrri samskránni fyrir janú-
ar — júní 1973 eru rit um heim-
speki, trúarbrögð, hagfræði,
lögfræði, uppeldis-og skólamál,
málfræði, listir, bókmenntir,
landafræði, ævisögur og sagn-
fræði. En í B hefti eru rit um
stærðfræði, stjörnufræðí, eðíis-
fræði, efnafræði, náttúruvís-
indi, læknisfræði, verkfræði,
landbúnað, sjávarútveg og iðn-
að. Samskráin kemur út tvisvar
á ári, hvert sinn í tvennu lagi.
Nær skráin til erlendra bóka,
en ekki tímarita.