Morgunblaðið - 10.03.1974, Blaðsíða 10

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. MARZ 1974.
í málverkinu yrki ég
undir vissum stefjum
Viðtal við Önnu Sigríði Björnsdóttur
— I málverkinu yrki ég undir vissum stefjum, eins
og í músíkinni. Ekki þó undir sömu stefjum. Ég held
að hverri manneskju sé meðfædd viss hrynjandi og
sá taktur fylgi henni. Þetta kemur ekki sízt fram í
tónlistinni. I málverkinu nota ég þessa ákveðnu hrynj-
andi, sem er ásköpuð hverjum manni.
Þetta eru ummæli Önnu Sigríðar Björnsdóttur list-
málara. Og það er kannski ekki undarlegt þó músikin
eigi sterkan hljómgrunn í henni, því hún lærði upp-
haflega píanóleik, en byrjaði ekki að mála fyrr en
síðar á ævinni.
Og þarna á veggjunum heima hjá henni, þar sem
málverkin bíða þess að fara á sýningu í Norræna
húsinu 16. þessa mánaðar, kem ég einmitt auga á
myndina Tokkata og fúga, sem Anna Sigríður segir að
beinlínis sé unnin út frá músikinni. Þá má greinilega
sjá áhrif tokkötunnar ofantil i myndinni og fúguna
neðan til, en þyngstu litirnir sýna lokakaflann neðst.
Þarna má greina fjögur stef samofin og fjórskipti
takturinn er greinilegur.
— Ég hefi líka málað mynd fyrir áhrif elektronískr-
ar tónlistar og gerðist meira að segja svo djörf að mála
hljómkviðu ársins 1974, segir Anna og hlær við.
Við byrjum á byrjuninni, þegar við fórum að
rekja feril hennar. Anna Sigríður fór snemma að læra
að leika á píanó og lauk prófi í píanóleik við Tónlistar-
skólann 19 ára gömul. — Mitt besta vegarnesti í
listinni gaf mér þá strax kennarinn minn, Árni Krist-
jánsson, og mér finnst það hafa fylgt mér síðan, segir
hún. Hann lagði áherzlu á innra eðli listarinnar, en
ekki það yfirborðskennda og að gefa hæfilega mikið af
sjálfum sér.
— Nýttirðu ekki framan af þína menntun i píanó-
leik í kennslu eða til tónleikahalds?
— Ég kenndi í tónlistarskólanum í 3 ár og í 15 ár
kenndi ég heima. En aðstæðnanna vegna varð ég að
leggja það niður og spila sjálf. Ég gat ekki samræmt
það heimílishaldi. Þá hafði ég leikið í útvarp og leikið
undir hjá Samkór Reykjavíkur. Á árinu 1947 fór ég til
Sviss og var í tímum hjá Walter Fry. Síðan komu
blessuð börnin.
— Hvað urðu þau mörg?
— Sjö og þá gafst ég upp á að spila. Börnin tóku við
og þurftu líka að læra.
Snerirðu þér þá strax að þvi að mála?
— Nei, það var eiginlega tilviljun að ég byrjaði á
því. Ég var einhverju sinni að leika við krakkana.
Anna Sigríður við mynd sína, sem
hún nefnir Tokkata og fúga, eins og
sjá má í uppbyggingu málverksins.
Margar litlar hendur voru að hnoða leir. Og ég fór að
búa til fígúrur úr leirnum til að hjálpa þeim og úr því
varð heljarmikil balletdansmær. Þá rámaði mig i að ég
hafði hitt Ragnar Kjartansson á götu og hann spurt
hvort ég fengist ekki við myndlist. Það hafði borizt í
tal að ágætur skóli biði upp á tilsögn í sliku. Þetta varð
til þess að ég fór í skóla, sem síðar varð Myndlistar-
skólinn við Freyjugötu. Kennarinn var Asmundur
Sveinsson. Þegar ég kom inn, þekkti ég þar Jón og
Guðmund Benediktssyni, sem þá voru mjög upprenn-
andi listamenn og tyllti mér við hlið þeirra. Þarna fór
ég að móta styttu, sem fór á sýninguna um vorið —
ekki sérlega falleg. Þá sagði Ásmundur Sveinsson:
„Þetta kalla ég nú frekju og hafa aldrei komið nálægt
myndlist áður. Líklega nýtur hún þess að hafa spilað.“
— Svo fór ég að læra að teikna. Teiknaði mér til
gamans og ætlaði mér ekkert með því. Ég mótaði
sáralítið 1 leir, enda ekki hægt að vera í öllu. Það ríkti
alltaf mjög góður andi í myndlistardeildinni og ég
hafði gaman af þessu. Þá stakk vinstúlka mín upp á
því að ég kæmi í málaradeildina. Ég taldi mig ekki
hafa neitt litaskyn, en dreif mig samt. Ég stóð um
skeið við að mála og við snerum bökum saman við
Ragnheiður Jónsdóttir, sem ég hafði kynnzt í teikni-
deildinni. Við héldum sambandinu, máluðum mikið og
nutum þess vel. Og svo drifum við okkur 1 að halda
sýningu saman. Það var okkar fyrsta sjálfstæða sýning
árið 1968.
Eftir þetta tók Anna Sigriður þátt í samsýningum
hjá FÍM og á Listahátíðinni. Síðan sýndi hún grafik-
myndir i Frakklandi 1969 og tvisvar sinnum í Buenos
Aires í Argentínu. 1970 og 1972, hjá Norræna grafik-
sambandinu í Lundi 1971 og í Reykjavík 1972. — Svo
kemur að því að mann langar að vita hvar maður
stendur og ég ætla að halda mína aðra einkasýningu í
Norræna húsinu 16. marz, segir hún.
Talið berst aftur að málverkunum hennar. —
Fyrst eftir að ég fór að mála, var ég svo litaglöð að
litirnir réðu eiginlega yfir mér, útskýrir Anna Sig-
ríður. — Síðan hefi ég reynt að snúa þessu við.
— Hefur tónlistin alltaf jafn mikið að segja fyrir
þig, þegar þú ert að mála?
— Já, tónlistin og raunar líka leiklistin. Ég sæki
mikið leikhús og hefi málað þó nokkrar stemnings-
myndir þaðan. Ein myndin „Að leikslokum", er einnig
dálítil ádeila á lófaklappið, sérstaklega eftir harm-
leiki. Tjaldið mætti gjarnan falla og síðan yrði beðið
örlítið áður en við þökkum okkar ágætu leikurum. Svo
mætti einnig vera á tónleikum, sem ég hefi ekki notið
færri ánægjustunda á um ævina. Þessir þættir báðir
koma fram í kaflaskiptingunni á sýningu minni, en
henni skipti ég í 4 kafla: Mannlífið, tónlistin og
myndsýnir og grafik. Ég er þar með lausar myndir,
sína úr hverri áttinni. Ég fór t.d. til Vestmannaeyja
eftir að eldgosið hófst þar og svo aftur síðar og varð
fyrir miklum áhrifum. Þaðan eru því tvær myndir.
Ein myndin heitir Morgun í Belfast og er unnin undir
áhrifum af einum slíkum morgni. Einn daginn heyri
ég kannski að friður sé kominn á einhvers staðar og þá
verður til myndin Dagur friðarins. En ég verð fyrst að
skynja áhrifin og byrja ekki að mála fyrr en ég kann
myndina hér um bil utan að í huganum.
— Mér finnst létt að mála hlutina eins og þeir koma
fyrir sjónir og mála því fremur eftir því hvaða áhrif
þeir hafa á mig. En ég hefi ekki sótzt eftir þvi að fá
persónulegan stíl. Ég er mjög hrifnæm, gríp heils
hugar allt sem verður á leið minni, en reyni jafnframt
að segja ekki of mikið, þannig að fólk langi að finna
hvað ég á við.
— Málaralistin og tónlistin eru mjög skyldar list-
greinar, sagði Anna Sigriður ennfremur. — Sá sem
leikur á píanó, verður að tjá sig frammi fyrir áheyr-
endum og ég átti alltaf erfitt með að tjá mig í
músíkinni frammi fyrir heilum hópi af fólki. Ég á
miklu betra með að tjá mig með því að mála, þvi þá er
ég ein. Ég get málað mynd í huganum meðan ég er að
gera hvað sem er annað. Svo set ég hana niður, vinn
venjulega hratt í fyrstu, síðan rólegar og viðurkenni,
að oftast taka myndirnar miklum breytingum í
vinnslu.
I lok samtalsins spyr ég Önnu Sigriði hvort ekki sé
líka erfitt á stóru heimili að mála, og hún svarar: —
Slíkt er ekki hægt að gera nema góður andi og
skilningur ríki á heimilinu. Og mér finnst ekki saka
neitt heimili þó einhver menning sé höfð þar um
hönd. Það getur aðeins orðið til góðs. — E.Pá.
Þarna er Anna Sigríður að leggja síðustu hönd á mynd úr leikhúsinu.