Morgunblaðið - 19.07.1974, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JULI 1974
3
Gestir á þjóðhátíð 1974:
Poul Hartling
forsœtisráðherra Danmerkur
POUL Hartling, sem kemur hingað á þjóðhátfð sem fulltrúi dönsku
rfkisstjórnarinnar, hefur verið forsætisráðherra sfðan f desember f
fyrra. Það hefur vakið athygli og sýnir óumdeilanlega, að þrátt
fyrir ýmsar mjög erfiðar og viðamiklar ráðstafanir og ekki allar
vinsælar, sem stjórn hans hefur orðið að gera, hefur fylgisaukning
flokks hans, Venstre, verið gffurleg þessa mánuði, ef marka má
skoðanakannanir. Væri kosið f Danmörku nú myndi Venstre verða
næst stærsti stjórnmálaflokkur f landinu.
Poul Hartling var utanríkis-
ráðherra árið 1968—71 og var
þá einnig leiðtogi flokks síns.
Þegar hann var í stjórnarand-
stöðu árið 1971—73 var hann
formaður þingflokks Venstre.
Árið 1957 var Hartling kjörinn
á þing í fyrsta skipti. Við kosn-
ingarnar árið 1960 munaði að-
eins 137 atkv. að hann kæmist á
þing, en 1964 náði hann kosn-
ingu og síðan hefur vegur hans
farið vaxandi.
Eftir kosningarnar á sl. ári
fékk Venstre aðeins 22 þing-
sæti. Ýmsir voru því hlynntir,
að Venstre, Radikale Venstre
og thaldsflokkurinn reyndu
stjórnarsamvinnu eins og árin
1968—1971. Margt bendir til,
að Poul Hartling hafi frá byrj-
un barizt fyrir því, að Venstre
fengi einn tækifæri til að
stjórna og sýna, hvað í flokkn-
um byggi. Mörgum hefur komið
snerpa og dugnaður Hartlings
mjög á óvart, því að hann hafði
öðlazt sess meðal danskra
stjórnmálamanna, sem hæg-
lyndur og kurteis guðfræði-
menntaður maður, en um metn-
aðargirni hans og stjórnunar-
hæfileika vissu menn færra.
Poul Hartling er kennarason-
ur. Hann er fæddur árið 1915.
Hann þjáðist af astma í
bernsku og varð oft að vera
rúmfastur mánuðum saman.
Engu að síður gekk honum
ákaflega vel í skóla og að stúd-
entsprófi loknu lagði hann fyr-
ir sig guðfræði og hann þótti
mælskumaður mikill og andrík-
ur í ræðum sínum. Meðfram
prestsstarfi fékkst hann við
kennslu og varð rektor N. Zahl-
es menntaskólans hálffertugur
að aldri. Þvf starfi gegndi hann
þar til hann varð ráðherra 1968.
Sjö árum eftir að Hartling
var kjörinn á þing varð hann
formaður flokks sfns. Hann
fékkst á þessum árum aðallega
við þau málefni, sem snertu
fræðslu og menntamál. Þegar
Baunsgaard myndaði stjórn
sína árið 1968 varð hann utan-
ríkisráðherra sem áður er sagt
og gegndi starfi sfnu með prýði.
Poul Hartling.
Poul Hartling gat sér
snemma orð fyrir iðjusemi og
athygli vakti, hversu vel hann
undirbjó hvert mál, sem hann
tók að sér. Hann er sagður
kirkjurækinn með afbrigðum,
jafnlyndur maður og léttur í
lund og þekktur fyrir að taka
hvers konar mótlæti, aðfinnsl-
um og óhöppum með jafnaðar-
geði. Það er haft á orði, að
einhverju sinni var hann á
ferðalagi f flugvél, meðan hann
var utanrfkisráðherra. Bilun
varð í vélinni og var um tíma
óttazt að illa færi. Hartling tók
þá bók upp úr pússi sínu. Einn
af skefldum samferðarmönnum
hans spurði, hvort það væri
biblían, sem hann ætlaði að
glugga í þessa sfðustu stund.
Hartling svaraði því til, að
þetta væri matreiðslubók — því
að hrapaði flugvélin til jarðar
og mannætur réðust á hann
vildi hann láta gera úr sér góm-
sæta og vel tilreidda máltíð.
Eiginkona Hartlings er lækn-
ir að mennt. Þau kynntust ung
að árum og eiga fjögur börn og
þrjú barnabörn. Þrátt fyrir
miklar amnr Hartlings þykir
hann heimakær maður og þeir,
sem þekkja til heimilislífs
hans, segja það með afbrigðum
gott. Hjónin eru bæði menning-
arlega sinnuð, þar er lesið upp-
hátt á friðsælum kvöldstundum
úr verkum eftir Tolstjo, Lager-
löf, Dickens og Martin A. Han-
sen o.fl. Hartling hefur yndi af
tónlist og leikur á fiðlu sér til
afþreyingar. Hann hefur sömu-
leiðis mikla skemmtun af að
reyna hæfni sína í bflaviðgerð-
um, en kveðst ekki hafa getað
gefið sér tóm til að sinna þvf
áhugamáli eins og skyldi síð-
ustu árin.
Hartling er gætinn fjármála-
maður og hefur lagt sig fram
um að draga úr útgjöldum ríkis-
ins. Bent er á, að hann fækkaði
ráðherrum í stjórn sinni úr 20 f
tólf þegar hann tók við. Og að
liðnum sjö mánuðum sem for-
sætisráðherra hefur Hartling
sýnt ótvíræða forystuhæfileika
og með einarðri afstöðu sinni
til danskra þjóðmála og svo því,
að hann hefur ekki skirrzt við
að takast á við þann vanda, sem
við blasti, hefur hann bersýni-
lega unnið traust þjóðar sinnar.
Alþjóðleg ráðstefna um
Norðurlandabókmenntir
í Háskóla íslands 22.-27. júlí
IASS (International Association
for Scandinavian Studies) eru
samtök háskólakennara, fræði-
manna og stúdenta f Norður-
landabókmenntum.
Samtök þessi standa að baki
tfmaritinu SCANDINAVICA,
sem kemur út f Lundúnum og
helgað er norrænum fræðum,
einkum bókmenntum.
Annað hvert ár gengst IASS
fyrir ráðstefnum um bókmenntir
Norðurlanda og er önnur hver
ráðstefna haldin við einhvern há-
skóla á Norðurlöndum, en önnur
hver utan Norðurlanda við há-
skóla, þar sem norræn fræði og
bókmenntir eru kennd.
Sfðasta ráðstefna samtakanna
var haldin f Kiel 1972 og þar var
ákveðið, að ráðstefnan f ár yrði
haldin á Islandi. Er þetta 10. ráð-
stefna samtakanna og f fyrsta
sinn sem þau halda hana á ts-
landi.
Þema þessarar ráðstefnu er:
Hugmyndir og hugmyndafræði f
Norðurlandabókmenntum sfðan
við lok fyrstu heimsstyrjald-
arinnar.
Ráðstefnan verður formlega
sett af háskólarektor, prófessor
Guðlaugi Þorvaldssyni, í hátíðar-
sal Háskólanns kl. 9 árdegis
þriðjudaginn 23. júlí. Á ráðstefn-
unni verða alls fluttir 17 fyrir-
lestrar um efni varðandi þema
hennar og verða þeir allir fluttir í
hátfðarsal Háskólans.
Eftirtaldir fyrirlesarar og efni
eru á dagskrá:
Þriðjudaginn 23. júif:
Sven Möller Kristensen, Kaup-
mannahöfn: Livsopfattelser
og ideologier i Danmark siden
1920.
Johan Wrede, Helsingfors: Om
relationer mellan idéer,
ideologier och litteratur i
repurepubliken Finland.
Sveinn Skorri Höskuldsson,
Reykjavík: Idéer och ideologi-
er i islandsk litteratur sedan
första várldskriget.
Asmund Lien, Þrándheimi: Ideer
og ideologier i norsk litteratur
etter förste verdenskrig.
Lars Gustafsson, Uppsölum: Den
vásterlándska kulturens
stympade lemmar — Idéer om
kulturens undergáng och kul-
turens förnyelse i svensk
litteratur efter första várlds-
kriget.
Miðvikudaginn 24. júlf:
Thure Stenström, Uppsölum:
Existentialism and Swedish
Literature in the 1940’s.
Régis Boyer, París — Sorbonne:
Visages de l’absurde dans les
lettres scandinaves aprés la
seconde guerre mondiale.
Horst Bien, Greifswald: Tradi-
tionen und Positioen der
sozialistischen Literatur
Skandinaviens.
Föstudagurinn 26. júlf:
Janet Mawby, East Anglia: The
Rise og Fascism in the 1930’s
and the Collective Novel.
Maurice Gravier, París —
Sorbonne: Le mouvement
d’Oxford et la littérature
nordique.
Mette Winge, Kaupmannahöfn:
Ideologier og börnelitteratur.
Mogens Bröndsted, Oðinsvéum:
Træk af könsrolledebatten i
Danmark efter 1920.
Helga Kress, Reykjavík:
Kvinne og samfunn i dagens
islandske prosa.
Laugardaginn 27. júlf:
Elias Bredsdorff, Cambridge:
Marx og Freud i Hans Kirke
romner. — Med særligt hen-
blik pá Fiskerne.
Audun Tvinnereim, Björgvin:
Wilhelm Reich og Sigurd Hoel.
Et Kapittel av den norske
mellomkrigstidens littera-
turhistorie.
Helen Svensson, Helsingfors:
Hagar Olsson och 30-talets
idévSrld.
Hermann Pálsson, Edinborg: The
Atomstation.
Auk fyrirlestra og umræðna um
þá munu tvo daga ráðstefnunnar
starfa umræðuhópar um eftir-
talin viðfangsefni:
Existentialismi: Umræðustjóri
prófessor Thure Stenström, Upp-
sölum.
Hugmyndir og hugmyndafræði
í barnabókum: Umræðustjóri
prófessor Örjan Lindberger,
Stokkhólmi.
Umræða um hlutverk kynjanna
f bókmenntum: Umræðustjóri
dósent Karin Westman Berg,
Uppsölum.
Marxismi: Umræðustjóri
dósent Artur Bethke, Greifswald.
Kenningar Freuds: Umræðu-
stjóri prófessor Alex Bolckmans,
Gent.
Trúarlegar hugmyndir:
Umræðustjóri prófessor W. Glyn
Jones, Newcastle upon Tyne.
Meðan á ráðstefnunni stendur
munu þátttakendur fara í
skemmtiferð um Borgarfjörð og
til Þingvalla, þá munu þeir og
þiggja boð forseta Islands,
menntamálaráðherra, borgar-
stjórans í Reykjavík og nokkurra
bókaútgefenda.
Þátttakendur í ráðstefnunni
eru 226 og eru þeir flestir frá
Norðurlöndum og Vestur-Evrópu,
en einnig nokkrir frá Austur-
Evrópulöndum og Ameríku.
Fyrirlestrar ráðstefnunnar
munu væntanlega koma út í
bókarformi á næsta ári.
Það er Rannsóknastofnun f bók-
menntafræði við heimspekideild
Háskólans sem stendur fyrir ráð-
stefnunni og í undirbúningsnefnd
hennar hafa setið: Sveinn Skorri
Höskuldsson prófessor, formaður,
og auk hans Öskar Halldórsson
prófessor, dr. Áifrún Gunnlaugs-
dóttir lektor og stúdentarnir Sig-
urborg Hilmarsdóttir og Þórður
Helgason. Ritari nefndarinnar og
framkvæmdastjóri ráðstefnunnar
er Rannveig G. Ágústsdóttir B.A.
(Frétt frá Rannsóknastofnun f
bókmenntafræði við heimspeki-
deild Iiaskóla Islands).
Brjóstmynd
af Tómasi
afhjúpuð
t BYRJUN ágúst verður afhjúpuð
f Austurstræti brjóstmynd af
Tómasi Guðmundssyni skáldi,
sem Sigurjón Ólafsson mynd-
höggvari hefur gert. Myndin verð-
ur afhjúpuð við opnun sýningar
17 félaga f myndlistarfélaginu f
Reykjavfk, sem verður f Austur-
stræti f ágústmánuði.
Brjóstmynd Sigurjóns Ólafssonar
af Tómasi Guðmundssyni skáldi.
Fastalaun lækna
73
134 þús. kr.
FASTALAUN lækna á sjúkra-
húsum eru frá 73 þúsund krón-
ur upp f 134 þúsund skv. upp-
lýsingum, sem Mbl. aflaði sér á
skrifstofu rfkisspftalanna.
Byrjunarlaun aðstoðarlækna
eru um 73 þúsund, en hækka f
fimm stigum upp í tæp 100
þúsund á mánuði. Sérfræðing-
ar hafa tæp 120 þúsund á
mánuði, en yfirlæknar um 134
þúsund. Eins og komið hcfur
fram f fréttum hafa margir
aðstoðarlæknar og sérfræðing-
ar sagt upp störfum sfnum á
næstunni vegna óánægju með
kjaraúrskurð kjaradóms.
Auk föstu launanna fá flestir
læknar talsverðar greiðslur fyr-
ir yfirvinnu. Yfirvinnukaup
hjá aðstoðarlækni á 2. stigi er
671 króna á tímann, en tíma-
kaup sérfræðings í yfirvinnu er
77L króna. Algengt er, að þeir
læknar, sem vinna svokallaðar
kandidatsvaktir, en það eru
einkum kandidatar og aðstoðar-
læknar á lægri stigum, vinni
100—180 yfirvinnutíma á
mánuði. Sérfræðingar og
aðstoðarlæknar á efri stigum
standa margir gæzluvaktir og
er þá hringt í þá hvar sem þeir
eru ef nauðsyn ber til, en fyrir
þær vaktir eru greiddar 164
krónur á tímann. Algent er, að
læknar séu 50—150 tfma á
mánuði á þessum vöktum.
Vegna mikillar yfirvinnu fá
flestir læknar aukafrí umfram
venjuleg sumarleyfi og einnig
fá þeir styrki til utanferða
annað hvert ár skv. upplýsing-
um skrifstofu ríkisspítalanna.
Að sögn Jóns Ingimarssonat í
heilbrigðisráðuneytinu getnr
það ráðuneyti ekkert gert í
læknadeilu þessari nema
hvetja til samninga milli lækn-
anna og fjármálaráðuneytisins.
Til greina kæmi, að ráðuneytið
notfærði sér heimid til fram-
lengingar á uppsagnarfresti
lækna skv. lögum um réttindi
og skyldur opinberra starfs-
manna ef til neyðarástands
horfir, en ef umsóknirnar
kæmu til framkvæmda sagðist
Jón búast við, að þjónusta
læknanna yrði keypt sem vinna
óráðinna sérfræðinga.