Morgunblaðið - 19.07.1974, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JULl 1974

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfull trúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjórn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. simi 10 100.
Aðalstræti 6. simi 22 4 80
Áskriftargjald 600,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasólu 35,00 kr. eintakið.
Um síðustu helgi
fékk Geir Hallgríms-
son, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, í hendur skýrsl-
ur þær um ástand og horf-
ur í efnahags- og atvinnu-
málum, sem hann óskaði
eftir frá hagrannsókna-
deild og Seðlabanka, þegar
er forseti Islands hafði fal-
ið honum stjórnarmyndun.
Að lokinni könnun á þess-
um gögnum sendi Geir
Hallgrímsson formönnum
allra stjórnmálaflokka bréf
sl. þriðjudag með formleg-
um tilmælum um viðræður
milli fulltrúa allra flokka
um lausn efnahagsvandans
og skyldi markmið slíkra
viðræðna vera tvíþætt: í
fyrsta lagi könnun efna-
hagsvandans á grundvelli
þeirra, og í öðru lagi, að
fulltrúar þeirra stjórn-
málaflokka, sem líti vand-
ann líkum augum, beri
saman ráð sín og leiti sam-
stöðu um aðgerðir í efna-
hagsmálum að sjálfsögðu
með myndun nýrrar ríkis-
stjórnar fyrir augum.
Þessi vinnubrögð við
stjórnarmyndun eins og nú
er ástatt eru að sjálfsögðu
fullkomlega eðlileg. For-
senda fyrir samstarfi
flokka f ríkisstjórn er að
sjálfsögðu sú, að málefna-
leg samstaða geti tekizt um
lausn þeirra vandamála,
sem efst eru á baugi um
þessar mundir, en þar er
fyrst og fremst um að ræða
efnahagsmálin, varnarmál-
in og nýja útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar.
Viðræður milli fulltrúa
allra flokka um efnahags-
málin af því tagi, sem Geir
Hallgrímsson bauð upp á,
þjóna að sjálfsögðu þeim
tilgangi að leiða í ljós
hvaða stjórnmálaflokkar
líta hin alvarlegu efna-
hagsvandamál, sem við
þjóðinni blasa, líkum aug-
um og þar með hvaða
flokkum eðlilegt er, að for-
maður Sjálfstæðisflokksins
bjóði til beinna viðræðna
um stjórnarmyndun. En
eins og nú standa sakir á
Alþingi er engan veginn
sýnt hvers konar ríkis-
stjórn gera eigi tilraun til
að mynda.
Einkaviðræður flokks-
leiðtoga eru að sjálfsögðu
til þess fallnar að skýra af-
stöðu þeirra og flokka
þeirra til þeirra viðhorfa,
sem nú blasa við í íslenzk-
um stjórnmálum, en þær
gefa engan veginn til
kynna, hvort í raun og
veru er til staðar málefna-
legur grundvöllur til
stjórnarmyndunar og þess
vegna var nauðsynlegt að
fá úr því skorið með við-
ræðum fulltrúa allra
flokka um efnahagsmálin.
Geir Hallgrímsson, for-
maður Sjálfstæðisflokks-
ins, hefur því byggt til-
raunir sínar til stjórnar-
myndunar á málefnalegum
grundvelli og þeim mun
furðulegri eru viðbrögð
málgagns Framsóknar-
flokksins í gær, þar sem
þessar málefnalegu starfs-
aðferðir Geirs Hallgríms-
MALEFNALEG SAM-
STAÐA FORSENDA
STJÓRNARSAMSTARFS
sonar eru gagnrýndar. For-
ystugrein Tímans verður
ekki skilin á annan veg en
þann, að framsóknarmenn
telji, að stjórnarmyndun
nú eigi að fara fram með
einhvers konar baktjalda-
makki og hrossakaupum í
stað þess að fulltrúar flokk-
anna ræði heiðarlega sam-
an um lausn efnislegra
vandamála. Slík vinnu-
brögð væru að sjálfsögðu
óhæf, en þessi forystugrein
Tímans boðar ekki gott, ef
svo kynni að fara, að til-
raun formanns Sjálfstæðis-
flokksins til stjórnarmynd-
unar tækist ekki að þessu
sinni.
Vandinn, sem við er að
etja í efnahagsmálum, er
svo hrikalegur, að þjóðin á
kröfu á því, að stjórnmála-
flokkarnir taki á þeim mál-
um af ábyrgð og festu.
Landsmenn eru orðnir
þreyttir á þeim skrípaleik,
baktjaldamakki og hrossa-
kaupum, sem einkennt
hafa samstarf vinstri flokk-
anna í ríkisstjórn sl. 3
ár. Sjálfstæðisflokkurinn
mun ekki standa að vinnu-
brögðum af því tagi og af-
staða hans til stjórnar-
myndunar og þátttöku í
ríkisstjórn byggist
eingöngu á því, hvort um
málefnalega samstöðu við
aðra flokka getur verið að
ræða til lausnar þeim við-
fangsefnum, sem nú eru
helzt á döfinni.
Hvers vegna Japanir ótt-
ast fiskveiðitakmarkanir
EFTIR MARK
FRANKLAND
TTW7
y
THE OBSERVER

BARÁTTAN fyrir banninu
gegn hvalveiðum, sem náði há-
marki með fundi Alþjóðahval-
veiðinefndarinnar í London ný-
lega, hefur aukið þær áhyggjur
Japana, að þeir muni e.t.v.
standa einir á hinni stórum
mikilvægari hafréttarráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna í Caracas.
Japanir hafa þegar verið
ásakaðir um það, að hvalveiðar
þeirra leiði til útrýmingar
hvalastofnsins, en þeir óttast
nú, að hinn fasti fiskiskipafloti
þeirra, sá stærsti I heimi, verði
e.t.v. talinn sýna miskunnar-
lausa ásælni á fiskstofna, sem
með réttu teljast eign annarra
þjóða. Við slfkar aðstæður eiga
Japanir litla möguleika á að
standa gegn tiilögum margra
ríkja þriðja heimsins um 200
mílna landhelgi eða efnahags-
lögsögu.
Einhliða útfærsla efnahags-
lögsögu í 200 mílur myndi
minnka árlegan afla Japana
(sem eru nú mesta aflaþjóð
heims), sem er nú rúmar 10
milljónir tonna, um 40%. Þetta
myndi ekki aðeins setja fótinn
fyrir iðnað, sem veitir yfir
500.000 manns atvinnu, það
myndi einnig neyða Japani til
þess annaðhvort að draga mjög
úr neyslu eggjahvítuefna úr
dýrum frá því sem nú er (helm-
ing slíkra eggjahvítuefna fá
þeir úr fiski) eða til þess að
auka verulega innflutning mat-
væla, sem er þegar tæpur þriðj-
ungur af öllum innflutningi í
Japan.
En þótt það séu fátækari rfki
heims, sem berjast hvað harð-
ast fyrir 200 mflunum, rekast
hagsmunir Japana þó einkum á
hagsmuni þróuðu landanna á
norðurhveli jarðar, þar með
talin Bandaríkin, þeirra helstu
bandamenn.
Með því að reyna að auka
eggjahvftuefni úr dýrum í fæðu
sinni, eru Japanir einungis að
apa eftir hinum ríku þjóðum á
Vesturlöndum. Sé hamingjan
fólgin f fæðu, mjög auðugri af
eggjahvítuefnum úr dýrum,
hafa Japanir enn ekki öðlast
hamingju Bandarfkjamanna
nema til hálfs og tæplega það. I
rauninni neyta Bandaríkja-
menn meira eggjahvítuefnis úr
kjöti en Japanir úr kjöti, eggj-
um, mjólk og fiski samanlagt.
Bretar og aðrar Vestur-Evrópu-
þjóðir standa Japönum a.m.k.
tveimur þriðju ofar í þessum
efnum.
Japanir eiga ekki auðvelt
með að auka eigin kjötfram-
leiðslu. Góð beitilönd eru mjög
lftil á hinum eldbrunnu eyjum,
og þeir verða nú þegar að flytja
inn meiri hlutann af húsdýra-
fóðri sínu.
Þessi er skýringin á þrjósku
þeirra varðandi hvalveiðarnar.
Miðað við eggjahvítu borða
Japanir rúmlega helmingi
meira af hvalkjöti en nauta-
kjöti. Hvalkjöt inniheldur tæp
10% af því eggjahvítuefni, sem
þeir neyta í kjöti.
En mikilvægasta forsenda
hvalveiðanna er sú, að þarna er
um að ræða hreinan japanskan
matvælaiðnað: í landi, þar sem
landsmenn finna stöðugt til
þess, hversu mjög þeir eru háð-
ir innfluttum matvælum og
hráefni, leikur aukinn Ijómi
um þann iðnað, sem er þeirra
eigið framtak.
Japanir verða að samþykkja
tillögur Alþjóðahvalveiðinefnd-
arinnar um nýjar takmarkanir,
jafnvel þótt slfkt hafi einkum
áhrif á veiðar á langreyði, sem
er þeirra helsta „kjötnáma".
Skýrslur varðandi útrýmingu
langreyðar tala sfnu máli, og
japanskir iðnrekendur þora
ekki að láta til sín taka af ótta
við, að sala á japönskum vörum
verði fryst“.
Allt öðru máli gegnir um
fyrirhugaðar takmarkanir á út-
hafsveiðum. Uthafsveiðar, sem
fara venjulega fram á land-
grunni (og þar af leiðandi yfir-
leitt innan væntanlegrar 200
mflna efnahagslögsögu) leggja
enn grundvöllinn að stærstu
iðngreinum heimsins.
F.A.O., Matvæla- og land-
búnaðarstofnun Sameinuðu
þjóðanna, áætlar, að heildar-
fiskafla í heiminum, sem
nemur 70 milljónum tonna ár-
lega, megi nálega þrefalda —
aðallega með úthafsveiðum án
þess að til útrýmingar fisk-
stofna komi.
Japanir gera nú nánast
örvæntingarfullar tilraunir til
að koma sér upp öðrum tegund-
um fiskveiða, sem ekki yrðu
fyrir barðinu á alþjóðasam-
þykktum. Nýlega var 37 ára
gömlum Japana bjargað, hættu-
lega veikum, úr bátsskel, sem
hann hugðist sigla aleinn til
New York, þar sem hann ætlaði
að biðja Sameinuðu þjóðirnar
um alþjóðlegt eftirlit með ljós-
átu (krill), en það er svif-
tegund, sem Ifkist rækju og er
af vfsindamönnum talin helsta
auðlind eggjahvítuefna í fram-
tíðinni.
Japanir hafa þegar hafið
tilraunir við veiðar á ljósátu. Á
næsta ári hyggja þeir á til-
raunir við veiðar á fiskum, sem
lifa á slíku dýpi, að þeir hafa
aldrei verið veiddir fyrr.
En þær tilraunir fela í sér
mikla óvissu. „Ef okkur tekst
að veiða þá,“ sagði yfirmaður
Fiskveiðastofnunarinnar,
„vitum við ekki, hvort þeir eru
ætir. Sumir segja, að þeir verði
e.t.v. eineygðir og þar fram
eftir götunum. En við verðum
samt sem áður að reyna."
Þannig felst framtfðin í
venjulegum úthafsveiðum. Og
hver þau lög, sem hindra
aðgerðir Japana á þessu sviði,
eru ekki í þágu fátækari þjóð-
anna heldur hinna, sem eru nú
þegar ríkari eða valdameiri en
Japanir.
200 mflna efnahagslögsaga
mun leiða til þess, að auð-
ugustu fiskimiðin tilheyri
Ameríku, Kanada, Rússlandi og
Kína, en ekki þróunarlönd-
unum, þar sem Japanir veiða
nú aðeins brot af afla sínum.
Kanada og Kína hafa þegar tjáð
sig fylgjandi 200 mílunum, og
japönsk yfirvöld telja Ameríku
sama sinnis. Japanir verða að
láta sér nægja að vona, að hin
mörgu og flóknu vandamál, og
fjöldi þátttökulandanna á haf-
réttarráðstefnunni í Caracas
muni tefja framgang mála. En
Japanir verða þó að horfast í
augu við það, að um síðir muni
ráðstefnan kollvarpa vonum
þeirra um að standa jafnfætis
Vesturveldunum hvað varðar
fæðuöflun.