Morgunblaðið - 10.04.1975, Blaðsíða 1

78. tbl. 62. árg.
FIMMTUDAGUR 10. APRlL 1975
Prentsmiðja Morgunbiaðsins.
BARDAGAR 3 KM
FRA MIÐBORGINNI
tekið að sér málamiðlarahlutverk
i deilunni.
Stjórnarhernum tókst að hrinda
árás skæruliðasveita á mikilvæga
héraðsborg, Kompong Speu, i inn-
an við 50 km fjarlægð vestur af
Phnom Penh og rak þær á undan-
hald, að því er fregnir frá vig-
stöðvunum hermdu. Árásir voru
gerðar úr lofti og af landi á flug-
völl höfuðborgarinnar og lézt eitt
barn a.m.k. og 12 manns særðust.
r
Oeining um
NATO-fund?
Brussel, 9. april — Reuter.
KJÖGIJR aðildarlönd Atlants-
hafsbandalagsins, að minnsta-
kosti, þ.e. Frakkland, Grikkland,
Holland og Kanada, lýstu því yfir
i dag að þau væru efins um rétt-
mæti tillögu brezka utanrikisráð-
herrans, James Callaghans, um
leiðtogafund NATO-ríkja í næsta
mánuði i Brússel.
Þetta kom fram i umræðum
innan fastaráðsins i dag að því er
diplómatiskar heimildir hermdu.
Telja löndin ónógan tíma til
undirbúnings slíks fundar, en á
honum gæfist Ford Bandaríkja-
forseta fyrsta tækifærið til að
ræða við leiðtoga allra bandalags-
þjóðanna. Hins vegar hermdu
heimildirnar að leiðtogafundur-
inn yrði mjög sennilega haldinn
engu að síður i maílok.
Orustan um Saigon sögð í nánd
Washington, Saigon, 9. apríl.
AP — Reuter — NTB.
0 HVlTA húsið skýrði frá
því í dag að Nixon, fyrr-
um Bandaríkjaforseti, hefði
veitt Nguyen Van Thieu,
forseta Suður-Vietnam, leyni-
legt loforð um að Banda-
ríkjastjórn myndi bregðast af
hörku við hvers kyns meiriháttar
brotum Norður-Vietnama á
Parísarsamkomuiaginu. Ron
Nessen, blaðafulltrúi Gerald
Fords forseta, neitaði hins vegar
að segja til um hvort I loforði
þessu hefði falizt það, að banda-
rískar hersveitir yrðu sendar á ný
til Indókína. Að sögn Nessens var
þetta loforð veitt meðan á samn-
ingaviðræðum stóð í París, að því
er virðist til að fá Thieu til að
Mótmæla yfir-
gangi kommún-
ista í Portúgal
Lissabon, 9. apríl
— NTB.
LÖGFRÆÐINGASAMBAND
Portúgals boðaði f dag til blaða-
mannafundar og sakaði ríkis-
stjórnina um að þjösnast á grund-
vallaratriðum mannréttinda með
því að láta taka fasta af handahófi
meir en 100 vinstrisinnaða há-
skólastúdenta sem andsnúnir eru
kommúnistaflokknum. Þá sagði
fréttastjóri portúgalska sjón-
varpsins af sér I dag, á þeim for-
sendum að kommúnistar hefðu
algjörlega yfirtekið starfsemi út-
varpsins.
í morgun handtók herlögreglan
Framhald á bls. 18
gangast inn á samkomulagið og
brottflutning bandarisku her-
sveitanna. Siðar i kvöld hermdu
fregnir hins vegar að Ford forseti
hefði skýrt þingleiðtogum frá því
að engir „leynisamningar" væru
nú í gildi milli Bandarfkjanna og
Suður-Víetnam.
0 Upplýsingar Nessens komu í
kjölfar ásakana Henry Jacksons,
öldungadeildarþingmanns demó-
krata, í gær, um að slíkt loforð
hefði verið gefið Thieu. I kvöld
var það skoðun margra í
Washington að þetta kynni að
vakla miklu fjaðrafoki í banda-
rfskum stjórnmálum, og kynnu
þingnefndir að hefja rannsókn á
málinu, m.a. með tilliti til þáttar
Henry Kissingers utanríkisráð-
herra, sem lagði grundvöllinn að
Parfsarsamkomulaginu fyrir
hönd Bandarikjamanna og stend-
ur þegar mjög höllum fæti heima
fyrir. A meðan Nessen hélt blaða-
mannafund sinn sat Ford á rök-
stólum með öryggisráðinu tii að
ræða leiðir til að veita Víetnam-
stjórn aðstoð þrátt fyrir andstöðu
þings við frekari heraðstoð.
0 A vígstöðvunum í Suður-
Vietnam gerðu hersveitir Norður-
Vietnams hörkuárásir á ytri
varnarlinur Saigons í dag og réð-
ust inn í tvær héraðshöfuðborgir
og tvær smærri borgir. Harðastir
voru bardagarnir um Xuan Loc i
70 km fjarlægð frá Saigon, og
lokaðist umferð um þjóðveg 4 i
átta klukkustundir vegna þeirra.
Þetta er fyrsta árás Norður-
Vietnama á meiriháttar borg á
Saigonsvæðinu frá því að sókn
þeirra hófst 10. marz. Telja heim-
ildir innan hersins að þessir bar-
dagar marki upphafið að orust-
unni um Saigon.
Herstjórnin í Saigon hélt því
Mikill meirihluti þing-
manna kaus EBE-aðild
London, 9. apríl — Reuter
BREZKA þingið mælti með þvf í
kvöld með miklum meirihluta,
atkvæða, að Bretland héldi áfram
aðild að Efnahagsbandalagi
Evrópu. Nam meirihlutinn 226
atkvæðum, og er talið að þetta
mikla fylgi muni hafa töluverð
áhrif á úrslit þjóðaratkvæða-
greiðslunnar um áframhald EBE-
aðiidar sem vænzt er að verði 5.
júní næstkomandi. Með aðild
voru 396 þingmenn en 170 á móti.
Atkvæðagreiðslan, sem fór fram í
lok þriggja daga umræðna um
málið, snerist um það hvort
þingið samþykkti meðmæli rfkis-
stjórnar Harolds Wilsons um að
þjóðin féllist á hina endurskoð-
uðu aðildarskilmála.
Q| Þó að atkvæðagreiðslan hafi
átt að vera frjáls, þ.e. ekki bundin
við flokkslinur, leiddi hún í Ijós
uppþot í liði Verkamannaflokks-
þingmanna og er óhjákvæmilegt
talið að Wilson eigi erfiða tíma
framundan að skapa einingu um
stefnu sfna. Fjöimargir Verka-
mannaflokksþingmenn greiddu
atkvæði gegn stefnu stjórnar-
innar, þ.á m. amk. fimm ráðherr-
ar hennar. Og Eric Heffer
aðstoðarráðherra virti að vettugi
bann Wilsons við þvf að ráðherr-
ar mæltu gegn ríkisstjórninni við
umræðurnar. Klöppuðu margir
Verkamannaflokksþingmenn
honum lof i lófa fyrir vikið.
Heffer, herskár aðstoðarráð-
herra úr vinstra armi Verka-
mannaflokksins, sem margoft
hefur, ásamt Tony Benn iónaðar-
ráðherra, lýst andstöðu sinni viö
aðild Breta að bandalaginu, hafði
lýst þvi yfir að hann hygðist mæla
gegn aðild við umræðurnar í
neóri málstofunni, gegn stefnu
stjórnar sinnar þrátt fyrir það að
Harold Wilson forsætisráðherra
hefói bannað ráðherrum sinum
Framhald á bls. 18
ARFTAKI CHIANGS. — Hinn nýi forseti þjóðernissinnastjórnarinnar á
Formósu, Yen Chia-Kan, skýrir fréttamönnum frá því eftir embættistökuna
s.l. sunnudag að hann muni reyna af fremsta megni að feta í fótspor
fyrirrennara síns, Chiang Kai-Sheks, við uppbyggingu þjóðlífsins á eynni.
Chiang lézt eins og fram hefur komið s.l. laugardag.
Phnom Penh, 9. apríl
AP — Reuter — NTB
ARASARSVEITIR Rauðu
Khmeranna börðust í dag við
stjórnarher Kambódfu í aðeins
þriggja kilómetra fjarlægð frá
miðborg höfuðborgarinnar
Phnom Penh, og heyrðust
orustudrunurnar inni i borginni.
Hersveitum Khmeranna tókst að
ráðast einn kflómetra inn fyrir
norðurvarnarlínu borgarinnar og
þar geisuðu heftarlegir bardagar
i allan dag, og á eystri bakka
Mekong-árinnar var barizt i 3 km
fjarlægð frá hjarta borgarinnar. 1
Bangkok skýrði talsmaður
thailenzka utanríkisráðuneytis-
ins frá því, að líkur bentu til að
fleiri leynifundir yrðu haldnir
þar milli fulltrúa Kambódíu-
stjórnar og Rauðu Khmeranna,
en þeir hittust i fyrsta sinn á
mánudag.
Hafa báðir aðilar óskað eftir því
aó fundirnir verði haldnir i
Bangkok og hefur því rikisstjórn
Thailands undirbúið þá. Hins veg-
ar taka talsmenn stjórnarinnar
fram að Thailendingar hafi ekki
fram að árásinni á Xuan Loc hefði
að mestu verið hrundið, en bar-
dagar héldu þar samt áfram. I
Xuan Loc búa um 100.000 manns.
Ekkert hefur verið látið uppi um
mannfall.
Talsmaður Vietcong sagði i dag,
að herflugmaðurinn sem gerði
árásina á forsetahöllina í Saigon í
gær hefði komizt undan og hefði
lent heilu og höldnuá svæði sem
er á valdi Vietcong. Hefði flug-
manninum verið veitt „frelsi" og
hann sæmdur heiðursmerki fyrir
tilræðið og gerður að höfuðs-
manni.
I Washington ollu upplýsingar
Nessens sem fyrr segir miklu
írafári. Margir höfðu talið að
ásakanir Jacksons öldungadeild-
arþingmanns hefðu verið eins
konar tilraun til að sverta Kiss-
inger, en utanrikisráðherrann
hefur áður sagt að ekkert leyni-
samkomulag hafi verið gert, þótt
Bandaríkjamönnum bæri hins
vegar siðferðileg skylda til að
veita Suður-Vietnömum her-
aðstoð.
Jackson sagði í kvöld aó
augljóst væri að þingið ætti að
láta fara fram rannsókn á málinu,
og Hvita húsið ætti að gera sam-
skipti Nixons og Thieu opinber.
Mike Mansfield, leiðtogi demó-
krata í öldungadeildinni, sagði að
hann vænti þess að utanrikis-
málanefnd og hermálanefnd
myndi rannsaka málið.
Á fundi Fords með öryggis-
ráðinu var lögð fram skýrsla
Framhald á bls. 18
Wilson —ýmsir erfiðleikar fram-
undan
Mikið fjaðrafok vegna uppljjsinga Hvíta hússins:
Nixon forseti lofaði
Thieu hemaðaraðstoð