Morgunblaðið - 23.05.1975, Blaðsíða 1

40 SIÐUR
113. bl. 62 árg.
FÖSTUDAGUR 23. MAl 1975
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Bandaríkjamenn:
Brottflutningar frá
Laos hef jast í dag
Vientiane, 22. maí.
AP — Reuter.
BANDARlKJAMENNIRNIR,
sem stúdentahópur hefur haft í
einskonar stofufangelsi i bænum
Savannakhet í Suður-Laos í níu
daga, komu í kvöld flugleiðis til
Udorn í Thailandi, og var talið að
þeir yrðu fluttir til Bangkok á
morgun, föstudag. Bandaríska
scndiráðið í Vientiane sagði að
stúdentarnir hefðu samþykkt að
sleppa 18 bandarískum borgur-
um, þ. á m. 12 starfsmönnum
bandaríska hjálparstarfsins og
Sovézkar
herstöðvar
í Libýu?
fjölskyldum þeirra, auk ólil-
greinds fjölda japanskra friðar-
sveitarmanna, evrópskra trúboða
og brezkra sjálfboðaliða, eftir
fund með innanríkisráðherra
Laos I gær. Þá skýrði sendiráðið
frá því að brottflutningur Banda-
ríkjamanna f Laos sem nú eru um
100 talsins, hæfist á morgun.
Stúdentarnir áttu fund með
sendinefnd ríkisstjórnarinnar
sem var undir forsæti Pheng
Phongsavan innanríkisráðherra,
og að honum loknum var sam-
þykkt að sleppa fólkinu. Áður
hafði ríkisstjórnin tilkynnt að
Bandarikjastjórn hefði samþykkt
að loka þróunarhjálparstöðvum
sínum á þessu svæði sem væri
fyrsta skrefið i átt til þess að öllu
bandarisku hjálparstarfi yrði
hætt i Laos, en það var megin-
krafa stúdentanna. Fyrr hafði
verið sagt að tala Bandaríkja-
mannanna í Savannakhet væri 12,
Framhald á bls. 22
Símamynd AP
MÓTMÆLI — Reiður fylgismaður portúgalska Jafnaðarmanna-
flokksins heldur á loft brennandi eintaki af blaðinu Republica til að
mótmæla því að kommúnistar yfirtóku útgáfu blaðsins s.l. mánudag.
Síðar var svo útgáfan stöðvuð.
USA endur-
skoðar200
mílurnar
Washington,
22. maí — AP.
JOIIN Norton Moore, for-
maður hafréttarstarfshóps
Bandaríkjastjörnar til-
kynnti undirnefnd utan-
ríkisnefndar öldungadeild-
arinnar meö málefni
heimshafa í kvóld, aö
bandarísk stjórnvöld hefóu
tekið til endurskoöunar af-
stööu sína til útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar úr 12
mílum í 200 mílur. Astæöu
þessarar endurskoðunar
sagði Moore vera óvissuna
um þaö hvort takast muni
aö Ijúka við nýjan alþjóöa-
samning í þessum efnum
fyrir lok næsta árs. Muni
endurskoðunin taka tillit
Framhald á bls. 22
Portúgal:
50.000 jafnaðarmenn í mót-
mælagöngunni í gærkvöldi
Kairó, 22. maí
— Reuter.
Líbýa og Sovétríkin hafa undirrit
að samkomulag, þar sem gert er
ráð fyrir því að Sovétmenn setji
upp landhers-, flughers, og flota-
stöðvar í Líbýu, að því er hið
hálfopinbera blað Al-Ahram
skýrði frá i Kairó í kvöld. Hefur
olaðið það eftir fréttaritara sín-
um í Beirut að Muammar
Gaddafi, leiðtogi Líbýumanna, og
Andrei Gromyko, utanrikisráð-
herra Sovétríkjanna, sem var i
heimsókn i Líbýu i síðustu viku,
hefðu undirritað samkomulagið.
Einnig væri gert ráð fyrir að
Líbýumenn fengju 4,400 milljón
dollara hergagnasamning við
Sovétríkin, og fæli hann í sér
þúsundir skriðdrekaog eldflauga
en sovézkir ráðgjafar á öllum
sviðum væru hins vegar skilyrði
fyrir samningnum. Ekki getur
blaðið heimilda að þessari frétt
sinni.
Brussel, 22. maí.
AP — Reuter.
HENK Vredeling, varnarmála-
ráðherra Hollands, hótaði því í
dag, að Hollendingar myndu
segja sig úr Atlantshafsbandalag-
inu ef bandalagið setti upp her-
stöðvar af einhverju tagi í Suður-
Afrfku. Hann sagði þetta á fundi
13 varnarmálaráðherra NATO
sem stendur yfir í Brússel, og
skýrði fréttamönnum síðan frá
yfirlýsingunni, en hún var gefin
við umræður um það hvort NATO
ætti að koma upp radarstöð i Suð-
ur-Afríku til að fylgjast með um-
svifum sovézka flotans á þessum
slóðum. „Eitthvað kann að nást í
Suður-Afríku,“ sagði Vredeling,
„en um leið myndi NATO Ifklega
missa eitt aðildarrfki." Heimildir
á fundi ráðherranna hermdu að
Lissabon, 22. maí.
AP — Reuter.
^ MARIO Soares, leiðtogi
portúgalska Jafnaðarmanna-
flokksins, gekk í broddi fylkingar
um 50.000 stuðningsmanna sinna
í mikilli göngu um götur Lissa-
bon í kvöld, sem ætlað var að
mótmæla því að blaði flokksins,
Republica, einu af fáum dagblöð-
um Portúgals sem ekki fylgja
kommúnistum, hefur verið bann-
að að koma út. Soares, ráðherra
a.m.k. varnarmálaráðherrar Nor-
egs og Danmerkur, Alv Fostervoll
og Orla Möller, hefðu tekið sterk-
lega undir andstöðu Vrederlings
við tengsl S-Afríku og NATO.
• Einnig kom fram hörð and-
staða á fundinum gegn tillögu
James Schlesingers, varnarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, um
formleg pólitísk tengsl Spánar
við bandalagið, m.a. frá Roy Mas-
on, varnarmálaráðhcrra Breta,
auk fyrrnefndra þriggja ráð-
herra. Urðu heitar umræður um
málið, en Bandaríkjamcnn, sem
um þessar mundir standa f samn-
ingum við Spánverja um framtíð
herstöðva sinna á Spáni, nutu að-
eins stuðnings vestur-þýzkra ráð-
herrans.
Andstaða fyrrnefndra ráðherra
við bæði þessi mál byggðist á því,
án ráðuneytis í ríkisstjórninni, og
hinn ráðherra flokksins,
Francisco Salgado Zenha dóms-
málaráðhcrra, mættu ekki á
skyndifund stjórnarinnar í kvöld,
sem ætlað var að ræða efnahags-
öngþveiti landsins, til þess að
vera fyrir göngunni. Æptu mót-
mælendurnir „Sósíalismi: Já.
Einræði: Nei.“ Nokkur hundruð
hermenn gættu ritstjórnarskrif-
stofu dagblaðsins Diario de
Noticias er gangan fór fram hjá,
að þeir töldu það óviðurkvæmi-
legt að formleg tengsl yrðu milli
bandalagsins og þessara tveggja
rikja vegna ólýðræðislegs stjórn-
arfars þeirra. Umræðurnar um
hugsanlega radarstöö í Suður-
Afríku voru þáttur i almennum
umræðum um hinar umfangs-
miklu flotaæfingar Sovétmanna
um heim allan nýlega. Stór hluti
flokks Vredelings, Verkamanna-
flokksins, vill að Holland segi sig
úr NATO, og flokkurinn er mjög
andsnúinn aðskilnaðarstefnu
Suður-Afríkustjórnar.
Ekki vildi Vredeling tilgreina
þann sem lagði fram hugmyndina
um þessa radarstöð, en hernaðar-
sérfræðingar NATO eru sagðir
hafa mikinn áhuga á auknum
búnaði til eftirlits með vaxandi
Framhald á bls. 22
en jafnaðarmcnn hafa haldið því
fram að það væri undir stjórn
kommúnista. Bauluðu göngu-
menn að byggingunni, steyttu
hnefa og veifuðu rauðum borð-
uni. Ekki var vitað um nein átök
Ludvik Svoboda
Prag, 22. maí. REUTER.
BOÐAÐ hefur verið til fundar
tékkneska ríkisþingsins na>st-
komandi miðvikudag og er talið,
að forseti landsins, Ludvik
Svoboda, muni segja af sér, en
hann gerist nú aldraður og farinn
heilsu. Er búizt við, að þingdeild-
irnar tvær, — sem nefnast „deild
er Morgunblaðið fór í prentun i
kvöld.
Dr. Soares skoraði fyrr í dag á
her landsins að binda endi á
„kverkatak kommúnista á blöðun-
um“, en Republica var lokað
vegna valdabaráttu blaðamanna
þess, sem fylgja Jafnaðarmanna-
flokknum, og kommúnískum
prenturum. Á blaðamannafundi
sagði Soares að ef blöðin fengju
ekki frjálsræði, verkafólk fengi
ekki rétt til að kjósa verkalýðs-
foringja sina leynilegri kosningu
og ekki yrði komið á lýðræðisleg-
um stjórnarháttum i borgum og
sveitum myndu jafnaðarmenn
segja sig úr samsteypustjórninni.
Hann sagði að landið væri á leið
til efnahagslegs stjórnleysis og
troðið væri á persónufrelsinu.
„Við viljum ekki kommúnískt ein-
l ræði. Portúgalska þjóðin vill það
| ekki og mun ekki líða það. „Dr.
Soares sagði að flokkur sinn, sem
i er stærsti flokkur landsins, með
38% atkvæða i þingkosningunum
á bak viö sig, réði engu um stjórn
Framhald á bls. 22
þjóðai innar" og „deild þjóðanna"
— kjósi eftirmann Svoboda. Get-
gátur hafa verið uppi um að
Gustav Husak, leiötogi tékkneska
kommúnistaflokksins, taki við
forsetaembættinu, jafnframt
leiðtogastarfinu.
Tékkneskir embættismenn
Framhald á bls. 22
Hart deilt á varnarmálaráðherrafundi NATQ:
Hollendingar hóta að
segja sig úr bandalaginu
Boðað til skyndifundar
tékkneska ríkisþingsins
Líklegt er talið að Husak taki
við forsetaembættinu af Svoboda