Morgunblaðið - 23.05.1975, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. MAl 1975
31
Valdimar Ragnar
Valdimarsson
Fæddur 27.7. 1927.
Dáinn 3.5. 1975
Utför hans var gerð frá Kefla-
víkurkirkju laugardaginn 10 þ.m.
en hann lézt eftir erfiða sjúk-
dómslegu á sjúkrahúsi Keflavíkur
3. þ.m. Valdimar var fæddur í
Reykjavík 27. júlí 1927, sonur
hjónanna Ragnheiðar Erle'nds-
dóttur frá Hliðarenda og Valdi-
mars Daðasonar tollgæzlumanns í
Reykjavík. Áttu þau áður einn
son, Gunnar Hámund, sem þá var
þriggja ára, en faðir Valdimars
lézt nokkrum mánuðum áður en
hann fæddist og nutu þeir feðgar
því aldrei samvista, hinsvegar er
hann nú lagður til hinztu hvíldar
við hiið föður síns í kirkjugarð-
inum við Suðurgötu. Á þessum
árum var ekki auðvelt fyrir ein-
stæða konu að komast af með tvö
ung börn, þó margir vildu rétta
hjálparhönd og gerðu það, þá
voru ekki margir aflögufærir,
enda vinna stopul og illa launuð.
En Ragnheiður var ekki á því að
gefast upp og brauzt hún áfram
með sveinana og stundaði ýmsa
vinnu þeim til lífsviðurværis.
En öll él birtir upp um síðir.
Árið 1933 hinn 15. apríl giftist
Ragnheiður Haraldi Kristjáns-
syni þá sjómanni frá Sandgerði,
dugnaðar- og drengskaparmanni
og gekk hann sonum hennar í
föðurstað og fórst það hlutverk
svo vel úr hendi að vart verður á
betra kosið og gerði hann engan
greinamun á þeim og þeim 4
börnum sem þau Haraldur eign-
uðust saman, enda mátu þeir
hann og hans framlag i uppeldi
þeirra að verðleikum og hef ég
orð Valdimars er hann lét falla á
síðustu dögum ævi sinnar fyrir
þvi.
Þau hjón fluttu nú til Sand-
gerðis og byggðu sér hús, er þau
nefndu Uppsali og bjuggu þar um
15 ára skeið, en fluttu þá til
Reykjavíkur og hafa búið þar
síðan. Haraldur var umsvifamik-
ill sjósóknari og gerðist brátt for-
maður s Sandgerðisbátum og mun
hann strax og kraftar Valdimars
leyfðu hafa tekið hann með á sjó-
inn. Það hefur að visu verið
harður skóli en gagnlegur enda
helgaði hann meirihluta lífsstarfs
síns sjómennsku. Var ýmist há-
seti, vélamaður, útgerðarmaður
eða sá um úrvinnslu aflans í
iandi.
Valdimar gekk í Vélstjóraskól-
ann veturinn 1946 og aftur á
framhaldsnámskeið 1949. Hin sið-
ustu ár ævinnar vann hann sem
vélgæzlumaður á Keflavíkurflug-
velli og gegndi hann þvi eins
lengi og kraftar hans frekast
leyfðu. Hinn - 23. desember
1949 kvæntist hann Fanneyju
Björnsdóttur frá Tjarnarkoti i
Sandgerði og hófu þau búskap
þar, en fluttu síðan í Ytri-
Njarðvik og hafa búið þar siðan
þau eignuðust 3 dætur sem allar
eru giftar og fluttar úr föður-
húsum. Dæturnar eru Ragnheið-
ur Sigriður, gift Guðbirni
Magnússyni afgreiðslumanni,
Eygló Hulda, gift og búsett i
Bandarikjunum, og Viktoria Haf-
dis, gift Einari Gunnarssyni hús-
gagnasmið. Ekki lágu leiðir okkar
Afmælis- og
minningar-
greinar
ATHYGLI skal vakin á því, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig
verður grein, sem birtast á i
miðvikudagsblaði, að berast í
sfðasta iagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með
greinar aðra daga. Greinar
mega ekki vera i sendibréfs-
formi eða bundnu máli. Þær
þurfa að vera vélritaðar og
með góðu línubili.
frænda, Valdimars og min, oft
saman eftir að við vorum fullorðn
ir, en ætið geymist í huga mér
hans hlýja viðmót og milda bros
enda ljúka allir þeir sem hann
umgengust upp einum munni um
dugnað hans, samvizkusemi og til-
litssemi jafnt við vinnufélaga, ást-
vini og annað samferðafólk hans á
lífsleiðinni. Hann var blíðlyndur
og glaður í vinahóp og ekkert
mátti hann aumt sjá án þess að
reyna að bæta. Hann var gæddur
miklu trúartrausti og var það
honum ómetanlegur styrkur í
hinum erfiðu veikindum hans
sem hann bar með karlmennsku
og æðruleysi til síðustu stundar.
Þá er það ekki síður styrkur fyrir
ástvini hans, sem nú verða að
skiljast við hann um sinn, að jafnt
hann sem þeir geta verið fullviss-
ir um að hann nær heilu og
höldnu landi á strönd eilífðar-
innar og hvorki brim eða boðar
verða honum að farartálma.
Til marks um starfshæfni og
traust er Valdimar naut vil ég
geta þess, að yfirmaður hans á
Keflavikurflugvelli sá sérstaka á-
stæðu til að skrifa konu hans að
honum látnum m.a. til að láta
hana vita hversu vel hann hefði
leyst störf sín af hendi og hversu
hugþekkur hann hefði verið bæði
yfir- og undirmönnum sinum og
taldi hann skarð hans seint
mundu fyllt.
Eg vil svo ljúka þessum fátæk-
legu kveðjuorðum með því að
flytja einlægar samúðarkveðjur
minar og fjölskyldu minnar eigin-
konu, börnum, barnabörnum,
systkinum og öðrum ástvinum
hins látna, en siðast og ekki sízt
ástríki aldraðri móður, sem enn
einu sinni fær að sjá á bak ástvini
sinum yfir landamærin miklu.
Verum minnug orða frelsarans er
hann mælti til móður sinnar við
krossinn. „Kona hví grætur þú,“
en með þeim orðum bendir hann
okkur á að ekki s6 ástæða til að
sýta þótt við afklæðumst hinum
holdlega líkama þar sem andinn
hverfi til guðs sem gaf hann.
Friður guðs hann blessi.
Hafi hann þökk fyrir allar þær
hugljúfu endurminningar, sem
hann skilur okkur eftir.
Jónas Gunnarsson.
— Baldvin
Tryggvason
Framhald af bls. 27
að fá af henni sölutekjur. Þannig
þarf bókaútgáfa á að halda fjár-
magni, oft miklu fjármagni, i
langan tfma. En slfkt eiga lána--
stofnanir erfitt með að skilja. Það
er einmitt fjármagnsskorturinn
sem mestu veldur um svokallað
„jólabókaflóð" ásamt úreltu sölu-
kerfi.
(Jtgáfa
kennslubóka
Þótt mál mitt sé nú þégar orðið
of iangt, en margt samt látið
ósagt, sem vert væri að drepa á,
get ég ekki látið undir höfuð
leggjast að minnast með nokkrum
orðum á kennslubókaútgáfuna.
Ekki þarf að eyða mörgum orð-
um að þeirri brýnu nauðsyn, að
hér í landi séu gefnar út sem
beztar og fjölbreytilegastar
kennslubækur. Þörfin fyrir þær
fer svo ört vaxandi, að mikill
skortur hefur verið um nokkurt
skeið á góðum kennslubókum i
fjölmörgum greinum. Hinsvegar
er staðan sú, að sá hluti kennslu-
bóka, sem gefinn er út hér á landi
í stærsta upplagi og því tiltölu-
le'ga auðveldastur viðfangs fyrir
útgáfufyrirtæki, hefur verið fal-
inn Ríkisútgáfu námsbóka. Það
ríkisfyrirtæki hefur í raun einka-
leyfi á svo til allri námsbókaút-
gáfu skyldunámsins og fyrir 1980
á það að hafa sama einkaleyfi
fyrir allt grunnskólastigið. Einka-
útgáfunni er hinsvegar ætlað að
gefa út bækur fyrir alla fram-
haldsskóla, hina fámennu jafnt
sem hina fjölmennari.
Slíkt fyrirkomulag held ég að
þekkist hvergi vestan járntjalds.
Margt höfum við Islendingar
tekið okkur til fyrirmyndar i
skólakerfi okkar frá Norðurlönd-
um, en mér er það hulin ráðgáta,
hversvegna fræðsluyfirvöld hafa
lokað augunum fyrir því hvernig
kennslubókaútgáfu þar er háttað.
Þar er máhim þannig farið,
eftir því sem ég bezt veit, að
hvaða útgefandi sem er getur
gefið út námsbækur að vild sinni
og á eigin ábyrgð fyrir öll
kennslustig. Skólayfirvöld kaupa
síðan þær námsbækur, sem þau
telja beztar og afhenda nem-
endum þær ýmist án þess að nem-
endur þurfi að greiða fyrir þær
eða þá gegn hæfilegu gjaldi.
A Norðurlöndum eru til forlög,
sem njóta ríkisstyrkja til útgáfu
ákveðinna námsbóka, en því
aðeins að með þvi sé verið að
tryggja að ekki skorti kennslu-
bækur í þeim greinum, sem
einkaútgefendur hafa ekki sinnt
af einhverjum ástæðum.
Ríkisútgáfa námsbóka hefur
gert margt nytsamlegt og gott, en
allt að einu fæ ég ekki skilið, að
útilokað sé að einkaútgefendur
geti gert a.m.k. jafnvel.
Við tölum um frjálsa skoðana-
myndun, tjáningarfrelsi, lýðræði
og frelsi einstaklingsins, en af
hverju í ósköpunum er þá islenzk-
um bókaútgefendum beinlinis
meinað að gefa út t.d. reiknings-
hefti eða stafrófskver fyrir skóla-
börn.
Hinsvegar er þeim treyst til að
gefa út t.d. mannkynssögu fyrir
menntaskóla og ætlazt til að þeir
gefi út námsbækur fyrir fámenn-
ustu skóla landsins.
Ég ætla ekki að ræða frekar um
kennslubækur, en vona að þess
verði ekki langt að bíða að
kennslubókaútgáfa í landinu
verði gefin frjáls.
við bókina, skuldin við skáld
okkar og rithöfunda að fornu og
nýju aldrei að fullu greidd. En
einmitt því fastar knýr hún okkur
til varðstöðu um þetta einstæða
menningartæki, svo að það megi
verða hér eftir sem hingað til hið
sífrjóa og skapandi afl í mannlífi
okkar og þjóðfélagsþróun.
Örlög íslenzkrar
bókaútgáfu ekki
einkamál útgefenda
Ég hef hér í dag rakið alvarleg-
ar áhyggjur mínar og starfs-
bræðra minna um stöðu íslenzkr-
ar bókaútgáfu og tel mig hafa
stutt það fullum rökum, að verði
ekki brugðizt skjótt við m.a. með
afnámi söluskatts af bókum,
skyldu almenningsbókasafna til
að kaupa bækur islenzkra höf-
unda gefnar út af bókaútgef-
endum í Félagi íslenzkra bókaút-
gefenda, fullu frelsi bókaútgef-
enda til að gefa út kennslubækur
fyrir allt skólakerfið og jafnrétti
bókaútgáfu og blaðaútgáfu en án
styrkja, þá sé sjálfstæð menning-
arleg bókaútgáfa að líða undir
lok.
Öllum ætti að vera ljóst, að ör-
lög íslenzkrar bókaútgáfu eru
ekki einkamál útgefenda. Rithöf-
undar og bókagerðarmenn,
stjórnvöld og þjóðin öll á hér ekki
síður hlut að máli.
Til eru þeir, sem telja, að nú á
tímum tölvunnar og sívaxandi
áhrifa fjölmiðla eins og dagblaða,
útvarps og sjónvarps, séu dagar
bókarinnar taldir. Hún fái ekki
staðizt samkeppnina. En flestir
veigra sér við að leggja trúnað á
slíkar hrakspár.
En það skulum við hafa hug-
fast, að bókin á í vök að verjast i
nágrannalöndum okkar og þá
einkum skáldritin. Sama sagan er
að gerast hér, og eigi bókin að
halda velli er óhjákvæmilegt, að
stjórnvöld og fjölmiðlar slái
skjaldborg um hana og hjálpi
henni til að komast ósigruð frá
þeim hættum, sem að henni steðja
í vaxandi samkeppni um sálir
fólksins, augu þess og eyru. Þrátt
fyrir auknar tómstundir nútima-
mannsins, einstaklingsins í allri
velferð hans, fækkar stöðugt
þeim stundum, sem hann fær
næði til þess að vera einn og njóta
þeirrar lifsfyllingar, sem ein-
veran með góðri bók getur ein
veitt honum.
Mönnum hættir til að líta á ver-
aldleg gæði og menningu sem
andstæður, en því aðeins hefur
maðurinn þrek til að þola efna-
lega velferð, að hann hafi öðlazt
þá menntun og menningu að hann
kunni að skilja hismið frá kjarn-
anum, og til þess að vinna að þvi
háleita hlutverki treysti ég bók-
inni bezt.
Frá alda öðli hafa bækur verið
meginþáttur íslenzkrar þjóð-
menningar. Þær hafa staðið djúp-
um rótum i íslenzkri þjóðarsál,
verið henni leiðarljós á myrkum
öldum og eflt með hverri kynslóð-
inni af annarri þann manndóm,
sem nægði heúni til að lifa af
hinar ótrúlegustu hörmungar. Og
vonandi gleymist það aldrei, að án
islenzkra bókmennta, án þess
menningararfs, sem þær hafa
skilað okkar eigin kynslóð í
hendur, væri engin íslenzk þjóð
til.
Fyrir því verður skuld okkar
— Kuwait
norðursins
Framhald af bls. 16
gegnir 25 manna útvarpsráð allt
öðru hlutverki en útvarpsráðið á
íslandi og aðeins starfsmenn út-
varpsins og þeir sem koma fram i
hinum ýmsu þáttum hafa leyfi til
að hlusta/horfa á þátt áður en
hann er sendur.
Af íslendingum
? Osló
Félagslíf íslendinga í Osló hefur
staðið með blóma í vetur og eink-
um þá starfsemi stúdentafélags-
ins, FÍSNar. Hefur félagið gengist
fyrir fjölmörgum samkomum og
má þar nefna keppni í félagsvist,
skák og bridge, Langbrækur (ísl.
rauðsokkar í Osló) gengust fyrir
skemmti- og baráttufundi 8. marz,
málfundir hafa verið haldnir og
fundarröð um þjóðfélagsmál er i
gangi. Ýmsar skemmtanir mætti
nefna og vikuleg blaðakvöld á
Stofu íslendinga á stúdentabæn-
um að Sogni, sem Guðrún heitin
Brunborg á mestan heiðurinn af
að stúdentar fengu yfirráð yfir.
Annað félag íslendinga er
einnig starfandi í Osló, íslendinga-
félagið, og er það öllum íslending
um hér og mökum þeirra opið.
Hefur starfsemin verið með
minnsta móti i vetur; félagið
gekkst þá fyrir vel heppnuðu
þorrablóti í byrjun marz og sér auk
þess um rekstur íslendingahússins
í Norefjell, sem hægt væri að
skrifa sjálfstæða grein um.
Hús þetta var keypt árið 1967
og hefur verið mikið notað i þau
átta ár sem það hefur verið í eigu
landans. Um síðastliðna páska
dvöldust þar lengur eða skemur
um 80 íslendingar og undu sér vel
við ýmsa iðju í góðum félagsskap.
Norefjell er vinsæll skíðastaður
meðal Norðmanna og íslending-
arnir notuðu sér einnig náttúru
norska síðvetrar af miklum krafti.
Brunuðu niður brekkurnar og
dilluðu sér eftir kúnstarinnar
reglum eða gengu um skógi vaxna
hálsana á gönguskiðum eins og
svo vinsælt er meðal Norðmanna.
Er heim i íslendingahús var
komið hvarf þreytan fljótlega í
heitri gufubaðstofunni og kvöldin
liðu við söng, dans, spil og hver
veit hvað.
AKíI.YSINGA-
SÍMINN KR:
I dag frá kl. 14—18.
Kynntar verða nýjar uppskriftir af ostaréttum.
Komið og kynnið ykkur hina nýju rétti.
*
Okeypis leiðbeiningar og nýjar úrvals uppskriftir.
Sterkur ostur 8—12
mán. gamall í heilum
og hálfum stk.
og bitum.
OSTA- OG SMJORBUÐIN,
Snorrabraut 54.