Morgunblaðið - 09.09.1975, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. SEPTEMBER 1975
15
ákvæðisvinnu er 17%. Til saraan-
burðar má geta þess, að við
nýlega könnun, sem gerð hefur
verið á álagningu annars staðar á
Norðurlöndum, kemur í ljós að
þar er hvergi hægt að finna lægri
álagningu hjá rafverktökum en
50% og víða mun hærri eða allt að
90%.
Hér er e.t.v. að finna orsök þess,
hve stjórnun verka er víða ábóta-
vant, svo sem getið er um m.a. I
1.15., en þar stendur:
„Stjórnun byggingarfram-
kvæmda er oft handhófskennd og
einkennist af vanþekkingu
stjórnanda“.
Þekkinguna til stjórnunar má
kaupa, ef álagningin er hæfilega
skömmtuð, stuðningur við þetta
kemur raunar fram í þessari
grein, svo og gr. 4.1.9., en þar er
einum aðila, Framkvæmdanefnd
byggingaáætlunar og sumum
aðilum, er fyrir hana hafa unnið,
hrósað, en það, sem greinir þessa
aðila helzt frá öðrum bygginga-
mönnum, er, að þeir hafa fengið
meiri fjármuni í hendur og stærri
og samfelldari verkefni en
nokkur annar aðili 1 landinu fyrri
eða síðar.
I tilefni af því að minnzt er á
samningana í febr. 1974 sem
dæmi um hve iðnmeistarar séu
óhæfir til að annast samninga (gr.
7.3.2.), er tilefni til að vekja
athygli á því að þessir samningar
fóru fram undir stjórn Alþýðu-
sambands Islands og Vinnu-
veitendasambands Islands, eins
og tíðkast hefur um árabil.
Hið óvenjulega við þessa samn-
inga var, að meirihluti ráðherra
þáverandi ríkisstjórnar heiðruðu
samningamenn með nærveru
sinni dag eftir dag og þrýstu á að
samningum yrði komið á. Þetta
hefur aldrei átt sér stað fyrr eða
síðar.
Ákvæðisvinnutaxtar.
t gr. 7.3.1., og nánast endur-
tekið í gr. 1.12. og gr. 7.5.6., segir:
„Ákvæðistaxtar iðnaðarmanna
eru alltof li'tið byggðir á tíma-
mælingum. Þeir eru auk þess
Sturla Einarsson, húsgagna- og byggingameistari:
Offramleiðsla á
háskólamönnum
Þyrstir í nýtt starf byggingarstjóra
VEGNA blaðagreinar í Morgun-
blaðinu 2. sept. s.l. um úrelt
meistarakerfi og tregðu á nýjung-
um, tel ég mér eða kollegum
mínum skylt að leiðrétta þann al-
varlega misskilning sem gætir í
umræddri grein, sem skrifuð er
upp úr skýrslu sérfræðinganefnd-
ar rannsóknaráðs ríkisins. Sannar
greinin enn einu sinni, hve breitt
bil er milli þeirra hugmynda sem
háskólamenn hafa um byggingar-
iðnað og þess sem raunverulega
gerist á vinnumarkaðnum.
Það fer ekki framhjá þeim sem
eitthvað þekkja til að háskóla-
menn, en þar á ég við aðallega
verkfræðinga og arkitekta,
þyrstir í að komast í starf sem
þeir hafa búið til og heitir bygg-
ingarstjóri og ýta með því til
hliðar þeim sem sameiginlega
gegna því starfi, en þó einkum
byggingameisturum.
Að mati þeirra manna er fara
með yfirstjórn byggingarmála
þýðir þetta nýja starf um 5—10%
hækkun byggingarkostnaðar, því
auðvitað þurfa þessir menn laun
fyrir yfirstjórnina og þau ekki svo
lág, ef litið er til annarra verka
þessara manna svo sem teikninga
arkitekta óg verkfræðinga, gerð
útboðslýsinga og fleira. Eftir að
hafa unnið sem byggingarmeist-
ari í nokkur ár verð ég að segja að
margir þessara manna ættu að
vanda betur sína vinnu og sýna
meiri ábyrgð í störfum en hingað
til hefur viðgengist. Á ég þar við
vanunnar og rangt unnar húsa-
teikningar, sem byggingameistar-
inn og fagmenn hans verða oftast
að ráða bót á og vanunnar burðar-
þolsteikningar, sem valda
sprungumyndun í húsum. Auð-
vitað eru til undantekningar, þ.e.
menn sem sómasamlega vinna
sínar teikningar, en þeir eru allt
of fáir. Má því segja um þessa
menn, að þeir ættu ekki að kasta
grjóti sem í glerhúsum búa.
Við byggingu húss þarf fjóra
meistara, sem hver um sig hefur
faglærða menn í sinni þjónustu.
Til þess að meistari geti tekið að
sér verkið, þarf hann að hafa 7 ár
að baki sem fagmaður (4 ár sem
nemi og 3 ár sem sveinn). Auk
þess þarf hann próf frá Meistara-
skólanum og löggildingu bygg-
ingaryfirvalda. Ætti því hver
maður að sjá að vonlítið er fyrir
einn aðila, þó háskólagenginn sé
að leggja faglegt mat á allar
greinar byggingarinnar og hafa
enga reynslu í starfi sem
fagmaður, nema um ofurmenni sé
að ræða, en enn sem komið er hef
ég ekki séð eða heyrt um slíkan
mann.
Varðandi nýjungar í byggingar-
iðnaði er það alrangt að meistarar
séu þar þröskuldur í vegi. Má þar
nefna margar nýjungar sem rutt
hafa sér til rúms og ekki hvað síst
hve vandaðar húsbyggingar á Is-
landi eru miðað við það sem gerist
í nágrannalöndum okkar og með
tilliti til hinnar erfiðu veðráttu.
Má þar til nefna tilbúnar vegg-
einingar í fjöldaframleiðslu, for-
spennta burðarbita í öll stærri
mannvirki, inni- og útihurðir, sem
eru með því albezta sem þekkist
meðal nágranna okkar, eldhús- og
skápasmíði sem uppfyllir ýtrustu
kröfur um útlit og vandvirkni og
svo má lengi telja. Allt eru þetta
húshlutar sem unnir eru í fjölda-
framleiðslu. Höfuðverkurinn er
hins vegar sá hve hönnuðir
teikninga eru tregir að nota
staðlaðar teikningar og þó
einkum hve húsbyggjendur
byggja fyrir sérþarfir. Varðandi
fjármögnun húsbygginga er það
að segja að mikið vantar á að
lánastofnanir geti annað lánveit-
ingum til byggingaraðila, en I
þeim efnum er lánasjóðum nokk-
ur vorkunn.
Þar kemur til að byggingar á
tslandi eru mjög íburðarmiklar
og dýrar, hitt að varla eru menn
fyrr farnir að hugsa til kvenna en
þeir fara að leggja drög að eigin
húsnæði. Leiðir þetta til þess að
fólk byggir oftast langt um efni
fram, en það kemur mjög hart
niður að þeim meisturum, er láta
í té vinnu og efni. Algengt er að
húsbyggjandi Iáti vinna verk án
þess að eiga svo mikið sem græn-
an eyri en hleypur svo til þegar
verkið hefur verið unnið og
reikriingurinn tilbúinn til að út-
vega fé eða „redda“ greiðslunni.
Varðandi það að byggingarstjóri
Framhald á bls. 28
settir einhliða af iðnaðar-
mönnum, en hvorki samið um þá
við notendur né um þá fjallað af
hlutlausum aðilum.“
Til þess að sýna hve ónákvæm
ofangreind lýsing er, skal hér
gerð stutt grein fyrir ákvæðis-
taxta rafvirkja:
Taxtinn var saminn af ráð-
gefandi rafmagnsverkfræðingi,
sem ráðinn var til verksins af
Iðnaðarmálastofnun Islands, sem
nú heitir Iðnþróunarstofnun, og
voru tímamælingar fram-
kvæmdar af kunnáttumanni
undir stjórn verkfræðingsins.
Reglur taxtans, ásamt fyrir-
mælum um vinnubrögð, voru
samdar af sama verkfræðingi, for-
stjóra Iðnþróunarstofnunarinnar,
sem einnig er verkfræðingur og
formönnum stéttarfélagsins.
Reglurnar mæla svo fyrir, að
stjórn taxtans skuli vera í
höndum þriggja manna, stéttar-
félögin tilnefni oddamanninn,
sem jafnframt er formaður
nefndarinnar. Þessari nefnd ber
að halda skrá yfir útkomu verka
og leiðrétta taxtann skv. settum
reglum. Henni ber og að sjá um að
verkgæði séu í samræmi við fyrir-
mæli. I taxtanum er gert ráð fyrir
magnafslætti og notkun vél-
knúinna verkfæra.
Þrátt fyrir þessi vinnubrögð er
engum betur ljóst en þeim, sem
að gerð taxtans unnu, að á honum
eru gallar, en engar tillögur til
úrbóta hafa komið frá utanað-
komandi aðilum. Ef marka má
vísitöluhús Hagstofu íslands,
hefur • ákvæðisvinnutaxti
rafvirkja haft lítil áhrif til
hækkunar.
Árið 1965, þegar taxtinn er
tekinn í notkun, var raflagna-
vinnan 1,87% af heildarverði
hússins, en var orðin 2,29% 1970.
I ár (1975) er þetta hlutfall komið
niður í 2,08%. Það gegnir
nokkurri furðu, að I umræddri
skýrslu, gr. 7:4.3., skuli vera lagt
til að athuga verði, hvort innleiða
skuli norskan bónustaxta, en ekki
minnzt á það einu orði, að iðn-
sveinafélögin annars staðar á
Norðurlöndum hafa hafið baráttu
fyrir því að ákvæðistaxtar verði
lagðir niður og upp teknar fastar
kaupgreiðslur.
Lokaorð
Þær athugasemdir, sem hér
hafa verið gerðar, ná ekki til
nema nokkurra atriða i „Þróunar-
skýrslunni“, en því miður bendir
margt til að meiri áherzla hafi
verið lögð á það hjá nefndar-
mönnum að gagnrýna og setja
fram almennar, óskýrar
fullyrðingar en að leggja til
atlögu við vandamálin og finna
lausnir. Hvað sem um það má
segja er gagnlegt að fá frám
skýrslu sem þessa, einkum ef hún
getur orðið til umræðna á
málefnalegum grundvelli.
Alltaf er hann beztur Blái borðinn

Blái boröinn
!•] smjörliki hf.