Morgunblaðið - 07.04.1976, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. APRÍL 1976 25
Umræður um orkumál í borgarstjórn
HÉR FARA Á EFTIR SÍÐARI RÆÐUR DAVÍÐS ODDSSONAR OG ALBERTS GUÐMUNDSSONAR UM ORKUMÁL Á FUNDI
BORGARSTJÓRNAR SL. FIMMTUDAG. ENNFREMUR STUTT FRÁSÖGN AF ÖÐRUM UMRÆÐUM.
ekki
Davíð Oddsson:
Markmið mitt er
að finna syndasel
- heldur gæta hagsmuna Reykvíkinga
Aðrar umræðun
Enginn gat
séð fyrir
náttúruham-
farir á
N-Austurlandi
Ég verð að segja, að ég harma á
hvaða plan, borgarfulltrúi, Albert
Guðmundsson leyfði sér að draga
þessar umræður. Hann líkti þess-
um málum við Ármannsfellsmál-
ið, svonefnda. Ég get nú ekki séð,
að þessi mál eigi neitt sameigin-
legt. Mér er það alveg hulið —
gjörsamlega hulið.
BorgarfuIItrúinn sagði að Ár-
mannsfellsmálið hefði byrjað í
Vísi. Ég veit ekki hvað hann á við
með þvi, að það mál hafi byrjað i
Vísi. Mér er að vísu kunnugt eftir
þau mál, sem þar fóru fram, að
þáverandi framkvæmdastjóri Vis-
is hafði milligöngu um fjárupp-
hæðir. En að öðru leyti er mér
ekki kunnugt um, að málið hafi
byrjað í Vísi. En það er kannski
hugsanlega nægt að upplýsa það,
án þess að ég ætli hér og nú að
fara út í það mál. Það hefur verið
sagt áður, þegar farið var út í
umræður með þessum hætti, eins
og borgarfulltrúi Albert Guð-
mundsson gerði, nánar tiltekið i
sjónvarpinu, að nauðsynlegt væri
að hefja slikar umræður á hærra
plan — hefja þær upp fyrir per-
sónulegt pex. Ég endurtek, ég
reyndi alls ekki að finna neinn
Ég hafði ekki búizt við að ég
þyrfti að koma hingað upp aftur í
þessu leiðinlega máli, sem spunn-
izt hefur út af annars ágætum
fyrirspurnum. Ég vil taka það
fram, að ég hef ekkert við fyrir-
spurnir Daviðs Oddssonar að at-
huga, nema síður sé. Ég hef held-
ur ekki látið neitt orð um það
falla, að ég hafi verið óænægður
með svör háttvirts borgarstjóra,
þó að ég efist um, að rafmagns-
veitustjórinn i Reykjavík sé
bezti maóurinn til þess að gefa
tæmandi upplýsingar opinberlega
um Kröfluvirkjun, eða aðrar þær
framkvæmdir, sem eiga sér stað í
orkumálum á vegum orkumála-
ráðuneytisins. En hann er eflaust
nægjanlega mikið inni i málinu til
þess að geta gefið álit á málinu
sem slíku. Ég vil upplýsa það, sem
borgarstjóri þegar veit, því ég
sagði honum það sjálfur, að sam-
kvæmt tilkynningu forseta sam-
einaðs Alþingis mun iðnaðarmála-
ráðherrann leggja fram skýrslu
um Kröflumálin í heild á Alþingi
á þriðjudaginn kemur, (þ,e. i gær.
Innskot Mbl.) Ég hefði ekki talið
það óeðlilegt, að þetta mál hefði
verið látið bíða þangað til að opin-
berlega lægi fyrir svar orkumála-
ráðherra. En ég er alveg sammála
borgarfulltrúa Davíð Oddssyni,
og Halldóri Kiljan Laxness, sem
hann vitnaði hérna i að við eigum
að reyna að halda umræðum á
ákveðnu plani, þvi plani sem
sæmir borgarsjórn og sjálfsagt að
fara fram á af kjörnum fulltrú-
um. En ekki á því plani, sem
Nóbelskáldið minntist á, þegar
hann tiltók skrif í tveimur tiltekn-
um dagblöðum í Reykjavík. Vit-
aniega vitnaði borgarfulltrúinn í
það viðtal. Ég ætla mér ekki að
sérstakan syndasel út úr þessu
máli. Ég var ekki að varpa sök á
iðnaðarráðherra núverandi ríkis-
stjórnar. Mér er fullkunnugt um,
að hér eru margar ástæður sem
liggja að baki þess að svona hef-
ur farið. Þessi ríkisstjórn tók við
slæmum arfi í þessum efnum á
vissan hátt. Hún tók við ákvörðun
um byggðalinu, illa undirbúnum,
snögglega ákvörðuðum, meira og
minna út i loftið. Ég er ekki að
segja að þessi ríkisstjórn hafi gert
allt vel í þessum efnum heldur.
Og ég reyndi ekki í ræðu minni að
finna neinn sérstakan syndasel.
Það var ekki markmiðið. Mark-
miðið með þessum fyrirspurnum
var að fá út hvernig staðan væri,
hvernig þetta gæti bitnað á Reyk-
vikingum og landsmönnum öll-
um. Borgarfulltrúi, Albert Guð-
mundsson, reyndi aðallega að núa
mér upp úr þekkingarskorti. Ég
vissi ekkert um málið. Borgarfull-
trúinn leyfir sér að horfa gjör-
samlega framhjá öllum tölulegum
upplýsingum borgarstjórans í
Reykjavík, sem fram komu hér
áðan, sem hann byggði á upplýs-
ingum sinna embættismanna um
þessi mál. Þar kom fram, að borg-
draga, hvorki borgarstjóra eða
neina aðra inn i þær umræður,
sem ég tók upp i beinu framhaldi
af ummælum borgarfulltrúa
Davíðs Oddssonar, sem ég ætla að
leyfa mér að vitna aftur í til að
rifja upp, og það að sjálfsögðu
fyrir hann sérstaklega, því að
hann virðist ekki átta sig á þvi
sjálfur, að hverjum hann beindi
sinum spjótum. Ég stóð hér upp
og varði minn ráðherra i orku-
málum, sem þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, og gerði athuga-
semd við það, að borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins beindi slik-
um spjótum að fjarstöddum
flokksmanni, nema þá af þeim
hvötum, sem ég gat um áðan. Ég
vil þö, áður en ég fer að rifja upp
ummæli borgarfulltrúans, taka
það skýrt fram, að hefði sami
borgarfulltrúi eða einhver annar
látið sams konar ummæli falla
um efnahagsmálaráðherra, sem
er forsætisráðherrann sjálfur, þá
hefði ég komið honum til varnar á
sama hátt. Hefði verið talað um
fjármál og afleiðingar af stjórn
ríkisfjármála á borgarana í heild,
þá hefði ég nákvæmlega sömu
ástæðu til að verja hann. En um-
mæli borgarfulltrúans voru á þá
leið sem ég skrifaði orðrétt eftir
honum, að það væri „sérstakt og
ógnvekjandi“ ástand í orkumál-
um. Við skulum segja, að það sé
við margs konar vandamál að
glíma í orkumálum. Við skulum
segja, að það sé nokkuð til
í þessu. Við skulum ekki
gagnrýna það. En hann
segist ekki hafa Deint spjötum
sínum að ráðherranum. Að hverj-
um er hann að beina spjótum
sínum, þegar hann segir, að það
sé „ráðizt af flaustri og fyrir-
arstjóri telur, að svo geti farið, og
sé ekki ósennilegt, að raforkuverð
þurfi að hækka hér í Reykjavik
upp í 21 — 25% — 17 — 21% og
jafnvel meira, ef forsendur breyt-
ast. Borgarfulltrúinn leyfir sér að
horfa gjörsamlega framhjá þessu.
Talaði bara um þekkingarskort
minn á málinu. Svo Iýsti hann því
yfir, að þetta byrjaði nákvæmlega
eins. Þetta byrjaði í Visi, og svo
kæmi ég með fýrirspurn o.s.frv.
o.s.frv. Nú er einn enn kominn
inn í þetta alheims samsæri,
bankastjórinn Jóhannes Nordal
er kominn inn i þessa alheims
mafíu, sem vegur að hverjum góð-
um manni, sem gengur uppréttur
um þessa borg. Mér er alveg hul-
ið, hvers vegna það er verið að
færa umráeður eins og þessar —
um stórt mál eins og þetta á þetta
plan. Mér er það gjörsamlega hul-
ið. Eg held, að borgarfulltrúinn
þyrfti nauðsynlega, áður en hann
talar næst, að fá ræðu borgar-
stjórans í Reykjavík með öllum
þeim tölulegum upplýsingum sem
þar komu fram. Upplýsingar, sem
við hljótum að taka alvarlega.
Upplýsingar sem eru mjög alvar-
legar í sjálfu sér. Albert Guð-
mundsson sagði að hér væri ein-
göngu um að ræða fullyrðingar,
sem kæmu frá andstæðingum
orkumálaráðherrans, og á hann
þá sennilega við Jóhannes Nor-
dal, Seðlabankastjóra, og borgar-
stjórann í Reykjavík, sem hafa
hyggjuleysi i framkvæmdir"?
Hver skyldi taka ákvarðanir um
framkvæmdir? Skyldi það vera
skrifstofustúlka í ráðuneytinu?
Ég læt mér ekki detta í hug, að
það sé einhver annar en maður-
inn sem er yfir stofnuninni, yfir-
maður orkumálaráðuneytis. Og þá
held ég, að allir geti verið nokkuð
sammála um, að það er ráðherr-
ann sjálfur. Síðan segir hann, að
það hafi gætt „óvissu og fyrir-
hyggjuleysis í ákvörðunum". Og
hver skyldi nú vera endanlega
ábyrgur fyrir ákvörðununum?
Það skyldi þó aldrei vera sendi-
sveinninn? Ég held að það sé ráð-
herrann. Ég er næstum því viss
um, að það er ráðherrann. En það
getur vel verið, að borgarfulltrúi
Davíð Oddsson, sjálfstæðismaður-
inn sjálfur, viti betur um það,
hver tekur ákvarðanir í ráðuneyt-
inu. Ef ég skil þetta rétt, þá beinir
borgarfulltrúinn spjótum sínum
að ráðherranum með þessum um-
mælum sínum.
Síðan punkta ég „að ákvarðanir
um Kröfluvirkjun hafi byrjað á
öfugum enda“. Við verðum að
vona, að ráðherrann taki
ákvarðanir um á hvorum enda
byrjað er á þeim framkvæmdum
sem undir hann heyra. Og ég get
heldur ekki ímyndað mér, að það
sé nokkur annar en ráðherrann
sjálfur, að fengnum upplýsingum
frá sérfræðingum sem tekur
ákvörðun um hvar á að byrja á
verklegum framkvæmdum.
1 ljósi þessa myndi ég segja, að
spjótum sé beint að ráðherranum.
Við skulum nú viðurkenna það,
að í okkar flokki, alveg eins og í
hinum, eru ráðherrarnir yfirleitt
taldir leiðandi menn. Eg held, að
við verðum að líta á ráðherrana
DAVlÐ ODDSSON
komið fram með tölulegar upplýs-
ingar, Jóhannes á fundi hjá raf-
veitum og borgarstjórinn hér rétt
áðan. Ég held við megum ekki
sökkva okkur ofan í umræður af
þessu tagi. Markmið mitt með
þessum fyrirspurnum var það að
fá fram stöðu málsins, þannig að
við borgarfulltrúar Reykvíkinga
gætum verið í stakk búnir til þess
að bregðast skjótt og vel við, ef að
farið væri út i það, sem jafnan
hefur verið farið út í hingað til, að
reyna að varpa þessum hækkun-
um yfir á Reykvikinga. Það er
auðvitað ljóst, að þessar hækkan-
ir lenda á Reykvikingum með ein-
hverju móti. Þetta kemur inn í
fjáröflun ríkisins, og þar erum
við auðvitað allir skattþegnar,
meiri og minni skattþegnar. En
það sem ég vildi, að við gættum
sérstaklega að var það, að baggan-
um yrði ekki varpað ómaklega
yfir á Reykvíkinga með hækkun
t.d. verðjöfnunargjalds.
ALBERT GUÐMUNDSSON
sem leiðandi menn í hverjum
málaflokki fyrir sig, og heyra
undir þá. Það eru þeir sem við
höfum kosið og slðan er það þing-
flokkurinn, sem endanlega leggur
blessun sina á hverjir skuli vera
ábyrgir fyrir ákveðnum mála-
flokkum. Málaflokkur þessi, sem
er hér til umræðu, er af þing-
flokknum falinn I hendur orku-
málaráðherra, sem er Gunnar
Thoroddsen. Borgarfulltrúinn
segir, að það sé búið „að leiða
okkur svo langt út I fen, að ekki
verði aftur snúið". Skyldum við
elta nokkurn annan I hverjum
málaflokki fyrir sig, heldur en
þann, sem við höfum kjörið til að
fara með það mál? Hvcr hefur þá
leitt okkur út i þetta fer, sem
ekki verður aftur snúið frá? Það
hlýtur að vera orkumálaráðherra.
Þessu spjóti getur ekki verið
beint til min persónulega, þótt ég
sé þingmaður Reykvlkinga. Það
hlýtur að vera einhver annar. Það
hlýtur að vera orkumálaráðherra.
Svona gæti ég lengi talið. „Sak-
lausir geta borið afleiðingar að-
gerða í öðrum landshluta, sem
heimamenn bera enga ábyrgð á.“
Að sjálfsögðu. En hver hefur
skapað þeSsa sekt? Það hlýtur að
vera sá, sem tekur ákvörðunina.
Það hlýtur að vera sá sem leiðir
okkur? Það hlýíur að vera sá se'm
segir okkur, hvar við eigum að
Framhald á bls. 24
— sagði borgarstjóri
Hér fer á eftir stutt frásögn af
ræðum annarra borgarfulltrúa.
KRISTJÁN BENEDIKTSSON (F)
þakkaði Davíð Oddssyni fyrirspurn-
ina en sagðist ekki vera ánægður
með orð Davíðs í ræðunni Kristján
sagði, að ekki hefði tekizt að ná
tökum á orkumálum landsmanna
og að gagnger breyting væri
nauðsynleg Mæltist hann til þess að
orkumálin yrðu sett inn í einhvern
ákveðinn ramma og í heild tekin sterk-
ari tökum en i dag. Kristján sagði, að
óskynsamlegt hefði verið að ráðast i
byggðalínu og Kröfluvirkjun á sama
tima Hann taldi þetta mistök. sem þó
væri ekki hægt að skrifa á reikning
einhvers ákveðins ráðherra heldur væri
hér um almennan pólitiskan þrýsting
að ræða Að lokum sagði Kristján, að
nauðsynlegt væri að taka orkumálin og
þátt Reykjavikur fljótlega til umræðu
með þingmönnum
SIGURJÓN PÉTURSSON (K) tók
næstur til máls og sagði yfirstjórn
orkumála i miklum ólestri Hann
kvaðst sammála Davíð Oddssyni, að
þessi mál snertu Reykjavíkurborg
mikið Sigurjón sagði, að orku-
málin væru úti i feni og hver
sem syndaseiurmn væri. bæru stjú.n-
völdin ábyrgðina og almenningur
þyrfii að borga
Næst talaði ELÍN
PÁLMADÓTTIR (S) og sagði, að
sá timi væri ekki langt undan. að
Reykjavikurborg yrði að taka orku-
mál til alvarlegrar athugunar
Eðlilegt væri að ræða þessi mál og
sagðist hún vona, að áður en langt
lum liði væri hægt að halda
fund borgarfulltrúa og þingmanna
Minntist Elin á ..hundinn norður" sem
fyrrverandi orkumálaráðherra hefði
tekið ákvörðun um. Sagði hún síðan,
að augljóst væri að áður en langt um
liði yrði að taka ákvörðun um Hraun-
eyjarfossvirkjun
Borgarstjóri, BIRGIR ÍSLEIFUR
GUNNARSSON (S) gat þess, að
i greinargerð sinni hefði hann stuðzt
v.ð sérfræðilegar athuganir
byggðar á tölum úr erindi Jóhann-
esar Nordal á fundi SÍR fyrir
skömmu Svörin sagði Birgir
ísleifur vera byggð á margþættum for-
sendum Taldi hann eðlilegt, að fyrir-
spurn frá Davíð Oddssyni Kæmi fram
svo borgarfulltrúar gætu sett sig i
varnaraðstöðu, ef vegið yrði að Reykja-
vikurborg Birgir ísleifur minnti á, að
umræður hefðu orðið um hvers sökin
væri, en tók skýrt fram, að enginn einn
aðili ætti sök á þvi, að við vandamál
væri að etja, til þess væru forsendurn-
ar of margar Borgarstjóri kvaðst ekki
hafa heyrt það i ræðu Davíðs Oddsson-
ar, að hann hefði varpað sök á einn eða
neinn Sagði Birgir ísleifur, að árásir á
þá. sem að Kröflu og byggðalinu hefðu
staðið væru ómaklegar og enginn hefði
getað séð fyrirfram náttúruhamfarirnar
á Norðausturlandi en nú risu menn
upp og vildu vera vitrir eftir á Undir-
strikaði hann síðan, að ekkert væri
hægt að fullyrða um endanlegt orku-
verð að svo komnu máli
DAVÍÐ ODDSSON (S) tók siðastur
til máls og lýsti ánægju sinni með, að
umræður hefðu orðið um málið i
borgarstjórn og taldi málin hafa nokk-
uð skýrzt
Albert Guðmundsson:
Spjótunum var beint að ráð-
herra Sjálfstæðisflokksins