Morgunblaðið - 12.06.1976, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. JUNÍ 1976
19
STÖRKOSTLEGT NÁTTURUFYR-
IRBÆRIEÐA HUGARBURÐUR?
Inverness
ptumnadrochit
Strone
Lewiston
Miles
k. /Loch
f Ness
SCOTLANDJ
Glasgow
Fort Augustus
TEMPLE
PIER
URQUHART
CASTLE
Loch
Ness
Skipulag myndavélabúnaöarins í vatninu
iausn gátunnar er fundin, að því
er dr. Rines hefur lýst yfir.
Leiðangursmenn eru haldnir
þögulli bjartsýni, en þeir neita að
vera með vangaveltur um hvað
þeir kunni að finna í djúpi Loch
Ness. Dr. Harold E. Edgerton,
heiðursprófessor i verkfræði við
MIT (Tækniháskóla Massachus-
etts) segir: „Ég er rannsóknar-
maður og ákveð aldrei nokkurn
hlut fyrr en ég hef farið út í hinn
raunverulega heim og séð það
sem ég sé. Það er ógerningur að
segja fyrir um hvað við kunnum
að finna. Prófessor Edgerton er
frumkvöðull á sviði neðansjávar-
ljósmyndunar. Hins vegar eru
leiðangursmenn almennt þeirrar
skoðunnar, að það sé eitthvert
einkennilegt fyrirbæri í Loch
Ness, sem hægt sé'að finna og
skýra. Myndatökur og bergmáls-
mælingar í Loch Ness 1972 og
1975 hafa hins vegar styrkt trú
þeirra og eru raunar hvatinn að
þessum leiðangri, með þátttöku
virtra og þekktra visindamanna.
Skýrustu myndirnar, sem teknar
voru i leiðangri undir stjórn dr.
Rines, virðast sýna hreifa á lík-
ama og aðrar myndir benda til að
þetta fyrirbæri hafi verið á ein-
hverri ferð. Ljósmyndir benda til
að einhver æst skepna hafi velt
einni myndavél um og brotið
stykki úr annarri. Vísindamenn,
sem rannsökuðu gögnin mæltu
með að itarlegri og nákvæmari
rannsókn færi fram, þótt þeir
hefðu nokkurn fyrirvara á með-
mælum sínum. Dr. George R. Zug,
yfirmaður rannsókna á skriðdýr-
um og láðs- og lagardýrum
við Smithssonianstofnuna
í Washington komst að eftir-
farandi niðurstöðu: „Það er
áiit mitt að þessi gögn gefi
til kynna, að stór dýr séu i
Loch Ness, þessi gögn eru
ekki nægilega nákvæm til að
hægt sé að greina hvað sé á ferð-
inni. Þessi gögn eru hvatning til
frekari rannsókna á náttúruriki
Loch Ness, plöntulífi og dýralífi
og koma þannig i veg fyrir að
vísindamenn þurfi að geta sér til
um alla hluti áður en þeir geta
fyrir alvöru snúið sér að rann-
sókn Loch Ness fyrirbærisins."
MARGRA MANAÐA
UNDIRBUNINGUR
Undirbúningur að þessum leið-
angri hefur tekið marga mánuði,
einkum til að ákveða hvar á að
leita og að hverju. Nú hefur verið
tekin ákvörðun um að leggja
áherzlu á rannsóknir í Urquhart-
flóa, sem er vogur ihn úr 37 km
löngu vatninu er þar hafa 57 af
258 mönnum, sem telja sig áreið-
anlega hafa séð eitthvað ein-
kennilegt í vátninu á árunum
1961 — 70 verið, og þar náði dr.
Rines myndum sínum 1972 og
1975.
Flóinn er skammt frá þorpinu
Drumnadrochitis og telja ýmsir
sérfræðingar að Loch Ness skepn-
an eða skepnurnar liggi og nærist
á laxi, sem gengur upp í ýmsar ár
til að hrygna og kemur síðan aft-
ur að hrygningu lokinni. Það er
almennt álit að skepnurnar séu
rándýr, því að plöntulíf er pjjög
fáskrúðugt í Loch Ness vegna
Dr. Harold Edgerton vlð bergmálsmælingar yfir
staðnum, þar sem vélunum var sökkt.
Dr. Robert Rines leiðangursstjóri að störfum á
Loeh Ness f vikunni.
Við tilraunir [ sædýrasafninu 1 Boston vöktu tækin óseðjandi forvitni hjá fbúum safnsins og menn
gera sér vonir um það þau geti verkað eins og agn.
vatnskuldans, en Loch Ness er
fullt af laxi, sjóbirtingi, bleikju
og ál. Þá er það einnig álit manna,
að sé um einhverja skepnu að
ræða, sé hún ekki ein á ferðinni,
heldur torfur af þeim.
Leiðangursmenn verða við störf
sín á báti úti á Urquhartflóa,
nokkur hundruð metra frá landi.
Þar verður sökkt niður á 15 — 20
metra dýpi geysilega fullkomnum
sjónvarps- og kyrrmyndavélum
ásamt sterkum Ijósabúnaði en
kafarar munu fylgjast með að
tækin séu alltaf í lagi. Sjónvarps-
myndavélin og segulbandstæki
munu f fyrsta skipti f sögunni
gefa nákvæmar upplýsingar um
allt dýralíf í Loch Ness og visinda-
menn verða á vakt allan sólar-
hringinn í sérstakri hlustunar- og
sjónvarpsstöð á vatnsbakkanum.
Sjáist eitthvað á sjónvarpsskerm-
inum verða þegar settar á stað
fjöldi myndavéla, með litfilmum
og svarthvítum filmum, sem taka
myndir af fyrirbærinu frá öllum
hliðum og eiga slíkar myndir þvf
að geta gefið meiri upplýsingar
en nokkru sinni hafa fengist i
leitinni að skrímslinu undanfarna
áratugi.
BUNAÐURINN
AGN?
Meðal myndavélanna er sftak-
andi 16 mm litavél, sem tekur
myndir á 15 sekúndna fresti.
Þetta er myndavél, sem dr. Edger-
ton smíðaði og hefur notað með
mjög góðum árangri til að mynda
sjávarlíf, fjársjóði á hafsbotni og
skipsflök á miklu dýpi. Tengt við
myndavélina verður sérstakur
Ijósabúnaður, Stroboscope, sem
dr. Edgertonfanneinnigupp. Auk
þessa verða einnig notaðir svo-
kallaðir Tungstenlampar, sem
rafmagn verður leitt f úr landi.
Þrátt fyrir þennan mikla ljósa-
búnað er vart talið að myndavél-
arnar nái lengra frá sér en 14 —
16 metra vegna þess hve gruggugt
vatnið er. Þess vegna getur árang-
urinn ákvarðast af því hve heppn-
ir leiðangursmenn eru með stað-
setninguna á tækjum sínum.
Hins vegar eru nokkrir ljós-
myndasérfræðingar i leiðangrin-
um þeirrar skoðunar að þeir þurfi
ekki slíkrar heppni með, þar sem
vel kunni að vera að eitthvað í
sambandi við tækjabúnaðinn
virki eins og agn fyrir skepnurn-
ar, ljósin, suðið í rafmagninu eða
eitthvað annað. Þetta gæti verið
skýringin á þvi hvers vegna svo
virtist sem einhver skepna hefði
velt um myndavélunum 1972 og
1975 og við undirbúningstilraunir
i sædýrasafninu i Boston vakti
tækjabúnaðurinn óseðjandi for-
vitni hákarla, skjaldbaka og
minni fiska. Reynist búnaðurinn
verka eins og agn er jafnvel hægt
að vonast eftir skjótum árangri i
Loch Ness.
Flestir leiðangursmenn voru
komnir á staðinn við Loch Ness
um miðja þessa viku og þá var
hafizt handa. Það verður dr.
Charles Wyckoff forstjóri Appl-
ied Photo Services i Needham
Heights Massachusetts, sem
skipuleggur og stjórnar mynda-
tökuþættinum, en hann fann upp
filmuna, sem notuð er til að
mynda kjarnorkusprengitilraunir
og til að taka myndir af yfirborði
tunglsins.
Bergmálsmælingar verða
tvenns konar. Nákvæmar botn-
mælingar verða gerðar á öllu
Loch Ness og botninn kortlagður.
En einnig verða gerðar mælingar
til að reyna að ganga úr skugga
um hvort i snarbröttum kletta-
veggjum undir yfirborði vatnsins
kunni að vera hellar, sem dýr geti
leynzt í. Þessum mælingum verð-
ur stjórnað af Martin Klein, for-
stjóra Klein Associates Inc. í Sal-
em, New Hampshire, sem er sér-
fræðifyrirtæki i neðansjávarrann-
sóknum.
Einnig verða gerðar tilraunir
með innfrarauðum geislum. Þeim
verður stjórnað af dr. George
Newton, prófessor i verkfræði við
MIT. Hann segir að þessi þáttur
sé ef til vill nokkuð langsóttur, en
með því að beina innfrarauðum
geisla að yfirborði vatnsins úr
Urquhartkastala á bökkum Loch
Ness er hægt að greina hitabreyt-
ingar á yfirborðinu, þótt ekki sé
um nema 1 gráðu breytingu að
ræða. I frásögnum sjónarvotta
kemur mjög oft fram í lýsingu á
höfðinu að á þvi virðast vera ein-
hvers konar nasir. Kenningar eru
um að skepnurnar þurfi ekki að
koma upp úr til að anda heldur
aðeins reka nasirnar upp og ef um
hlýjan andardrátt er að ræða gæti
innfrarauði geislinn gefið til
kynna tilvist skepnanna á stað
fyrir utan svið myndavélanna.