Morgunblaðið - 15.10.1976, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 1976 \ \
uSfefe THE OBSERVER u&Sá& THE OBSERVER
Glœpir og vœnd-
islifnaður þrífast
og dafna í Kína
eftir DENNIS BLOODWORTH
tjaldsins Og þó aS öllum fjöldinn virSist
svartir sauSir I klnversku hjörSinni eins og
fram víðtæk leit að glæpa-
mönnunum, sem brutust inn
í útibú Alþýðubankans og
höfðu á brott með sér mikla
fjármuni eftir að hafa skotið
öryggisvörð til bana með vél-
byssu.
Ennfremur herma fréttir, að almenn-
ingur i Kina, sem og á Vesturlöndum,
beri óttablandna virðingu fyrir biræfn-
um glæpamonnum. Hafi yfirvöld
ákveðið að skera upp herör gegn þess-
ari ósvinnu, og hvarvetna i ríkinu geti
að lita opinberar tilkynningar, þar sem
þess sé krafizt að glæpamennirnir séu
tStít THE OBSERVER
leiddir fram I dagsljósið, enda þótt
setja verði allt á annan endann í ríkinu.
Sannleikurinn er sá, að áróðurinn,
sem borinn er á borð fyrir auðtrúa
útlendinga um fyrirmyndarrikið Kina, á
litið skylt við þann veruleika, sem við
blasir handan Pótemkintjaldanna Til
dæmis hefur það smám saman komið i
Ijós samkvæmt * upplýsingum flótta-
manna frá Kanton, að þeir hafa flúið
spillta stórborg, þar sem flestar mein-
semdir Vesturlandaborga virðast þrif-
ast og dafna. Þar eru heil hverfi, þar
sem fjárhættuspil og vændi eru stund-
uð og þar úir og grúir af leynifélögum
og samtökum, sem berjast hatrammri
baráttu um yfirráð yfir svæðum, þar
sem seldur er stolinn varningur. reknar
ólöglegar verksmiðjur, rænt, ruplað og
konum veitt „vernd."
Unghænur'* eða „vélar" (þær fara af
stað um leið og klingir i peningum)
þekkjast á sérstakri hárgreiðslu, klæða-
burði og fasr Þær greiða hárið niður
yfir annað augað, hafa óhneppta næst-
neðstu töluna á blússunni sinni og
hafa tamið sér eggjandi göngulag
Stöku sinnum tipla þær á tánum til að
láta svo líta út sem þær gangi á
háhæluðum skóm, sem eru ófáanlegir i
Kina. Þær getur oft að lita í
Menningargarðinum, einkum við
skautasvellið, þar sem þær halda á
vasaklútum eða skrautlegum merkjum
til að gefa til kynna að þær séu til
reiðu. Þá eru til annars konar „vélar",
en til þess að komast á þeirra fund þarf
að semja við „umbjóðanda" þeirra
Gjaldið fyrir þær eru fimm kinverskir
dollarar, en hinar láta sér yfirleitt
nægja tvo. Þessar stúlkur starfa að
ýmsu öðru fyrir samtök sin, m.a. ræna
þær og pretta. Enginn utanaðkomandi
þorir að sletta sér fram i þessa starf-
semi.
Fólk, sem flutzt hefur frá Kina sið-
ustu þrjú árin, er yfirleitt á einu máli
um, að „unghænurnar", „vélarnar" og
„vindmyllur", en svo eru þeir karlmenn
kallaðir, sem leiðzt hafa út á glæpa-
brautina, lifi áhyggjulausu lifi og láti
hverjum degi nægja sina þjáningu Að
þvi leyti slcera þeir sig mjög úr öllum
þorra Kinverja „Þeim hefur tekizt betur
en okkur að sætta sig við kerfið, og
þeir hafa getað hagnazt á þvi," sagði
ungur maður, sem flúið hafði frá Kina
Hefur þetta fólk sætt sig við kerfið?
Liferni þeirra virðist i algerri andstöðu
við boðskap menningarbyltingarinnar
á siðasta áratug Þá ruddust fram á
sjónarsviðið reiðir ungir menn, sem
kölluðu sig Rauða varðliða og brutu á
bak aftur bákn og skrifstofuveldi „end-
urskoðunarsinna" að undirlagi sjálfs
Mao formanns Nýjar hugmyndir og
hugsjónir fæddust Gamlir kennslu-
hættir og próf voru lögð fyrir róða, og
stofnaðir voru nýir öreigaskólar þar
sem meiri áherzla var lögð á verk-
menntun en þurrar fræðigreinar. Ungt
fólk var i stórhópum sent út um sveitir
landsins til að starfa með bændum.
En ýmislegt fleira fæddist i menning-
arbyltingunni en nýjar hugsjónir og
hugmyndir Vaxandi glæpahneigð i
kinversku þjóðfélagi er liklega að
mestu leyti afsprengi hennar Hvaðan
fá óaldarflokkarnir, sem nú vaða uppi,
vopn sin? Þau eru komin frá stríðandi
aðilum úr menningarbyltingunni, en
upphaflega stálu rauðu varðliðarnir
þeim frá hernum. Hvers vegna reyndu
yfirvöld ekki að berja niður ólifnað og
vændi fyrr á þessum áratug? Þau
höfðu engan tima til slikra hluta, því að
öll athyglin beindist að þvi að kveða
THE OBSERVER
niður óeirðir og flokkadrætti, sem áttu
rætur að rekja til pólitiskrar óánægju
Og hver var ástæðan til þess að
unga stúlkur gerðust unnvörpum
vændiskonur og þjófar? Þeim hafði
verið stiað i burtu frá ættingjum og
vinum og sendar út til sveita til að
vinna með bændum Þar áttu þær illa
ævi og struku aftur til borganna Fyrir
bragðið komust þær á svartan lista
Þær fengu hvorki aðsetursleyfi i borg-
unum né heldur skömmtunarseðla, og
til einhverra úrræða urðu þær að gripa
til að sjá sér farborða
En hver var þá orsök ólgu og upp-
lausnar meðal kinversks æskufólks?
Þegar Mao formaður og róttækir
stuðningsmenn hans hvöttu ungt fólk
til að ráðast gegn menntakerfinu, var
veldi fræðsluyfirvalda og kennara úr
sögunni Nemendurnir settu þeim stól-
inn fyrir dyrnar, þannig að þeir misstu
öll tök og aga og allt fór úr böndunum
Ekkert slikt hafði átt sér stað fyrir
menningarbyltinguna
Allt leiðir þetta hvað af öðru; minni
völd kennara stuðla að upplausn meðal
æskufólks, þá er vandræðagemlingun-
um komið i burtu, en það ýtir aftur á
móti undir glæpahneigð og vændislifn-
að Hins vegar gera yfirvöld sér far um
að draga fjöður yfir allan ósóma og láta
svo lita út sem þeir hafi breytt köldu og
ópersónulegu bákni i geðþekkt sam-
félag, þar sem öllum liði vel. Vel kann
að vera, að áróðurinn um að Kinverjar
hafi algerlega útrýmt vændislifnaði láti
vel i eyrum sumra, en að sjálfsögðu
leggja menn mismikinn trúnað á slikar
staðhæfingar Ungur flóttamaður seg-
Framhald á bls. 38
Finnbjörn Hjartarson, prentari:
Menningarleysi
Þjóðleikhússins
í ÞJÓÐLEIKHÚSINU standa nú
yfir sýningar á leikriti Guðmund-
ar Steinssonar „Sólarferð". Er sú
sýning tilefni þessara lína, vegna
þess að sýningin hlýtur að vekja
upp ýmsar spurningar hjá megin-
þorra fólks.
Hvað er að gerast í Þjóðleik-
húsinu? Er það stjórnlaust? Gera
stjórnendur hússins engar
lágmarkskröfur til höfunda?
Getur hver sem er hent þangað
andlausu rusli? Er stofnunin ekki
menningarstofnun, styrkt af al-
mannafé? Er réttlætanlegt að
styrkja klámsýningu Þjóðleik-
hússins með fjárframlögum, sem
ætluð eru til menningarmála?
Það er ástæða til að forsvarsmenn
menntamála svari þessum
spurningum, og sérstaklega hvort
þetta menningar- og stjórnleysi sé
til frambúðar.
Fyrir nokkrum mánuðum
1 skrifaði höfundur „Víðavangs
Timans" nokkra pistla, þar sem
hann rakti viðskipti Þjóðleikhús-
stjóra við leikara hússins. Og
sýndist manni stjórnunin heldur
losaraleg, svo ekki sé meira sagt.
Ekki gat Þjóðleikhússtjóri svarað
þeim greinum svo vel væri. —
Sami losarabragur og/eða stefnu-
leysi eða þá skortur á skilningi á
þvi hvað sé hægt að bjóða fólki.
Ekki grámar I neinar siðferðis-
reglur, eða kröfur um lágmarks-
getu rithöfunda. Allt virðist ein
andlaus hvelja án sýnilegra
marka.
1 deilum þeim er urðu um
„Kjarvalsstaði", kom fram sú
skoðun hjá einum listmálara í
stjórn hússins, að það yrði að gera
einhverjar lágmarkskröfur til
listamanna, sem þar fengju inni.
Húsið yrði að ná reisn. Þetta held
ég að öllum hljóti að vera Ijóst,
sem um málin hugsa.
Dýrar menningarstofnanir,
ætlaðar til menningaráhrifa,
mega ekki verða leikvöllur sorps
og niðurrifs.
Um leikrit það, sem nefnt var
að ofan, er óþarft að fara um
mörgum orðum. Leikritið er and-
legt örverpi, kryddað útvötnuðum
Chaplin-bröndurum með brotna
stóla, og reynt að teygja lopann
með klámi.
Sá, sem þetta skrifar, hefur
ekki farið „sólarferð" til Spánar.
En fullyrðir engu að siður, að það,
sem sýnt er á fjölum Þjóðleik-
hússins, er ekki neinn þverskurð-
ur af íslendingum. Hvorki þar né
hér.
Astæða er til að vara fólk við,
sem vill veg Þjóðleikshússins sem
mestan, að fara á þessa sýningu,
svo stjórn hússins geti, sem fyrst,
endurskoðað stefnu sína og störf.
Megi sá fótur fúna og það auga
dofna, sem fer vegna forvitni af
lestri þessara lína. Það væri mér
sársaukalaust.
Aths.
Fyrirsögn greinarinnar er að
sjálfsögðu höfundar eins og efni
hennar.
Ritstj.
Foreldra- og
vinafélag Kópa-
vogshælis
1 sumar var stofnað Foreldra-
og vinafélag Kópavogshælis. Til-
gangur félagsins er að vinna að
málefnum Kópavogshælis, hags-
munum vistfólks, foreldra og að-
standenda, og efla samheldni for-
eldra, aðstandenda og starfsfólks.
Félagsmenn eru nú tvöhundruð
talsins.
Félagið stóð fyrir útiskemmtun
í sumar, sem tókst með miklum
ágætum að sögn stjórnarinnar, en
ætlunin er að slfkar skemmtanir
verði árlegur viðburður.
Akveðið hefur verið að hafa
kynningarkvöld I Bjarkarási
laugardaginn 16. okt., kl. 8, til að
efla kynni félaganna. t nóvember
er áætlað að hafa fræðslufund og
fengnir hafa verið sérfræðingar
til að svara fyrirspurnum.
Einfalt
lánakerfi
Tvöfaldir
möguleikar
Sparilánakerfi Landsbank-
ansveitir yðurrétttil lántöku
á einfaldan og þægilegan
hátt.
Taflan hér fyrir neðan
sýnir greinilega hvernig
reglubundinn sparnaður
hjóna getur til dæmis
skapað fjölskyldunni rösk-
lega eina milljón króna í ráð-
stöfunarfé eftir umsaminn tíma.
n
sparifjArsöfnun tengd rétti til lAntöku
Sparnaður yðar eftir Mánaðarleg innborgun Sparnaöur i lok tímabils Landsbankinn lánar yður Ráðstötunarfé yöar 1) Mánaðarleg endurgreiðsla Þér endurgr. Landsbankanum
5 000 60.000 60.000 123.000 5.472
12 mánuði 6.500 78.000 78.000 161.000 7.114 á 12 mánuöum
8.000 96.000 96.000 198.000 8.756
5.000 90 000 135.000 233.000 6.052
18 mánuði 6.500 117.000 176 000 303.000 7.890 á 27 mánuðum
8.000 144.000 216.000 373.000 9.683
5.000 120.000 240 000 374.000 6.925
24 mánuði 6.500 156.000 312.000 486 000 9.003 á 48mánuðum
8.000 192.000 384.000 598.000 11.080
1) I fjárhæðum þessum er reiknað með 13% vöxtum af innlögðu fé, svo og kostnaði
vegna lántöku. Tölur þessar geta breytst miðað við hvenær sparnaður hefst
Vaxtakjör sparnaðar og láns eru háð vaxtaákvörðun Seðlabanka Islands á hverjum
tíma.
r LANDSBANKINN
Sparilán til viðbótar