Morgunblaðið - 15.10.1976, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 1976
BREZKI FLOTINN SIGLDI ALLSi
SINNUM
VARÐSKIPi
ÞRIÐJA ÞORSKASTRIÐI
á þorskastríðinu stóð en tilgángur þeirra
var að njósna um ferðir varðskipanna og
gefa breska verndarflotanum upplýsingar
um staðsetningu þeirra. Við upphaf
þcrskastríðsins lá við að Nimrodþota og
gæsluvélin SÝR rækjust á úti fyrir Þistil-
firði, þegar Nimrodvélin kom skyndilega
út úr þéttu hriðarkófi.
Fyrsta ásiglingin
Fyrstu sólarhringana eftir komu frei-
gátnanna á miðin dró ekki til stórtíðinda.
Varðskipin reyndu eftir megni að stugga
við togurunum og þegar færi gafst var
klíppt á togvíra þeirra. Togaraflotinn hélt
sig að mestu í hnapp úti fyrir Norð-
Austurlandi og var vandlega gætt af
tveimur til þremur freigátum og fimm til
sex öðrum verndar- og eftirlitsskipum.
Einstöku togari sagði skilið við hópinn en
fslensku varðskipin eltu þá uppi og ráku
þá í hópinn aftur.
Þegar vika var liðin af desembermánuði
fór harka að færast í átökin á miðunum.
Varðskipum tekst á skömmum tima að
klippa á togvira þriggja togara, þrátt fyrir
varnaraðgerðir bresku verndarskipanna.
Laugardaginn 6. desember siglir breskur
dráttarbátur á varðskipið Þór, rétt eftir að
það hafði klippt á togvira eins togarans og
urðu nokkrar skemmdir á þyrlupalli Þórs.
Rétt eftir ásiglinguna var Þór umkringdur
af herskipinu Brighton og fjórum dráttar-
bátum. Ekki voru skipherra íslendinga og
Bretar á eitt sáttir um atburðarásina
þarna og sögðu Bretarnir að skipherrann
á Þór, Helgi Hallvarðsson, hefði látið taka
ofan af byssu varðskipsins en Helgi þver-
tók fyrir það. 1 tengslum við þennan
ágreining lét yfirmaður freigátnanna á
lslandsmiðum þau orð falla að freigáturn-
ar hefðu leyfi til að svara skotum varð-
skipanna. Ekki voru liðnir nema þrír dag-
ar frá því að Þór hafði orðið fyrir hinni
hörðu áreitni freigátunnar og dráttarbát-
anna, þar til hann klippti aftan úr öðrum
breskum landhelgisbrjóti. Og sá, sem nú
lenti í klippum varðskipsmanna missti þar
aðra vörpu sína í þessu þorskastríði, því
Týr hafði klippt á togvíra hans 18. nóvem-
ber.
Þetta þorskastríð hafði nú tekið nokkuð
aðra og harðari stefnu en árið 1973, þegar
barist var um 50 sjómílna landhelgina.
Þegar breski flotinn kom á miðin við
Island 19. maí 1973 gerðust togvíraklipp-
ingar varðskipanna mun strjálli en verið
hafði áður. Varðskipið Óðinn klippti t.d.
ekki á togvir allt frá 16. april og fram til
12. ágúst, en þó var klippt á samtals 15
togvíra frá 19. maí og til 13. nóvember er
samið var um bráðabirgða samkomulagið.
Þegar hér var komið sögu í „þriðja þorska-
stríðinu" i byrjun desember höfðu is-
lensku varðskipin halastift 10 breska tog-
ara frá 13. nóvember. Það var því ekki að
furða þó bresku sjóliðsforingjarnir
reyndu fyrir sér með ýmsa tækni til að
skera á klippur varðskipanna, þó lítið
gengi.
Þrír dráttarbátar
sitja fyrir Þór
Næstu dagar þorskastriðsins mótuðust
mjög af hröðum árásum breska verndar-
flotans á varðskipið Þór. Það var engu
líkara en yfirmenn verndarflotans ætluðu
að laska Þór svo mjög að hann yrði ónot-
hæfur til gæslustarfa. Þessi aðför hófst
með því að freigátan Falmouth reyndi
ítrekað að slá íshnífum sínum í Þór að
kvöldi 9. desember. Hámarki náðu aögerð-
ir verndarflotans gegn Ðór, þegar þrír
dráttarbátar, Loydsmann, Star Aquarius
og Star Polaris sátu fyrir Þór er hann kom
út frá Seyðisfirði laust eftir hádegi 11.
desember. Þór var að koma frá því að
grennslast eftir duflum, sem fundist
höfðu á reki inni á Seyðisfirði. Land-
helgisgæslan fékk upplýsingar að þrír
breskir dráttarbátar væru grunnt út af
mynni Seyðisfjarðar og var Þór sendur á
staðinn til að grennslast fyrir um gerðir
dráttarbátanna. Dráttarbátarnir voru að-
eins rúmlega eina sjómilu frá landi og því
innan 3 sjómílna landhelgi Islands. Taug
var á milli Star Aquarius og Lloydsman
þegar varðskipið kom að þeim og gáfu
varðskipsmenn þeim merki um að nema
staðar.
Þessum óskum varðskipsmanna svöruðu
yfirmenn dráttarbátanna með því að sigla
á Þór. Star Aquarius fyrst en Lloydsman
síðar tvisvar. Eftir fyrri ásiglingu Lloyds-
man skaut varðskipið Þór viðvörunarskoti
en þegar dráttarbáturinn sinnti ekki við-
vöruninni og lagði aftur til atlögu við Þór,
skaut varðskipið í Lloydsman kúluskoti og
fór kúlan í bóg dráttarskipsins. Þar með
lauk viðureigninni og dráttarbátarnir
héldu til hafs i kjölfar Star Polaris, sem
þegar í upphafi fór á haf út.
Við þessa harkalegu árás dráttar-
bátanna kom leiki að vélarrúmi Þórs og 18
metra af þyrluþilfari voru í rúst auk þess
sem einn varðskipsmanna slasaðist á
hendi. „Þetta er hlutverk dráttarbátanna
á lslandsmiðum," sagði Pétur Sigurðsson,
forstjóri Landhelgisgæzlunnar um
þennan atburð og ríkisstjórn lslands
ákvað að kæra ásiglingar bresku dráttar-
bátanna á Þór innan viðurkenndrar land-
helgi bæði fyrir Öryggisráði Sameinuðu
þjóðanna og Atlantshafsráðinu.
Fyrstu skotin i þessu þorskastíði höfðu
nú riðið af og bresku freigáturnar sáust
næsta dag vera á viðstöðulausri siglingu
um miðin með mannaðar fallbyssur. Fjög-
ur varðskip voru á miðunum og breski
sjóherinn sendi aukið lið á Islandsmið en
togurunum fækkaði nú ört og um miðjan
desember voru þeir orðnir 16. Togaranna
var eins og áður sagði vel gætt af 8
verndar- og aðstoðarskipum og voru þá
tveir togarar á hvert verndarskip.
Freigáta
truflar
siglingu ísl.
rannsóknarskips
Varðskipunum tókst öðru hvoru að gera
bresku veiðiþjófunum skráveifu en næsta
tíðindalaust var þó á miðum brezku
togaranna yfir jólahátíðina. Strax fyrstu
„Svarta
skýrslan
hafði
mikil
áhrif
á
okkur"
— ÞETTA þorskastrlð
varð miklu harðara en
tvö þau fyrri. Bretar
sýndu strax 1 upphafi
vfgtennurnar og við vor-
um staðráðnir I að verja
nýju landhelgina eins
og kostur væri.
Vitneskjan um ástand
fiskstofnanna sem
birtist okkur f Svörtu
skýrslunni hafði mikil
áhrif á okkur, sem unn-
um I Gæslunni. Ahrifin
voru persónulega á
hvern einstakling en
ekki á Gæsluna, sem
slfka. Menn voru
tilbúnir til að leggja
mikið á sig til að verja
miðin og sáu nú hvað
var 1 húfi. sagði Gunnar
Ölafsson skipherra, er
við ræddum við hann
þar sem hann var að
störfum 1 stjórnstöð
Landhelgisgæzlunnar 1
gær.
— Bretinn hefur
alltaf verið að sækja 1
sig veðrið ( undan-
gengnum þorskastrlð-
um. t öðru strfðinu
byrjuðu þeir ásiglingar
á varðskipin þegar við
Æ)k
Gunnar Ólafsson
fórum að klippa. Þeir
sáu að þetta var eina
aðferðin sem þeir gátu
beitt gegn varðskipun-
um. Freigáturnar fóru
þó illa út úr þessum
ásiglingum sfnum á
okkur, en dráttarbátana
vildum við helst ekki
hitta fyrir. Þeir voru
hæggengari en varð-
skipin en byggðir
þannig að þeir gátu
stórskaðað varðskipin
kæmu þeir höggi á þau.
— Verkefni Land-
helgisgæslunnar koma
ekki til með að minnka
á næstunni þó þau verði
ekki eins fréttnæm og f
þroskastrfðinu. Auk
hinnar hefðbundnu
landhelgisgæzlu má
fastlega gera ráð fyrir
að starfsvettvangur
Gæslunnar færist f vax-
andi mæli yfir á fleiri
svið. Mikið er talað um
aukíð eftirlit með
mengun og ekki er við
öðru að búast en þess
verði óskað að Is-
lendingar taki að hluta
þátt f eftirlitsflugi með
haffs á norðurslóðum.
— Aðstaðan hjá
okkur hér f stjórn-
stöðinni er mjög bág-
borin og þrengslin
mikil. Vegalengdirnar
sem Gæslan verður að
fara við eftirlit sitt eru
orðnar það miklar að
það er frágangssök að
láta skipin um þetta
ein. Fiugvélakost
Gæslunnar verður þvf
að auka eins og kostur
er.
— Fólk má ekki eigna
okkur starfsmönnum
Gæslunnar allan
heiðurinn af þeim sigri,
sem náðist. Þetta er sig-
ur allrar þjóðarinnar.
Ösk mfn um framtfðina
verður sú að við getum
einir fengið að nýta
fiskimiðin innan land-
helginnar fyrir fiski-
skip okkar og þjóðinni
allri til heilla. Land-
helgisgæzlan getur ekki
lagt upp laupana þó við
höfuð fengið 200
mflurnar og þvf má
ekki gleyma að enn er
þörf á betri aðstöðu
henni til handa.
siiis* Deila
ísss®: „„ fvrir 3
, ákveftnari
Vrxxxn
a»
al þyrluþiU^i '

a íundi
Íslandsmtðnm

^lVltUTV

iiasi
n.vfríti„ t
a« Ink
„sjOpróíum
... „ÓTTAÐIST MJÖG AÐ ÞÓR YRÐI SÖKKT" .. ..