Morgunblaðið - 28.01.1977, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 1977
á áratugnum
Kvenréttindafélag
íslands 70 ára
Rætt við formenn
Blaðið hitti að máli þær Síg-
ríði J Magnússon, er nú situr
nær hálfníræð á friðarstóli á
heimHi sínu að Laugavegi 82,
en hún var formaður K.R.F.Í. i
full 17 ár, eða frá 1946 til
1964, og núverandi formann,
Sólveigu Ólafsdóttur, laga-
nema, er tók við formennsku í
ársbyrjun 1975 aðeins 27 ára
gömul og yngst þeirra er stýrt
hafa félaginu
Þær tóku báðar Ijúflega þeirri
málaleitan að svara eftirfarandi
spurningum:
1) Hvað er þér minnisstæð-
ast frá störfum þínum í
K.R.F.Í.?
2) Telur þú að verkefnum fé-
lagsins sé lokið eftir að konur
hafa náð jöfnum rétti að lög-
um á við karla?
3) Á að breyta nafni félags-
ins?
Sigríður J Magnússon:
1) Mætir samstarfsmenn
Án þess að halla á aðra nefm ég
Guðrúnu Pétursdóttur, frá Engey, æv-
inlega ráðholl og svo mikill dugnaðar
forkur. að flest varð undan að láta, er
hún beitti sér og Svöfu Þórleifsdóttur,
skólastjóra. er enn lifir hér i borg — til
hennar leitaði ég gjarnan álits áður en
ég tók afstöðu í málum
Fjallað var um og ályktað hjá félag-
mu varðandi Stjórnarskrána. atvmnu-
mál kvenna, skattamál hjóna. lög um
almannatryggingar o fl o fl Með
Band3l kvenna í Reykjav unnum við
að breytingum á meðlagsgreiðslum
Að einstæðar mæður þyrftu ekki sjálfar
að rukka barnsfeður sina — gætu sótt
meðlagið í Tryggingastofnunma
Við Jóhanna Egilsdóttir áttum sæti í
opmberri nefnd, ásamt að mig minnir
Sverri Þorbjörnssyni og Gunnari
Möller, sem fjalla skyldi um barnalíf-
eyri Nefndin hafði launaðan ritara er
vann verkin, við komum með tillögur
og ábendingar og fengum laun fyrir
fundasetuna Okkur Jóhönnu þótti
þetta ákjósanlegt eftir allt ólaunaða
félagsstarfið
K.R.F.Í. átti fulltrúa í skattanefnd
1956, þegar tekin var ákvörðun um
50% frádrátt frá skatti af tekjum giftrar
konu Forsendan var að erfitt var að fá
giftar konur til starfa utan heimila, t d
töldu hjúkrunarkonur sig tapa á að
vinna úti, og til að jafna metin milli
hjóna og einstaklinga í sköttum Hér
átti aðeins að bæta úr tímabundnum
vanda til bráðabirgða, meðan fram færi
heildarendurskoðun á skattalöggjöfinni
— hverjum gat dottið í hug að 20 ár
myndu liða án þess að nokkuð raun-
hæft gerðist Það var ævinlega vanda-
mál hvað konur voru tregar að taka á
sig félagslega ábyrgð, sem stafaði
mest af menntunarskorti Mesta breyt-
ingu tel ég í því fólgna að nú menntast
konur og nýta menntun sína — það
má ekki letja þær í því Ég vil hvetja
ungar stúlkur til fjölbreyttara starfsvals
— mér líkar vel að sjá stúlku gerast
vélstjóra Meistarakerfið er enn óhag-
stæðara stúlkum en -piltum Um árabil
var ég fulltrúi K.R.F.Í. hjá alþjóðasam-
tökum kvenna. I A W (International
Alliance of Women), og átti sæti i
stjórn samtakanna Þvi fylgdu ferða
lög, félagið var févana og oftast vanda
mál að afla farareyris Hjálpaði mikið
að opinberir aðilar skildu nauðsyn þess
að rækja erlendu tengslin Það var
Aðdragandi
og stofnun
Áskorun um að stofna hér á landi
félag, er hefði á stefnuskrá sinni ein-
vörðungu réttindi kvenna til jafns við
karla kom erlendis frá skömmu eftir
siðustu aldamót
Hið islenska kvenfélag var stofnað
1894 fyrir forgöngu Þorbjargar
Sveinsdóttur og Ólafíu Jóhannsdóttur
og hafði á stefnuskrá sinni stjórnmála-
leg réttindi kvenna ásamt háskólastofn-
un og öðrum málum er efst væru á
baugi hverju sinni Eftirmenn Þorbjarg
ar og Ólafíu komust siðar á þá skoðun
að hagur félagsins ..hefði batnað að
öllu leyti, siðan það hefði lagt póli-
tíkina á hilluna,' eins og segir á einum
stað, þar sem fjallað er um réttindabar-
áttu kvenna hér á landi
Briet Bjarnhéðisdóttir, er þá gaf út
og ritstýrði .. Kvennablaðinu' . var
áheyrnarfulltrúi á þingi Alþjóðasam-
bands kvenna (nú I A W ) í Kaup-
mannahöfn 1906 og var þar lagt hart
að henm að gangast fyrir stofnun
félags á íslandi. sem gæti orðið full-
gildur aðili að samtökunum
Eftir heimkomuna ráðfærði Briet sig
v.ð konur hér á landi og varð niður-
staðan að hún boðaði til fundar að
heimili sínu, Þingholtsstræti 18, 27
janúar 1907 Mættar voru 15 konur
og samþykktu þær að stofna „Hið
islenska kvenréttindafélag.' nafninu
var fljótlega breytt i Kvenréttindafélag
íslands, er hefði að markmiði „Að
starfa að því, að íslenskar konur fái
fullt stjórnmálalegt jafnrétti á við karl-
menn: Kosningarétt og kjörgengi.
emnig rétt til embætta og atvinnu
dmeð sömu skilyrðum og þeir '
Í fyrstu stjórn félagsins voru valdar:
Bríet Bjarnhéðinsdóttir. formaður. Sig-
ríður Hjaltadóttir Jensson. Guðrún
Pétursdóttir, Sigriður Björnsdóttir, og
Laufey Valdimarsdóttir
Stofnfélagar auk þeirra voru: Elin
Matthiasdóttir, Guðrún Aðalsteinsdótt-
ir. Guðrún Danielsdóttir Guðrún
Björnsdóttir. Ingibjörg Guðbrandsdótt-
ir. Ingibjörg Þorláksson. Jórunn Guð-
mundsdóttir. Kristín Jacobson, Mar-
grét Stefánsdóttir og Þórunn Pálsdótt-
ir.
Fyrstu lög félagsins voru að mestu
sniðin eftir lögum sænska kvenrétt-
indafélagsins er þótt höfðu bera af á
þinginu 1 906
Þegar á fyrsta misseri var Ijóst í
hvaða átt starfið mundi hneigjast auk
beinnar réttindabaráttu Nauðsynin og
viljinn til að bæta hag kvenna. sem
myndi sjálfkrafa bæta hag allra á heim-
ilum kvennanna, sat í fyrirrúmi. Á
fundi í júní 1907 bar Guðrún Péturs-
dóttir fram tillögu um að félagið beitti
sér fyrir bættum réttindum óskilget-
inna barna og mæðra þeirra (Sjá grein
eftir Björgu Þ Blöndal: Barnsmæður, í
Skírn 1 907 ) Kosin var 5-manna nefnd
til að undirbúa frumvarp til laga um
þetta mál og finna flutningsmenn að
því á Alþingi um sumarið Afdrif máls-
ins urðu þau, að stjórn félagsins skor-
aði á Alþingi um sumarið Afdrif máls-
ins urðu þau, að stjórn félagsins skor-
aði á Alþingi að láta undirbúa frum-
varp til laga um réttindi óskilgetinna
barna og mæðra þeirra og leggja fyrir
Alþingi 1 909
„En til allrar ólukku var kóngurinn
hér á ferðinni um sumarið.' skrifar
Bríet í endurminningum sínum," svo
að fjöldi þingmála drukknaði f því
Þingholtsstræti 18
annríki og glamri, þar á meðal þessi
þingsályktunartillaga, okkar. Hún lá
því í þagnargildi. geymd en ekki
gleymd, þangað til á þinginu 1 91 9. að
við komum henni í líku formi inn í
þingið, og fengum flutningsmann til
að bera hana fram á þinginu. Árangur-
inn var familíulöggjöfin, sem stjórnin
lagði fyrir Alþingi 1922, og við nú
höfum búið við siðan." (heimild frá
árunum 1930—40)
Hér verður ekki gerð nein tilraun til
að rekja sögu þessa félags, það verður
að bíða annars tíma og annarra er betri
Sólveig Ólafsdóttir, formaður K.R.F.Í. setur landsfund 1976.
uppörvandi að hitta konur frá flestum
þjóðlöndum heims og finna, að jafnt
var hlustað á rödd fulltrúa frá smáriki
og stórveldi Það er „sjarminn' við
samstarf á Alþjóðavettvangi
Eldhugi á borð við Dame Margary
Corbett Ashby (f 1882). sem hefur
sótt öll þing I A W frá stofnun samtak-
anna 1904 til 1973 gleymist ekki svo
auðveldlega
Ég fagnaði þeirri frétt að nú ætti
K R.F.Í aftur fulltrúa i stjórn I.A.W Ég
sótti landsfundinn í sumar og itrekaði
þar fyrri áskorun mina um að póst-
málayfirvöld gæfu út frimerkjaflokk
með konum er skarað hafa fram úr að
einhverju leyti Var ég þar ekki sist
með i huga Þorbjörgu Sveinsdóttur og
Bríet Bjarnhéðinsdóttur, sem óneitan-
lega voru brautryðjendur i réttindabar-
áttu kvenna hér á landi
Ég gekk i K.R F i á landsfundinum
eftirminnilega á Þingvöllum 1944 —
þá var Laufey Valdimarsdóttir formað-
ur. en hún tók við af móður sinni.
Briet, 1926 Laufey lést i árslok 1945
Maria Knudsen. sem tók við af henni.
lést í sept 1946 og varð ég þá sem
varaformaður að taka við formennsku i
félaginu uns Lára Sigurbjörnsdóttir tók
við, siðan Sigurveig Guðmundsdóttir,
þá Guðný Helgadóttir og nú Sólveig
Ólafsdóttir K.R F.í var gert að lands-
félagi á Þingvallafundinum 1944 og
eru nú um 400 einstaklmgar í þvi og
47 aðildarfélög, þar af 1 2 i Reykjavik
Fyrir nokkrum árum var körlum opnuð
innganga i K.R.F.Í. og er mér sagt að
nokkrir hafi gengið I það
2) Það hefur þjóðfélagslegt gildí að
fólk, konur og karlar úr ólikum stjórn-
málaflokkum, hafi vettvang þar sem
það getur kynnst og starfað saman.
K. R.F.Í er slikur vettvangur.
3) Ómögulegt — nafnið hefur sögu-
legt gildi Óstætt á því gagnvart stofn-
anda félagsins
Sólveig Ólafsdóttir. formaður
K.R.F.Í. frá 1975 —:
1) Þar eð ég hefi aðeins verið örfá ár í
félaginu hefi ég ekki úr mikam yfir
annan er það tvimælalaust undirbún-
ingur og þátttaka i kvennafrtinu 24
okt 19 75.
félagsins verði breytt á komandi ár-
um.
GÍSLI JÓNSSON. MENNTASKÓLA-
KENNARI. AKUREYRI:
1) Nokkur undanfarin ár hef ég
reynt að kynna mér sögu fslenskra
kvenna. Einkum þó vissa þætti henn-
ar. Við það hefur mér orðið hlýtt til
K.R.F.I. og þar er Ifklega að finna
frumorsök þess að ég sótti um inn-
göngu f félagið.
í sigursælli baráttu fyrir jafnrétti
islenskra kvenna er hlutur ýmissa
karla ekki svo Iftill. Ég hef vfst viljað
reyna að feta I fótspor þeirra, þvi að
réttindum f orði þurfa Ifka að fylgja
réttindi á borði. Á bak við þetta allt
saman býr svo vafalaust löngun mfn
til þess að vera ekki bara eiginmaður
og elskhugi konunnar minnar, heldur
Eftirtaldar spurningar voru
lagðar fyrir þrjá félagsmenn í
K.R F í :
1) Hver var ástæðan fyrir því,
að þú gekkst i K.R.F.Í.?
2) Telur þú að breyta eigi
nafni félagsins?
BESSÍ JÓHANNSDÓTTIR, VARA
BORGARFULLTRUI:
1) Segja má að áhugi minn fyrir
jafnréttismálum hafi verulega vakn-
að á kvennaárinu Einhvern veginn
var það svo, að ég taldi K.R.F.Í. vera
félag. sem væri staðnað. Ég fylltist
áhuga á starfsemi þess þegar ung
kona full af áhuga og vilja tók við
formennsku í félaginu. — Þetta fé-
lag á glæsitega sögu og á áreiðan-
lega eftir að marka spor f jafnréttis-
baráttunni á komandi árum. Til þess
að svo megi verða þurfa ungar konur
að taka höndum saman og ganga f
félagið. Það er mikilvægt að eiga
slfkan vettvang, þar sem fólk úr
öllum stjórnmálaflokkum getur unn-
ið að sameiginlegu markmiði.
2) Ég er alveg opin fyrir þvf að nafni