Morgunblaðið - 28.01.1977, Side 21

MÖRGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. JANUAR 1977
21
Hjalti Gestsson, formaður
Fóðuriðnaðarnefndar:
Graskögglafram-
leiðsla rúmlega tvö-
faldist innan 5 ára
— ALLAR þær upplýs-
ingar og tilraunaniður-
stöður, sem við höfum
fengið, benda til þess að
við getum framleitt hér
heima verulegan hluta af
því kjarnfóðri, er við not-
um og að verulegum
hluta með innlendri
orku, sagði Hjalti Gests-
son, ráðunautur á Sel-
fossi, f samtali við blaðið
í gær. Hjalti er formaður
nefndar, sem landbún-
aðarráðherra skipaði á
sl. sumri í framhaldi af
samþvkkt síðasta Bún-
aðarþings til að gera
heildaráætlun um efl-
ingu fóðuriðnaðar á ts-
landi, er fullnægt geti að
mestu fóðurbætisþörf
landbúnaðarins. Það kom
fram hjá Hjalta, að
nefndin hefur ekki enn
lokið frágangi á endan-
legum tillögum sínum,
en Hjalti sagðist gera ráð
fyrir að nefndin legði
frumtillögur fyrir næsta
Búnaðarþing, sem kem-
ur saman 22. febrúar n.k.
Hjalti sagðist ekki geta greint
frá tillögum nefndarinnar, en
fjölmörg atriði hefðu komið til
skoðunar hjá nefndinni. I
skipunarbréfi nefndarinnar
var þess getið að nefndin skyldi
í tillögum sínum stefna að því
að hraða uppbyggingu græn-
fóðurverksmiðja og athuga
möguleika á hagnýtingu af-
gangsorku og jarðvarma við
rekstur þeirra. Um þetta atriði
sagði Hjalti að nú væri unnið að
stækkun á einni verksmiðj-
unni, Stórólfsvallabúinu við
Hvolsvöll, og ætti sú verk-
smiðja að stækka úr 2500 lesta
afköstum í 5000 lestir. Þá væri
ákveðið að hefja byggingu
tveggja graskögglaverksmiðja,
i Saltvík við Húsavík og í Hólm-
inum í Skagafirði og væri áætl-
að að* afkastageta hverrar
þeirra yrði um sig 5000 lestir á
sumri. Sagði Hjalti að með
þessu ætti árleg grasköggla-
framleiðsla að aukast úr um
7500 smálestum í milli 16 og 18
þúsund smálestir -og það væri
skoðun nefndarinnar að þess-
um framkvæmdum þyrfti að
verða lokið innan fimm ára.
Aðspurður um kostnað við
byggingu verksmiðjanna
tveggja á Norðurlandi, sagði
Hjalti að talað væri um að bygg-
ingarkostnaður hvorrar um sig
yrði talsvert á annað hundrað
milljónir króna en Hjalti tók
fram að þessar verksmiðjur
hefðu ekki endanlega verið
hannaðar.
Um möguleika á nýtingu af-
gangsorku til þessarar fram-
leiðslu, sagði Hjalti, að rann-
NÚ ERU starfræktar í landinu
fimm graskögglaverksmiðjur
og framleiddu þær á sl. sumri
7536 smálestir af graskögglum
og 330 smálestir af grasmjöli.
Þá eru starfræktar í landinu
tvær heykökuverksmiðjur, sem
framleiddu í sumar 431 smá-
lest. Fjórar af graskögglaverk-
smiðjunum eru í ríkiseigu, en
ein verksmiðjan, í Brautarholti
á Kjalarnesi, er í eigu bræðr-
anna Jóns og Páls Ólafssona.
Heykökuverksmiðjurnar tvær
eru í eigu bænda og búnaðar-
sambanda. Eins og kom fram í
blaðinu í gær, bendir flest til
að fóðurgildi graskögglanna
hafi hingað til verið vanmetið
um allt að 20%. Morgunblaðið
ræddi f gær við tvo grasköggla-
framleiðendur, þá Stefán Sig-
fússon, framkvæmdastjóra
Fóður- og fræframleiðslunnar í
Gunnarsholti, og Pál Ólafsson í
sóknir á því sviði hefðu hingað
til verið takmarkaðar og hefði
þar mestu ráðið hátt verð á
rafmagni til þessarar fram-
leiðslu. Nú væri búið að lækka
verð á afgangsorku og við það
bættist að tilraunir sýndu að
hægt væri með forþurrkun með
raforku að lækka rakastig heys-
ins úr um 80% i 20%, þannig að
ekki þyrfti að nota olíu nema á
síðustu stigum framleiðslunn-
ar. Hjalti tók fram að hjá því
yrði ekki litið að eins og gras-
kögglaframleiðslunni væri
háttað nú, væri notuð við hana
dýr innflutt olía.
Fóðuriðnaðarnefndinni var
einnig falið að kanna mögu-
leika á að auka áhrif bænda og
samtaka þeirra á stjórn og
rekstur verksmiðjanna og um
það atriði sagði Hjalti, að
nefndin hefði ekki gengið frá
endanlegum tillögum í þeim
efnum, en það væri mjög mik-
ilsvirði að bændur sjálfir hefðu
áhrif á gang mála að einhverju
leyti, enda þótt þeir, sem út-
Brautarholti, og leitaði álits
þeirra á hvaða þýðingu þær
nýju niðurstöður, sem nú virð-
ast liggja fyrir, hefðu á þróun
þessarar iðngreinar hér á landi.
Stefán ^Sigfússon i Gunnars-
holti sagði að sér væri efst í
huga, að þessar nýju niðurstöð-
ur staðfestu þann grun, sem
menn hefðu haldið fram á
undanförnum árum, að fóður-
gildi graskögglanna væri meira
en tilraunaniðurstöður hefðu
sýnt. Bændur hafa, sagði
Stefán, haldið þessu fram, en
ástæðuna gátu menn ekki fund-
ið. Nú væru menn búnir að
finna ástæðuna, sem væri að
graskögglarnir nýttust betur en
rannsóknir sýndu, þegar þeir
væru notaðir með heyi, sagði
Stefán.
— Á næstu árum hlýtur að
verða að halda áfram tilraunum
með graskögglana og blöndun
deila fjármagninu, yrðu þó
einnig að hafa eitthvað með
þessi mál að gera, sagði Hjalti.
Aðspurður um að hve miklu
leyti innlent kjarnfóður gæti
komið í stað innflutts, sagði
Hjalti, að nú væru flutt inn
árlega um 60 þúsund tonn af
kjarnfóðri og til þeirra inn-
kaupa færi á þriðja milljarð
króna í gjaldeyri. — Við vitum
ekki enn að hve miklu leyti
innlenda fóðrið getur komið i
stað hins erlenda, en hingað til
hefur einkum verið um það tal-
að að graskögglarnir og innlend
fóðurefni geti komið í stað inn-
flutts kjarnfóðurs handa naut-
gripum og sauðfé. Nú telur
Gunnar Bjarnason, forstöðu-
maður Fóðureftirlits ríkisins,
að við getum blandað grasmjöli
efna í þá, þannig að við Islend-
ingar getum sjálfir framleitt
það kjarnfóður, scm við þurf-
um, sagði Stefán. Fram kom hjá
Stefáni, að kögglarnir hefðu
hingað til verið verólagðir mið-
að við fóðurgildi og þessar nýju
niðurstöður kæmu því til að
stórbæta samkeppnisaðstöðu
þeirra gagnvart innfluttu
kjarnfóðri. Tók Stefán fram að
íslensku graskögglarnir yrðu að
keppa við sölu á kjarnfóðri,
sem flutt væri inn tollfrjálst á
sama tíma og graskögglafram-
leiðendur þurfa að borga allt
upp í 15% toll af vélum og olíu
til framleiðslu sinnar að yið-
bættum söluskatti af þessum
vörum. — Erlendur þáttur í
framleiðslukostnaði kögglanna
er milli 25 og 30% og það er
okkar mesta hagsmunamál til
að verða fyllilega samkeppnis-
færir, að fá álögur á rekstrar-
vörur okkar lækkaðar. Þetta er
eini atvinnuvegurinn hér á
allt að 15% í fóðurblöndur
handa alifuglum og svinum.
Þetta er alveg nýtt og þarf að
kanna. Við þurfum umfram allt
að auka tilraunir, bæði með
fóðrun með kögglum og íblönd-
un innlendra fóðurefna. Ef við
einbeitum okkur að þessu verk-
efni er ekki annað að sjá en við
getum farið með innlenda fóðr-
ið allt upp í helming af því
kjarnfóðurmágni, sem við höf-
um orðið að flytja inn, Sagði
Hjalti að lokum.
Fóðurgildi
grasköggla
og kjarn-
fóðurs bor-
ið saman
Á NÆSTUNNI hefjast á vegum
Rannsóknastofnunar landbún-
aðarins tilraunir með notkun
grasköggla til fóðrunar. Það er
Landgræðsla rfkisins, sem legg-
ur RALA til aðstöðu til tilraun-
arinnar og verða notaðir til
hennar 32 holdanautkálfar.
Ætlunin er að kanna með til-
raun þessari hið eiginlega fóð-
urgildi grasköggla. þegar þeir
eru notaðir til fóðurs samhliða
heyi. Rannsóknum þessum
stjórnar Gunnar Sigurðsson,
fóðursérfræðingur hjá RALA,
og er ætlunin að þar verði gerð-
ur samanburður á grundvelli
fóðrunar annars vegar með
graskögglum og heyi og hins
vegar innfluttu kjarnfóðri og
heyi.
landi, sem ekki býr við toll-
vernd, sagði Stefán að lokuni.
Páll Ólafsson í Brautarholti,
sagði að bændur hér á landi
hefðu á undanförnum árum
notað grasköggla í meira mæli
en bændur erlendis og það
benti til að bændur hér hefóu
séð að kögglarnir væru gott fóð-
ur. Nú lægi fyrir allt aó 10 ára
gamlar tilraunir sýndu að fóð-
urgildi graskögglanna væri
mcira en rannsóknir hefðu
staðfest og það væri því auðvelt
að reikna út þær milljónir, sem
verksmiðjurnar hefðu tapað á
þessu vanmati. Tók Páll fram,
að þetta sýndi fram á hversu
aðkallandi væri að veitt yrði
fjármagn til að gera meiri rann-
sóknir á fóðurgildi grasköggla
með tilliti til að spara innflutt
kjarnfóður.
— Ahugi stjórnvalda á mál-
efnum þessarar framleiðslu
hefur hingað til verið heldur
Framhald á bls. 31
Eini atvinnuvegurinn án tollverndar:
Aðkallandi að veita f jármagni til
rannsókna á fóðurgildi grasköggla
— segja graskögglaframleiðendur
Varðskipið Öðinn dregur Gunnhildi af strandstað um hádegisbilið 1 gær. Ljosm.: Heimn Stigsson.
Stóð á þurru í f jörunni
Óðinn náði GunnMdi út
VÉLBÁTURINN Gunnhildur GK,
strandaði á Bæjarskeri, skammt
undan Sandgerðishöfn um mið-
nætti 1 fyrrinótt. Hásjávað var
þegar báturinn strandaði og á
fjörunni stóð hann að mestu á
þurru. Báturinn skemmdist lítið
sem ekkert, nema hvað smávegis
leki kom að honum, og héldu
skipverjar kyrru fyrir um borð.
Varðskipið Óðinn kom svo á
strandstað i gærmorgun og dró
Gunnhildi út á flóðinu um hádegi
í gær. Hélt báturinn eftir það til
Hafnarfjarðar þar sem kanna átti
skemmdir nánar.
Gunnhildur, sem er 56 lestir að
stærð, var að koma úr róðri þegar
óhappið var. Lenti báturinn upp á
Bæjarskeri eins og fyrr segir, sem
er alllangt fyrir sunnan innsigl-
inguna til Sandgerðis og um leið
helzta vörn hafnarinnar í Sand-
gerði. Strax eftir strandið var
björgunarsveitin i Sandgerði ræst
út, og að sögn Jóns Júlíussonar
fréttaritára Mbl. i Sandgerði, þá
fylgdust björgunarsveitarmenn
með liðan skipverja þar til bátur-
inn var dreginn. Smávegis leki
kom að bátnum, en dælur höfðu
vel undan.
Yfirlýsing
frá Vilhelm
Ingólfesyni
AÐ GEFNU tilefni vil ég
undirritaður taka fram, að
rakarastofa min, sem ég
rek unfir nafninu Villi rak-
ari, verður hér eftir sem
hingað til starfrækt á horni
Lönguhlíðar og Miklu-
brautar. Þetta starfsheiti
er skráð sem firmanafn hjá
Firmaskrá Reykjavikur og
öðrum allsendis óheimilt
að nota það.
Virðingarfyllst
Vilhelm Ingólfsson
hárskerameistari.