Morgunblaðið - 22.03.1977, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. MARZ 197f
„Er ekki eðli-
legra að hið opin-
bera geriþað?”
Iumræðuþætti I sjónvarpinu fyrir nokkrum dögum var fjallað
um skipulag slysavarna og björgunarmála, en þrenn félagasamtök,
sem byggð hafa verið upp af áhugamönnum bera hita og þunga af
starfi á þessu sviði. Það eru Slysavarnafélag Islands, Flugbjörgunar-
sveitin og Hjálparsveit skáta. Slysavarnafélagið er þeirra elzt og
stendur dýpstum rótum f þjóðlffi okkar tslendinga. Flugbjörgunar-
sveitinni og Hjálparsveit skáta hefur vaxið fiskur um hrygg á sfðari
árum og unnið merkilegt starf að björgunarmálum. 1 umræðum
þessum varpaði fréttamaður, sem umræðum stjórnaði, fram þeirri
spurningu, hvort ekki væri eðlMegra að „hið opinbera" sæi um
slysavarnir og björgunarmál. Þessi spurning var f eðlilegu samræmi
við þann hátt, sem hér hefur tfðkast, þegar rætt hefur verið f
fjölmiðlum eða á öðrum vettvangi um málefni, er varða almannaheill,
að ýmist er spurt hvort „hið opinbera" geti ekki unnið meira starf á
tilteknu sviði eða þess er krafizt að „hið opinbera" láti hcndur standa
fram úr ermum eða kvartað er undan of litlum fjárveitingum frá
„hinu opinhera", eins og þar sé um að ræða botnlausan sjóð, sem
endalaust er hægt að ganga í.
Nú er sá hugsunarháttur, sem lýsir sér f slfkum spurningum og
kröfugerð, á undanhaldi. Rauði þráðurinn f umræðum manna á meðal
er einmitt sá að draga beri úr opinbera bákninu, að gera þurfi
ráðstafanir til þess að styrkja stöðu einstaklingsins gagnvart kerfinu,
að fella beri niður margvfslegar hömlur, sem kerfið hefur sett á
svigrúm og athafnafrelsi einstaklinganna og ekki sfzt að draga beri úr
þeirri hlutdeild, sem hið opinbera hefur tekið sér f sjálfsaflafé
einstaklinga og bæta Iffskjör almennings á þann hátt, enda er vafa-
laust hægt að draga mjög verulega úr margvfslegri opinberri þjónustu
og umsvifum án þess að það komi niður svo nokkru nemi á Iffsgæðum.
Nei, nú er kominn tfmi til að hætta að bera fram spurningar á borð
við þá, hvort eðlilegra sé að hið opinbera sjái um hitt og þetta. Nú
eigum við að spyrja hvað er hægt að fella niður f umsvifum opinberra
aðila? Hvaða þjónustu er hægt að leggja niður eða draga úr ? Hvaða
atvinnurekstur, sem nú er f höndum opinberra aðila er hægt að
afhenda einstaklingum og samstarfsfélögum þeirra? Hvaða ráðstafan-
ir þarf að gera til þess að fólk, sem telur sig órétti beitt, geti vænzt þess
að fá ákvörðun mála sinna fyrir dómstólum á skemmri tfma en einum
áratug? Til hvaða verndarráðstafana þarf að grfpa til þess að einstakl-
ingurinn haldi hlut sfnum gagnvart kerfinu og friðhelgi einkalffsins
verði varðveitt I þess orðs fyllstu merkingu. Hvað getum við bætt kjör
launþega f kjarasamningunum f vor mikið með róttækum niðurskurði
á rfkisútgjöldum og opinberri skattheimtu eins og Alþýðusamband
tslands hefur lagt til? Allt eru þetta spurningar og umræðuefni, sem
brenna á vörum almennings f landinu. Kannski f fyrsta skipti f marga
áratugi.
Það fer ekki á milli mála, að stjórnmálamennirnir, sjálfsagt til þess
hvattir af almennri kröfugerð um opinbera þjónustu og umsvif, hafa
gengið lengra en góðu hófi gegnir f þeim efnum. Þeir hafa seilzt of
langt f buddu almennings og afleiðingin hefur orðið sú, að risið hefur
alda andstöðu og mótmæla við of mikla opinbera fjárheimtu og
afskiptasemi af Iffi einstaklingsins. Stjórnmálamenn verða að þekkja
sinn vitjunartfma. Núverandi rfkisstjórn, sem tók við þrotabúi vinstri
stjórnar og hefur átt erfitt uppdráttar f glfmunni við efnahagsvandann
á þriðja ár, mundi afla sér mikilla vinsælda með þvf að taka tillit til
þeirra sjónarmiða, sem nú eru uppi hjá hinum almenna borgara f
þessum efnum. Rfkisstjórnin á nú tækifæri til að taka nýtt frumkvæði
og láta kveða við ferskan tón úr stjórnarráðinu með þvf að hefja
allsherjarathugun á þvf, hvernig hægt er að stöðva og draga úr hinum
margvfslegu umsvifum ríkisbáknsins. Hér þarf róttækt átak, ef það á
að einhverju gagni að koma, og hér er um að ræða verkefni, sem fellur
saman við gerð kjarasamninga f vor af þeirri einföldu ástæðu, að
kjaramálaráðstefna Alþýðusambands Islands hefur hvatt til þess, að
einkaneyzla verði aukin á kostnað minnkandi samneyzlu.
Þau viðhorf, sem nú skjóta hvarvetna upp kollinum f ýmsum
myndum um nauðsyn þess að hemja báknið og auka svigrúm einstakl-
ingsins og vernda hann gegn ágangi kerfisins, viðhorf, sem heyrast
jafnt frá vinstri sinnuðum sem hægri sinnuðum stjórnmálamönnum,
eru f meginatriðum f samræmi við þá grundvallarstefnu, sem mörkuð
var á stofnfundi Sjálfstæðisflokksins fyrir bráðum hálfri öld. Vafa-
samt er, að sjónarmið hins almenna borgara hafi nokkurn tfma verið f
jafn miklum takt við meginstefnu Sjálfstæðisflokksins og einmitt nú.
Og það tækifæri verður Sjálfstæðisflokkurinn að grfpa og hafa forystu
um þann niðurskurð á rfkisbákninu, sem vilji almennings stendur til.
t vor mun Sjálfstæðisflokkurinn halda landsfund. Ekkert viðfangsefni
er verðugra fyrir þann landsfund en einmitt það að fjalla um einstakl-
inginn og kerfið, að fjalla Itarlega um hina margvfslegu þætti þeirrar
stóru spurningar. Landsfundur Sjálfstæðisflokksins þarf að fjalla um
þetta viðfangsefni, og marka ftarlega stefnu, sem orðið getur grund-
völlur að stórsókn almennings f landinu fyrir þvi að draga úr þeim
opinberu umsvifum, sem nú hvfla eins og farg á þjóðinni og eru orðin
lakigtum of þungbær fyrir f járhag hvers einstaklings.
V ■■■■!■■ ■■■ ■ mi I IMIII ■ II T ■ ■ ■! ■
Afmælistónleikar til heiðurs Sig-
urði Ágústssyni 1 Birtingaholti
Sydra-LanKholti 20. marz
SIGURÐUR Agústsson f Birtinga-
holti varð 70 ára 13. marz s.l. Af
þvf tilefni var þeim hjónum Sig-
urði og Sigrfði Sigurfinnsdóttur
haldið samsæti og afmælistón-
leikar að Flúðum föstudagskvöld-
ið 18 þ.m. Þar komu fram þrfr
kórar, þ.e. Karlakór Selfoss undir
stjórn Asgeirs Sigurðssonar,
undirleikari Björgvin Valdimars-
son og einsöngvari Júlfus Vffill
Ingvason. Árneskórinn undir
stjórn Lofts S. Loftssonar og
Flúðakórinn undir stjórn Sig-
urðarAgústssonar, undirleikari
Einar Markússon. Þá sungu
kórarnir allir saman undir stjórn
Sigurðar. Voru eingöngu flutt lög
eftor hann.
Margar ræður voru fluttar og
Sigurði færðar gjafir og honum
þökkuð mikil og giftudrjúg störf
að tónlistarmálum og ýmis trún-
aðarstörf er hann hefur gegnt
fyrir sveit sína og hérað.
Samkvæmi þetta sóttu á fjórða
hundrað manns og var það mjög
vel heppnað og hið ánægju-
légasta. Sig. Sigm.
Sólveig Ólafsdóttir ávarpar hér Sigurð Ágústsson, að baki er Flúðakórinn
iiiii iii»ii iikiisii luttnk uimunJtii
Ljósm. Sig. Sigm.
•»**ar****'* i»'»* **;Í
Brezka stjórn-
in völt í sessi
Atkvæði um vantraust á morgun
Svo virðist sem áframhaldandi seta James Callag-
hans í embætti forsætisráðherra Bretlands velti á því
hvort honum tekst að laða til sín atkvæði nokkurra
þingmanna Frjálslynda flokksins eða þingmanna frá
Norður-írlandi. Til að halda velii við atkvæðagreiðlsu
á morgun (miðvikudag) um vantrauststillögu íhalds-
flokksins, verður ríkisstjðrnin að fá stuðning að
minnsta kosti fimm þingmanna utan Verkamanna-
flokksins.
310, íhaldsflokkurinn 278,
Frjálslyndir 13, Skozkir þjóð-
ernissinnar 11, írski sambands-
flokkurinn 10, Velskir
þjóðernissinnar 3, Skozki
verkamannaflokkurinn 2,
Sósíaldemókratar 1 og óháðir 1.
Verður rikisstjórnin því að ná
samningum við þingmenn frá
smærri flokkunum, ef hún á að
halda velli, en það getur reynzt
erfitt.
Þingmenn þjóðernissinna í
Skotlandi og Wales, 14 talsins,
sem venjulega hafa greitt at-
kvæði með ríkisstjórninni, gera
það sennilega ekki að þessu
sinni. Telja þeir rikisstjórnina
hafa brugðizt, þar sem hún hef-
ur látið af áformum sínum um
aukna heimastjórn þessara
landsvæða.
Frjálslyndi flokkurinn væri
líklegastur til stuðnings við
stjórnina, enda tryggði hann
valdatöku Verkamannaflokks-
ins eftir kosningarnar 1974 með
því að neita stjórnarsamvinnu
við íhaldsflokkinn undir for-
ustu Edwards Heaths.
Stuðningur Frjálslynda
flokksins við rikisstjórnina nú
yrði henni dýrkeyptur. David
Steel, formaður flokksins,
skýrði um helgina frá þeim
skilyrðum, sem Frjálslyndi
flokkurinn setur fyrir stuðn-
ingi við Callaghan, en þar á
meðal eru kröfur um að ríkis-
stjórnin falli frá áformum sín-
um um frekari þjóðnýtingu,
beri fram nýtt frumvarp um
aukna heimastjórn í Skotlandi,
og vinni að gerbreytingu kosn-
Það var Margaret Thatcher,
formaður íhaldsflokksins, sem
bar fram vantrauststillöguna á
föstudag í fyrri viku, og verði
tillagan samþykkt við atkvæða-
greiðsluna á morgun, verður
forsætisráðherrann að biðjast
lausnar og boða til nýrra þing-
kosninga. Fari svo, er gert ráð
fyrir að kosið verði fimrntudag-
inn 28. apríl.
Vantrauststillagan kom ekki
algerlega á óvart. Að undan-
förnu hefur Verkamanna-
flokknum oft ekki tekizt að ná
meirihluta við atkvæðagreiðsl-
ur á þingi, en upp úr sauð á
fimmtudagskvöld þegar ríkis-
stjórnin hætti við að bera fram
frumvarp um niðurskurð á
opinberum útgjöldum, þar sem
ljóst var að það yrði fellt.
Atkvæði á þingi (Neðri mál-
stofunni) skiptast nú þannig að
Verkamannaflokkurinn hefur
David Steel
James Callaghan
ingalaganna. Vilja frjálslyndir
hætta við einmenningskjör-
dæmi og taka upp hlutfalls-
kosningu, er miði við heildar-
atkvæðamagn flokkanna.
Ef ekki næst samkomulag við
Frjálslynda flokkinn, gæti
ríkisstjórnin komizt af með
stuðningi frá írska sambands-
flokknum. Einn talsmanna þess
flokks er Enoch Powell fyrrum
þingmaður og ráðherra íhalds-
flokksins, og hefur hann þegar
tjáð sig fúsan til stuðnings, en
aðrir flokksmenn virðast hik-
andi, og virðast setja það sem
skilyrði að stjórnin beiti meiri
hörku í baráttunni gegn írska
lýðveldishernum.
Ljóst er að bæði stjórn og
stjórnarandstða verða að smala
öllum sínum atkvæðum á þing á
miðvikudag, og er undirbúning-
urinn þegar hafinn. Átta
manna nefrld frá þinginu var
stödd á Indlandi í síðustu viku,
og var hún kölluð heim um
helgina, án þess að hafa lokið
störfum sínum þar. Sex þing-
manna Verkamannaflokksins
voru veikir, og er búizt við að
suma þeirra verði að flytja á
fundarstað i sjúkrabörum.
Reiknað er með að atkvæði
verði greidd um vantraustið
klukkan tíu . eftir staðartíma
annað kvöld, og jafnvel þótt
stjórnin haldi velli, telja margir
að hún sitji varla lengur en til
hausts. (NTB)

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingasjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, simi 22480
Áskriftargjald 11 00.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 60.00 kr. eintakið.