Morgunblaðið - 01.06.1977, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. JUNI 1977
JWí>r0ij«i>Miíð>
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson
Ritstjórar Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingasjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6, slmi 10100.
Auglýsingar ASalstræti 6, slmi 22480
Áskriftargjald 1 300.00 kr. j mánuði innanlands.
j lausasölu 70.00 kr. eintakiS.
Um útbreiðslu
rússnesku
A' síðari hluta tuttugustu aldar hefur eitt stórveldi öðr-
um fremur haldið uppi heimsvalda- og nýlendustefnu. Það
eru Sovétríkin Þau eiga sér lengri sögu sem útþenslusinnað
heimsveldi en þau 60 ár, sem kommúnistar hafa verið þar við
völd. Októberbyltingin varð hins vegar ekki til þess að draga úr
heimsvaldastefnu Sovétríkjanna heldur gaf hún henni nýjan kraft
og síðan hafa Sovétríkin rekið markvissa útþenslustefnu með
kommúnismann að vopni. Sovétríkin hafa gert langflest
nágrannariki sín í Evrópu að leppríkjum sínum, og þau hafa
skipulega unnið að því að efla áhrif sín í öðrum heimshlutum,
ekki sízt í Asíu og nú á síðari árum í Afríku.
Kenningar kommúnismans eru eitt helzta vopnið í þessari
útþenslustefnu hins sovézka heimsveldis og gildir þá einu, þótt
fengin reynsla hafi sýnt, að kenningin er eitt og framkvæmdin allt
annað. Annar meginþáttur í útþenslustefnu Sovétrikjanna eru hin
svonefndu „menningarlegu" og „vísindalegu" samskipti, sem
gífurleg áherzla er lögð á. í Sovétríkjunum býr mikið listafólk og
hið opinbera stjórnkerfi hagnýtir sér list þess markvisst i viðleitni
sinni til þess að bæta ásjónu Sovétríkjanna í augum annarra
þjóða, fegra þá mynd, sem þau hafa fengið á sig vegna
stjórnmálalegra og hernaðarlegra afskipa af málefnum annarra
þjóða og meðferðar á eigin þegnum. Þess vegna m.a. hafa
Sovétmenn beitt sér fyrir þvi að sett hafa verið upp í ýmsum
löndum, þ.á m. á íslandi, svonefnd „menningarfélög", sem eiga
að annast „menningarleg samskipti" milli Sovétrikjanna og
viðkomandi landa en eru í raun aðeins þjónustufyrirtæki hins
sovézka stjórnkerfis. Þess vegna er það rangt, ef menn halda að
„menningarleg samskipti ' við einræðisríki á borð við Sovétríkin
séu bæði sjálfsögð og saklaus. Einræðisríkið stefnir alltaf að því
að notfæra sér list og menningu þjóðar sinnar til þess að ná
pólitískum markmiðum.
Þriðji þátturinn í nýlendustefnu Sovétríkjanna á okkartímum er
skipulagsbundin barátta þeirra fyrir því að útbreiða rússneska
íungu innan Sovétríkjanna og utan í Morgunblaðinu í síðustu
viku birtist grein eftir rússneskan prófessor, Vladimir Jakúb, þar
sem hann ræðir um rússnesku í heimi nútímans og gerir grein
fyrir vaxandi útbreiðslu hennar, bæði innan Sovétríkjanna og
utan Á yfirborðinu segir grein þessi þá sögu, að áhugi á
rússnesku fari vaxandi víða um heim. En þegar betur er skoðað
bregður grein þessi upp mynd af annars konar ástandi, annarri
viðleitni, sem sé tilraunum Sovétríkjanna til að þurrka út sjálf-
stæða tungu, menningu og þjóðerni þeirra þjóða, sem herrunum í
Kreml hefur tekizt að innlima í Sovétsambandið á undanförnum
áratugum. í grein þessari segir hinn rússneski prófessor: „Grund-
völlur hinna ýmsu tungumála í landinu hefur styrkzt en um lejð
sést af manntalinu 1 970, að rússneskan eflist mest hlutfallslega,
141,8 milljónir manna nefndu hana þá móðurmál sitt, þar af 1 28
milljónir Rússa og 1 3 milljónir manna af öðru þjóðerni. Auk þess
töldu 41,9 milljónir manna af öðrum þjóðernum sig hafa fullt
vald á rússnesku sem öðru máli." Þessa tilvitnun má skilja á þann
veg, að Sovétmönnum hafi tekizt að þurrka út sjálfstæða tungu
og menningu, a.m.k. 1 3 milljóna manna og hana má einnig skilja
á þann veg að þeir séu komnir vel á veg með 42 milljónir til
viðbótar. Þá segir greinarhöfundur einnig: „Á undanförnum árum
hef ég einnig orðið var við miklar framfarir á sviði rússneskukunn-
áttu í hinum ungu Eystrasaltslýðveldum. . ." Engum kemur það á
óvart, enda hafa Sovétmenn markvisst unnið að því að þurrka út
þjóðerni Eystrasaltsþjóðanna þriggja. Það hefur verið gert með
því að flytja fólk þaðan í burtu í stórum stíl til annarra hluta
Sovétríkjanna og flytja Rússa og eða aðrar þjóðir inn til Eystra-
saltsríkjanna í staðinn. Þannig mætti lengi halda áfram að rekja,
hvernig rússneskan er notuð sem tæki ! nýlendustefnu Sovétríkj-
anna á okkar tímum og er grein rússneska prófessorsins í
Morgunblaðinu einkar glöggt dæmi um það.
Við íslendingar viljum eiga góð samskipti við fólkið, sem býr í
Sovétríkjunum eins og aðrar þjóðir heims. Gagnkvæm tungu-
málakunnátta stuðlar að því. En hörmulegt er á hvern veg
einræðisstjórnir nota allt og alla pólitískum markmiðum til
framdráttar. Við viljum ekki sízt kynnast menningu, list og
viðhorfum þeirra fulltrúa almennings I Sovétríkjunum, sem orðið
hafa að hrekjast úr landi vegna þess, að skoðanir þeirra, list og
menningarverk eiga ekki upp á pallborðið hjá sovézkum stjórnar-
herrum. Fulltrúar kerfisins geta ekki talað fyrir hönd þjóða
Sovétríkjanna, það hefur reynslan sýnt. Útlagar og andófsmenn,
sem nú búa víða um Vesturlönd, eru sannari fulltrúar þjóða sinna
en margir þeir, sem koma á opinberum vegum til þess að kynna
Sovétríkin, land og þjóð.
Stapavfk frá Siglufirði. Myndin var t»
borg RE og er verið að landa loðnu ðr þ'
Stapavík SI
fannst þegar
bjartvarorðið
Komið verður í veg fgrir frekari
landanir íslenzkra skipa í Bretlandi
„VIÐ ætluðum okkur
aldrei að láta fréttast
hvaða dag né í hvaða höfn
Stapavík átti að landa í
Skotlandi, en þetta fréttist
og þegar vissum aðilum í
Bretlandi var liðst, að
verið var að landa úr
íslenzku skipi í Troon var
látið til skarar skrfða. Varð
Stapavík þvf að halda úr
höfn í Troon með u.þ.b. 20
af þeim 70 tonnum sem
voru í skipinu og á bátur-
Hvítasunnan:
Mikil ölvun
engin slys
Um 3 þúsund ungmenni á Þjórsárbökkum
MIKIL umferð var úr Reykjavfk
yfir hvítasunnuna, en eftir þvi
sem næst verður komizt urðu
ekki nein meiriháttar slys eða
óhöpp I umferðinni þrátt fyrir
það. Mestur mannfjöldi var sam-
an kominn á bökkum Þjórsár, þar
sem Héraðssambandið Skarp-
héðinn gekkst fyrir móti. Mikið
af unglingum sótti þetta mót og
bar töluvert á ölvun. Tók lög-
reglan alls um 50 ölvaða öku-
menn á þjóðvegunum I grennd
við Reykjavfk.
Að sögn lögreglunnar á Selfossi
tókst mjög góð samvinna milli lög-
reglunnar á Selfossi og lög-
reglunnar i Reykjavík, ekki sízt
vegaeftirlitsins um gæzlu og eftir-
lit með umferðinni austur yfir
fjall, sem var að Iangmestu leyti á
mótið á Þjórsárbökkum. Þar tók
þegar á föstudagskvöld að safnast
saman mikill mannföldi og meiri
en aðstandendur mótsins höfðu
gert ráð fyrir, og varð þar tölu-
verð ölvun meðal mótsgesta, sem
voru næreingöngu ungmenni.
Að sögn lögreglunnar fór þó
mótshaldið aldrei úr böndunum
sakir ölvunar, eins og stundum
hefur viljað verða, og var það
ekki sízt að þakka mjög strangri
löggæzlu af hálfu reykvískra lög-
reglumanna og lögreglumanna úr
Arnessýslu. Alls voru um
140—150 ungmenni flutt af móts-
stað vegna ölvunar og þá til
Reykjavíkur, þar sem engin
aðstaða var á Selfossi til að hýsa
allan þennan fjölda.
Mjög ströng gæzla var einnig
úti á vegum af hálfu vegaeftirlits
lögreglunnar, sem tók alls tæp-
lega 40 ökumenn, sem grunaðir
voru um ölvun við akstur og lög-
reglan á Selfossi tók um sjö slíka
ökumenn Alls munu rösklega 50
ökumenn hafa verið teknir undir
áhrifum áfengis á þjóðvegum i
nágrenni Reykjavíkur um hvíta-
sunnuna, en engin alvarleg um-
ferðaróhöpp eða slys urðu þrátt
fyrir þetta.
Húsavík:
Gagnfræðaskólanum
var gefín lágmynd af
Benedikt Björnssyni
Húsavfk, 31. maf.
Gagnfræðaskóla Húsavfkur var
slitið sl. laugardag, og voru þá
útskrifaðir sfðustu gagnfræðing-
arnir, 25 að tölu, samkvæmt eldri
fræðslulögunum. Svo vildi til að
nú eru liðin 30 ár sfðan fyrstu
gagnfræðingar útskrifuðust frá
skólanum, og fjölmenntu þeir til
skólaslitanna ásamt 10 ára
nemendum.
Hjónin Katrín Júlíusdóttir og
Stefán Pétursson, útgerðar-
maður, færðu skólanum að gjöf
lágmynd af Benedikt heitnum
Björnssyni, fyrrverandi skóla-
stjóra, sem var stofnandi ung-
lingaskóla Húsavikur 1906 og
mikill frömuður í fræðslumálum
Húsavfkur. Gjöfin er einnig til að
minnast merks starfs Benedikts
sem oddvita Húsavíkur, en það er
hans verk, að þegar Húsavíkur-
hreppur eignaðist sitt land og fór
að úthluta lóðum, var landið leigt,
en ekki selt, eins og gert var víða
annars staðar. Bærinn er þvi eig-
andi alls Húsavíkurlands.
Jónas Geir Jónsson, sem kennt
hefur við skólana f Húsavik í 43
ár, lætur nú af störfum og flutti
skólastjóri honum þakkir fyrir
hans vel unnu störf.
Að lokum gafst fólki kostur á að
skoða þann hluta nýju gagnfræða-
skólabyggingarinnar, sem nú er i
smiðum, en þar var fyrir skömmu
tekin í notkun aðstaða fyrir
sjóvinnu, leirvinnslu og þrek-
þjálfun. _ Fréttaritari
FLENSBORG
HAFNARFIE
FLENSBORGARSKÓLA í
Hafnarfirði var slitið 25. maf sl.
Brautskráðir voru 45 stúdentar,
197 með grunnskólapróf, 126
gagnfræðingar og 10 með próf úr
6. bekk framhaidsdeildar. Við
skólann stunduðu 680 nemendur
nám f vetur.
I vetur var í fyrsta skipti kennt
eftir áfangakerfi í skólanum og
náði það til tveggja árganga i
framhaldsnámi, en tveir efstu ár-
gangar menntadeildar og gagn-
fræðadeildar bjuggu áfram við
bekkjakerfi. Næsta ár verður
aukið við áfangakerfi skólans.
Hæstu einkunnir á stúdents-
prófi hlutu Elínborg J. Ólafsdótt-
ir, eðlisfræðisviði, 8,5; Þórður
Viðar Viðarsson, náttúrufræði-
sviði, 8,4; og Hlín Hermannsdótt-
ir, málasviði, 8,1. Alls hefur skól-
INNLENT
Kolmunni
til Akraness
Akranesi, 31. maí.
TOGARARNIR Haraldur BöSvarsson
og Krossvík eru hér í höfn í dag með
blandaðan afla til vinnslu I fyrstihús-
unum, Haraldur með 160 lestir og
Krossvík með 115. Víkingur kom f
nótt af Færeyjamiðum með um 600
lestir af kolmunna til vinnslu f fiski-
mjölsverksmiðjunni. Haraldur AK
10, sem er á handfæraveiðum, kom f
morgun með 53 lestir af stórum
ufsa. Hér er mikil atvinna, en af-
greiðsla skipa tefst vegna yfirvinnu-
bannsins. — Júlíus.
Lo