Morgunblaðið - 26.07.1977, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. JÚLl 1977
37
VELVAKANDI
SVARAR í SÍMA
0100 KL. 10—11
FRÁ MÁNUDEGI
ejtwujAmPK'aa'iJU
urðum við um aldabil að þola ein-
okun og einveldi. En þó tók stein-
inn fyrst úr á timum Hörmang-
arafélagsins illræmda. Það félag
flutti til landsins úldið og maðkað
mjöl svo fólkið hrundi niður úr
hor og hungri og alls konar illum
aðbúnaði og talið er að á árunum
1752—1758 hafi að minnsta kosti
ellefu hundruð manns fallið úr
hungri og harðrétti. Og i þokka-
bót var öll vara er þurfti að mæla
og vega stórlega svikin af hinum
illræmdu dönsku Hörmöngurum.
Aðalbjargvættur okkar Islend-
inga í þessum miklu þrengingum
var höfðingsmaðurinn Skúli land-
fógeti, — á hann heiður og þökk
skilið fyrir það.
Nú svo má minna á i lokin
frægðarverk Kristjáns skrifara,
er hann lagði til að kaþólski bisk-
upinn Jón Arason og synir hans
tveir væru af lifi teknir i Skál-
holti án dóms og laga, 7. nóvem-
ber 1550. Enginn Islendingur með
ærlegt blóð í æðum getur gleymt
því niðingsverki er þá var framið
þar í Skálholti.
Friðrik góður, ég gæti talið upp
miklu fleiri ávirðingar danskra
stjórnvalda i garð okkar Islend-
inga, en hér og nú verða skráðar,
já, það gæti verið efni i heila bók,
en læt hér staðarnumið að sinni.
Ég vona svo að raunsæi kreddu-
trúarmanna torfunnar nái yfir-
höndinni hjá þeim framvegis og
heilbrigð skynsemi verði látin
ráða ferðinni. Að endingu legg ég
svo til að fallhamar og jarðýta
verði sem allra fyrst sett á torfu-
rústirnar og lóðin verði alveg fin-
kembd og hreinsuð. Og svo á nýtt
og glæsilegt stjórnarráðshús að
risa á þessari fallegu lóð öllum til
ánægju og vonandi kredduhópn-
um lika.
Allar götur frá 1904 hefur
stjórnarráðið verið til húsa i
gamla hegningarhúsinu. Fyrir
löngu er timabært að það flytji
þaðan burt I nýja byggingu.
„Traustir skulu hornsteinar
hárra sala.“
Þorkcll HjaItason.“
Þessir hringdu . . .
$ Fyrir alla
landsmenn
Torfi Tómasson hjá
Styrktarfélagi vangefinna kvaðst
vilja koma á framfæri nokkrum
orðum varðandi spurningu konu,
sem var i Velvakanda fyrir stuttu,
um Styrktarfélagið og hvort það
væri aðeins fyrir Reykvíkinga.
Torfi sagði að Styrktarfélagið
hefði verið landsfélag er það var
stofnað fyrir 20 árum og hefði það
starfað sein slikt þar til á s.I.
hausti að stofnuð voru, að tilhlut-
an Styrktarfélagsins, Landssam-
tökin Þroskahjálp. Sagði Torfi að
þessi breyting, sem nú stæði yfir
tæki nokkurn tima, það væri ekki
hægt að gera það í einni svipan.
Þá nefndi Torfi Tómasson að
Styrktarfélagið hefði bæði staðið
fyrir og hvatt til stofnunar
styrktarfélaga út um land, t.d. á
Akureyri, Vestfjörðum og á Aust-
fjörðum og allur styrkur sem fé-
laginu hefur verið veittur hefur
einnig komið til góða fólki úti á
landi. I Reykjavík rekur félagið
dagheimilin Lyngás og Bjarkarás
og þar eru einnig vistmenn utan
af landsbyggðinni og á svonefndu
vernduðu heimili, (pensionati)
sagði Torfi að væru nú 5 stúlkur,
þar af 3 utan af landi. Því sagði
SKÁK
Umsjón:
Margeir Pétursson
Það vekur alltaf mikla athygli í
hinu mikla skáklandi, Júgóslaviu,
þegar tveir fremstu skákmenn
landsins, þeir Gligoric og
Ljubojevic, mætast. í þessari
skák, sem tefld var i júgóslavn-
esku deildakeppninni í fyrra, eig-
ast þeir einmitt við og það er
Gligoric, sem hefur hvítt og á leik.
30. Hxd5!! — Dxd5, 31. Dxb4+ —
Dc5, 32. Hcl! Þetta var leikurinn
sem Ljubojevic yfirsást. Hann
gafst samstundis upp.
Torfi að þetta væri misskilningur
að félagið sigldi undir fölsku
flaggi, félagið starfaði fyrir alla
landsbyggðina og það væri langt
þangað til að það myndi telja sig
sérstakt Reykjavikurfélag.
• 50 eða 60?
Okukona:
— Ég hef stundum verið að
velta þeirri spurningu fyrir mér
hvaða ökuhraði sé i gildi á götum
Reykjavikur. Hér er víðast 45 km
hámarkshraði eða 50 er hann víst
kominn i eða á leiðinni, en mjög
víða aka allir á um það bil 60 km
hraða og jafnvel meira og það sem
meira er að lögreglan gerir það
lika. Ég hef margoft tekið eftir
þvi að þegar t.d. er ekið eftir
einhverri af breiðari götum
borgarinnar aka flestir á 60 km
hraða og lögreglan fylgir þessum
hraða eða sennilega öllu frekar:
lögreglan ekur á 60 og aðrir öku-
menn fylgja henni eftir án þess
að hugsa út i það svo mikið, lög-
reglan brýtur varla umferðarlög-
in svo við ökum bara jafn hratt og
hún. Annað hvort ætti lögreglan
að gæta sin betur í umferðinni
eða að hækka verður hámarks-
hraðann enn meira. Annað mál,
sem mig langar að spyrja um: Er
það ekki algjör skylda að lögregl-
an noti bæði blikkljósin og sír-
enur þegar hún er i útkalli?
Og úr þvi að ég er farin að tala
um umferðarmálin þá langar mig
bara að minnast á notkun stefnu-
ljósa, en mér finnst hún fyrir
neðan allar hellur hjá flestum
ökumönnum. Þeir setja þau á um
leið og beygt er, en ekki áður eins
og á að gera og það finnst mér að
ökumenn verði að Iagfæra.
Þetta voru miklar hugleiðingar
um umferðarmálin, hvort lögrégl-
an brýtur umferðarlögin getur
Velvakandi ekki tjáð sig um en er
ökuhraðinn ekki 60 km á mörgum
„breiðgötum" borgarinnar?
HÖGNI HREKKVÍSI
Þcir þola ekki Högna ávcllinum!
Fjögur ár í
hungurverkfalli
Hinn 1. april siðastliðinn voru 1
nákvæmlega fjögur ár liðin síðan
P. R. Sarkar, öðru nafni
Anandamurti, hóf hungurverk-
fall í rikisfangelsinu i Patna á
Indlandi. P.R. Sarkar er stofn-
andi og leiðtogi Ananda Marga,
sem er þjóðfélagsleg og andleg
hreyfing, stofnuð á Indlandi 1955.
Hreyfingin hefur i mörg ár sætt
harkalegum ofsóknum indverksra
stjórnvalda. Hafa þau sakað hana
um undirróður og að stefna að
vopnaðri bytlingu. Var hreyf-
ingin efst á lista yfir þær 26
hreyfingar, sem Indira Gandhi lét
banna á þeim forsendum að með
því væri hún að vernda lýðræðið,
sem hún á sama tíma afnam á
sömu forsendum. Verndun henn-
ar á lýðræðinu var þannig fólgin í
því að afnema það. Mörg hundruð
félagar Ananda Marga voru
hnepptir í fangelsi ásamt stofn-
andanum, P.R. Sarkar.
í júní 1971 þóttist lögreglan
finna vopn i yfirgefnum aðal-
stöðvum Ananda Marga í Ranchi-
héraði; Þá var P.R. Sarkar hand-
tekinn. Honum var síðan sleppt
samkvæmt skipun frá hæstarétt-
inum í Patna. Hann var handtek-
inn aftur í desember sama ár og
hefur verið í haldi síðan. Það tók
stjörnvöld sex mánuði að semja
ákærur á hendur honum. Hljóð-
uðu þær þá upp á morð, en slíkar
sakir höfðu ekki verið nefndar,
þá er hann var handtekinn, enda
aðalvitnið í málinu þá ekki komið
fram, en það var einn fyrrverandi
félagi í Ananda Marga,
Madhavananda að nafni.
Madhavananda hafði verið hand-
tekinn um leið og Sarkar, en fyrst
eftir að hafa verið I vörzlu alrikis-
lögreglunnar, CBI, í nokka mán-
uði, gaf hann þann vitnisburð,
sem ákærurnar byggðust á. í
növember 1976 var svo Sarkar
dæmdur af undirrétti í Patna í
lifstíðarfangelsi, gefið að sök að
hafa staðið á bak við morð á sex
fyrrverandi félögum úr Ananda
Marga. Þeim dömi hefur verið
harðlega mótmælt af félögum
Ananda Marga út um allan heim,
sem telja hann pólitiskan glæp,
gerðan til að sverta hreyfinguna
og lama starfsemi hennar. Skýrsl-
ur tveggja heimþekktra lögfræð-
inga, C.A. Sheppards frá Kanada
og W.T. Wells, fyrrverandi brezks
þingmanns, styðja það álit.
Stóratburðir
í „undirdjúpi“.
í „mannlifshafinu" ristir það
ekki alltaf djúpt, sem fréttnæm-
ast þykir í heimspressunni.
Frétta- og blaðamenn sleikja
gjarnan froðuna, sem lent hefur
út úr sjálfu iðukastinu og gárast
til þeirra með vestan eða austan
vindinum. En i djúpinu eru jafn-
vel framin heil þjóðarmorð svo
varla bólar af þeim á yfirborðinu.
Þar fara fram þau átök, sem
seinna koma til með að valda
straumköstum áyfirborðinu.
Á Indlandi úir og grúir af alls-
kyns pólitiskum flokkum og félög-
um, sem hampa hvert sinum hug-
myndum og stefnum. Fram-
kvæmd þeirra er þó ævinlega
bundin þvi skilyrði að viðkom-
andi flokkur nái völdum i fylki
því sem hann boðar stefnu sína i,
fremi hann nái þá ekki „ til alls
Iandsins,“ eins og gildir um stóru
flokkana'. Ananda Marga starfaði
gerólikt öllum slikurn flokkum.
Hugmyndafræði hennar byggir á
nákvæmri þekkingu á þeim þrem-
ur lífssviðum, sem maðurinn til-
heyrir, þ.e. efnislegu, huglægu og
andlegu. Hún einhæfir sig þvi
hvorki við dialektíska efnis-
hyggju eða andlega heimspeki,
heldur lítur á ntanninn sem hluta
af einni órofa heild, þar sem hið
minnsta verður ekki sundur-
greint frá hinu mesta. Ananda
Marga er fyrst og fremst starfsöm
hreyfing, sem tjáir hugmynda-
fræði sína í verki.
Rofar til
á Indlandi.
Eftir hinn fræga ósigur Indiru
Gandhi i nýafstöðnum kosningum
á Indlandi, hefur hin nýja stjórn
Morariji Desai aflétt banninu á
Ananda Marga. Talið er líklegt að
mál P.R. Sarkars verði tekið fyrir
að nýju. Þaö getur þó orðið of
seint fyrir Sarkar sjálfan, því líf
hans hangir á bláþræði, þar sem
hann neitar að aflétta hungur-
verkfallinu þar til kröfum hans
hefur verið sinnt. (Kröfurnar eru
í fimm liðum og setti P.R. Sarkar
þær fram þegar hann hóf hungur-
verkfallið. Þær fjalla meðal ann-
ars um að rannsókn verði látin
fara fram á meintri tilraun til að
ráða hann af dögum I fangelsinu
með eiturbyrlun; að ofsóknum
gegn félögum hreyfingarinnar
verði hætt o.fl.)
Ríkisstjórn
tslands beðin
um aðstoð.
Ananda Marga á Islandi hefur
nýverið sent islenzku rikisstjórn-
inni tilmæli, þar sem þess er farið
á leit, að hún geri fyrirspurn til
hinnar nýju stjórnar Indlands, til
að kanna afstöðu hennar til máls
P.R. Sarkars, ásamt tilmælum um
að kröfum hans verði fullnægt og
að honum verði sleppt gegn trygg-
ingu, þangað til mál hans verður
tekið fyrir að nýju. 'Jafnframt
verði honum leyft að koma til
einhvers Norðurlandanna til að
hljóta þá læknismeðferð og að-
hlynningu, sem niðurbrotinni
heilsu hans er nauðsynleg og til
að hann megi lifi halda.
Svar hefur ekki enn borizt frá
ríkisstjórninni, enda stutt um
liðið síðan tilmaéli þessi voru af-
. hent.
Guttormur Sigurðsson.
— Minning
Guðný
Framhald af bls. 30
hún lika nýja vildarvini, þau Jón
og Möggu, sem urðu henni afi og
amma á áður ókunnum slóðum.
Þótt erfitt væri að flytjast um set
frá hinum stóra frændgarði og
vinum á Akranesi, þá voru brátt
bundin ný tryggðabönd og leiðin
lá björt inn i unglingsárin i glöð-
utn hópi nýrra vina. í þeim hópi
félaga og vina miðlaði hún gleði
og lífsfjöri af þeirri brosmildu
lifsgleði, sem gerði hana okkur
svo kæra. Við munum hvernig
hún brást við af ósvikinni vinnu-
gleði og dugnaði, þegar hún fékk
verk að vinna. Það var gaman að
heimsækja litlu ráðskonuna hjá
Gunnu föðursystur sinni og Davið
á Arnbjargarlæk og fá að sjá hana
á sumrum taka þar rösklega til
hendi með bros i augum. Það var
lika glöð ung stúlka, sem hélt af
stað vestur i Bjarkarlund í vor til
starfa sumarlangt, hún kemur
ekki aftur i haust, en minningarn-
ar lifa. I dag er sárt að hugsa um
hana, en tíminn, sá mikli læknir,
mun gæða minningarnar gleði og
slæva sársaukabroddinn, því sá
fjársjóður, sem hún skildi eftir i
hugum allra þeirra, sem henni
unnu, hann er ósvikið gull.
Maren litla er horfin frá okkur,
en við vitum, að hún sem kunni
ekki grimmd heimsins, heldur
veitti gleði hins gróandi lifs til
þeirra, sem þekktu hana, hún á
visa góða heimkomu handan
þessa lífs. Þangað fylgja henni
góðar fyrirbænir margra.
Við biðjum þann, sem öllu ræð-
ur, aö gefa foreldrum. litlu
systkinunum, afa og ömmu. Rösu
ömmu og öllum öðrunt ástvinum,
sem syrgja hana, styrk til að bera
harm sinn og gæfu til að gleðjast
yfir endurniinningunni. sem lifii
i hjarta hvers og eins.
Megi Maren hvila i friði.
Steinunn og Bjarni