Morgunblaðið - 26.07.1977, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. JULI 1977
39
ÞAÐ AÐ allt fór f bál og brand á
milli Egypta og Lfbyumanna f
sfðustu viku bendir til þess að
Sadat, forseti Egyptalands, hafi
ákveðið að magna landamærajur
upp f meiriháttar strfð til þess
eins og hann sagði á föstudags-
kvöld, „að kenna Gaddhafi lexfu,
sem hann myndi aldrei gleyma".
Vopnuð árás Egypta á Ifbyska
landamærabæinn Mosaad, er sögð
hafa verið framhald margra al-
varlegra landamæraátaka undan-
farna 12 daga, sem ekkert hefur
fregnast um.
Jafnframt ber að hafa i huga að
árásin var gerð daginn fyrir 25
ára afmæli egypzku byltingarinn-
ar, sem varð Farouk konungi að
falli og leiddi Nasser til valda og
síðan Sadat. Stundin var þvi kjör-
in til að sýna herstyrk þjóðar-
innar.
Þá er það ekki minna merkilegt
að árásin átti sér stað sama dag og
blöðin i Kairo fluttu forsíðufrétt-
ir um fullyrðingar egypzkra
stjórnvalda um að hermdarverk
hóps ofstækisfullra múhameðs-
trúarmanna væru skipulögð af
líbysku leyniþjónustunni. Voru
hermdarverkin sögð vera liður i
libyskri áætlun um að steypa
Sadat af stóli.
Egyptar segjast hafa komist á
snoðir um aðild Libyumanna
þegar leiðtogi ofsatrúarhópsins,
sem er einn 465 manna sem bíða
þess að koma fyrir herrétt vegna
aðildar að sprengjutilræðum,
mannráni og morði á egypzkum
ráðherra, gerði játningu sína.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
Gert að sárum Iffat Abdul Hamid Iffad, yfirmanns flugsveitar, en
flugvél hans var skotin níður I námunda við Tobruk.
(AP-sfmamynd).
Því kenndi Sadat
Líbýiunönnum lexíu
Sadat ásakar Gaddhafi, „þann
brjálæðing", eins og hann kallar
hann, um að skipuleggja samsæri
gegn sér.
Slíkar ásakanir hafa fylgt löng-
um og bitrum deilum leiðtoganna,
sem magnast hafa síðustu fimm
árin. Þær endurspegla einnig inn-
anlandsóróleika í Egyptalandi,
sem stafa af efnahagsörðugleik-
um og stöðugum ófriði við ísrael.
Alvarlegar óeirðir urðu i
Egyptalandi í janúar vegna verð-
hækkana á matvörum og Sadat
kenndi vinstrisinnum og Sovét-
ríkjunum um þær. Við önnur
tækifæri hafa Libyumenn verið
syndaselirnir, sérstaklega eftir að
Gaddafhi tók að eiga vingott við
Sovétríkin í fyrra. Þá var hægt að
afgreiða egypzka kommúnista og
and-kommúniska múhameðsof-
stækismenn með sama penna-
strikinu.
Verulega tók að skerast í odda
með Sadat og Gaddafhi þegar
Sadat hafnaði áætlun um samein-
ingu Egyptalands og Líbyu, sem
þeir höfðu komið sér saman um
1971. Varð það mikið áfall fyrir
Gaddafhi, sem hefur verið ákafur
postuli einingar araba. Um sama
leyti höfðu Líbyumenn opnað
dyrnar fyrir egypzkum verka-
mönnum og sérfræðingum, sem
þeir þurftu til að byggja upp efna-
hag landsins. Er talið að um
200.000 Egyptar starfi nú i Lfbyu.
Ágreiningurinn magnaðist
vegna deilna um rekstur stríðsins
í Mið-Austurlöndum 1973 og frið-
arviðræðurnar sem komu í kjöl-
farið. Gaddafhi hafnaði öllum
málamiðlunartillögum um frið
við ísrael. Líkt og írakar studdi
hann Palestínuskæruliða sem
ráku áróður fyrir áframhaldandi
baráttu gegn ísrael. Stuðningur
hans við Palestínumenn kom hon-
um einnig i andstöðu við Egypta
og Sýrlendinga i friðarumleitun-
um Araba i borgarastríðinu í
Libanon.
Sambandið við Sovétrikin
hefur einnig verið undirrót erj-
anna. I fyrstu var Gaddafhi gagn-
rýninn á bandalag Egypta og
Sovétmanna og lagðist gegn allri
sovézkri nærveru i Libyu. Hann
horfði frekar til vesturveldanna,
sérstaklega Frakka þegar hann
vantaði vopn. En svo kom að þvi
að Sadat vísaði sovésku sérfræð-
ingunum úr landi 1972 og sagði
síðan upp vináttusáttmála sinum
við Sovétríkin og opnaði glugga
sinn til vesturs.
Gaddafhi geðjaðist ekki að vax-
andi sambandi Egypta við Banda-
ríkjamenn eftir stríðið 1973.
Hann sneri sér til Sovétrikjanna
og fékk þaðan vopn, en einnig
tryggingu fyrir áframhaldandi
stuðningi við að minnsta kosti
sum Arabaríkin.
Nú lftur Sadat svo á sem Gadd-
afhi sé I liði með Rússum um að
steypa sér af stóli. En hvað sem
afskiptum Gaddafhis liður þá
mun pólitisk framtíð Sadats fyrst
og fremst velta á getu hans að
leysa efnahagsvandamál Evypta-
lands og tryggja varanlegan frið
við ísrael.
Skýrslur um
misnotkun
geðlækninga
frá Sovét
London, 25, júli. AP.
AMNESTY International segist
hafa fengið f hendur handrit
frá sovézkum andófsmanni,
sem innihaldi viðamikið efni
um notkun geðlækninga til að
kúga andófsmenn.
Mannréttindasamtökin segja
að handritið, sem gert er af
Alexander Podrabinyek, sé
„fræðilegt og vandað og laust
við að vera áróðurskennt, og
gæti orðið mikilvægt framlag
til alþjóðlegs skilnings á vanda-
málinu".
Sovézkir andófsmenn hafa
löngum fullyrt að sovézk yfir-
völd loki heilbrigt fólk oft inni
á geðveikrahælum vegna sér-
skoðana þess. Um svipað leyti
og Amnesty fékk handrit
Podrabineks í hendur kom út
bók í London um vestrænar at-
huganir á ásökunum um mis-
notkun geðlæknisfræðinnar i
Sovétríkjunum. í bókinni, setn
ber titilinn „Russia’s Political
Hospitals”, er komist að þeirri
niðurstöðu að misnotkun geð-
lækninga i pólitískum tilgangi í
Sovétríkjunum sé „orðin mjög
útbreidd og kerfisbundin, og
virðist vera vísvitandi stefna
stjórnvalda”.
Höfundarnir, brezki stjórn-
málafræðingurinn Peter
Reddaway og suður-afriski geð-
læknirinn dr. Sidney Bloch,
yitna í 210 sjúkrasögur sem
smyglað var til vesturlanda og
eiga viðtöl við sovézka geð-
lækna og sjúklinga, sem fengið
hafa leyfi til að flytjast úr
landi.
Amnesty International, sem
berst fyrir þvi að pólitiskum
föngum um allan heim verði
sleppt, hefur sett sig í samband
við prófessor Linford Rees, for-
seta félags brezkra geðlækna.
Segist Rees hlakka mikið til að
lesa handritið.
Félag brezkra geðlækna sam-
þykkti í fyrra ályktun um mis-
notkun geðlækninga i Sovét-
ríkjunum og ætlar aó leggja
hana fyrir þing Alþjóðasam-
bands geðlækna í Honolulu um
mánaóamót ágúst-september.
Mun brezka félagið hvetja al-
þjóðasambandið til að veita at-
hygli „fjölda sönnunargagna
um kerfisbundna misnotkun
geðlækninga í pólitískum til-
gangi í Sovétríkjunum" og
fylkja sér í lið með þeim sem
„fordæma slfkar gerðir“.
Amnesty segir að handrit
Podrabinyek, sem er upp á 265
síður og nefnist „Læknisfræði i
hegningarskyni", byggi á
þriggja ára rannsóknum og sé
vitnað til „fjölmargra opin-
berra og óopinberra heimilda".
Podrabinyek, sem er 23 ára
gamall, er í óopinberum sam-
tökum andófsmanna, sem
kanna „notkun geðlækninga í
póiitiskum tilgangi" og safna
gögnum um hana. Er hópurinn
hluti af hinum svo kallaða Hels-
ingforshóp, sem kannar hvern-
ig sovézk yfirvöld hafa fram-
fylgt ákvæði Helsingforssátt-
málans um mannréttindi.
Amnesty segir að i formála
segi Podrabinyek að hluti hand-
ritsins hafi verið gerður upp-
tækur af KGB, leyniþjónustu
Sovétríkjanna, þegar hún gerði
leit á heimili hans i marz. Hann
kvaðst hafa getað komið mest-
um hluta textans undan og
ákveðið að senda hana frá sér,
þótt ekki væri hann fúllunnin,
til að tryggja varðveizlu hans.
Reddaway, sem er lektor í
sovézkum stjórnmálum við
London School of Economics,
segist hafa séð handrit
Podrabinyeks og segir að þær
200 sjúkrasögur sem
Podrabinyek vitnar til séu
mjög á svipaðan veg og þær
• 210, sem hann og dr. Bloch
segja frá.
Segir Reddaway að Podra-
binyek hafi með aðstoð vina
sinna getað rætt við mun fleiri
andófsmenn, sem haldið var á
geðsj.úkrahúsum. Einnig segir
Reddaway Podrabinyek nefna
102 sovézka geðlækna, sem set-
ið hafa i nefndum, sem hafa
úrskurðað andófsmenn geð-
sjúka. Hann segir að Podrabin-
yek ljúki með þeirri bón til
Alþjóóasambands geðlækna að
ræða opinskátt á þingi þess
sannanir fyrir misnotkun geð-
lækninga i Sovétrikjunum.
Jafnframt hvetur hann til þess
að rofið verði allt samband við
sovézka geðlækna.
Teikningin sýnir veggspjald sem sett var upp I Peking fyrir einu
ári sfðan og sýnir Teng Hsiao-ping sem illan anda, sem tignaður er
af fáum. Orðið „endurreisn** á fánanum á að tákna ósk hans um
endurreisn kfnverska keisaradæmisins.
Herinn stað-
festir endur-
reisn Tengs
Hong Kong, 25. júlí. Reuter.
KlNVERSKI herinn hefur stað-
fest ákvörðun miðstjórnar
kommúnistaflokksins um að
endurreisa Teng Hsiao-ping
varaforsætisráðherra og reka
„þorparana fjóra“ svokölluðu
úr flokknum, að sögn fréttastof-
unnar Nýja Kína.
Fréttastofan sagði að milljón-
ir hermanna úr her alþýðunnar
hefðu tekið þátt i hátfðarhöld-
um um helgina með öðrum Kin-
verjum til að fagna endurreisn
Tengs.
Mest voru hátiðarhöldin i
Liaoning-héraði í Norðaustur-
Kina, þar sem 3 milljónir her-
manna og annarra borgara
gengu í skrúðgöngu.
Li Teh-sheng, yfirmaður her-
stjórnar Shenyang-héraðs, og
aðrir háttsettir menn i hernum
og flokknum voru meðal fólks-
ins, sem fagnaði Teng með þvi
að veifa fánum og berja trumb-
ur.
(AP-sfmamynd).
Þegar þessi mynd var tekin af Teng Hsiao Ping varaformanni fyrir
fáeinum dögum sat hann f góðu yfirlæti á fundi miðstjórnar
kfnverska kommúnistaflokksins.