Morgunblaðið - 06.10.1977, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. OKTÓBER 1977
Rabbað við
STEFÁN ÍSLANDI
i tilefni 70 ára
afmælis söngvarans
f nýlegri bók Indriða G. Þor-
steinssonar um Stefán, Áfram veg-
inn, segir Indriði i kafla sem heitir
Fjósóperan:
„Auk þess að sinna ýmsum
snúningum i Syðra-Vallholti, kom
smámsaman að þvi að Stefáni
Guðmundssyni yrðu falin ákveðin
verk að vínna. Verk þessi fólust i
ýmiskonar umhirðu i fjósi, vatns-
burði og heygjöfum. En fjós voru
einnig til ýmissa hluta nytsamleg.
Þar var hægt að læra kverið og þar
var hægt að syngja og tauta ýmis-
legt við kýrnar, hvort heldur lá vel
eða illa á hirðinum. Þær tóku öllu
tali með þeirri stóisku ró, sem
þeim var eiginleg og auðveldað
hefur mörgum samneytið við þær
og sættir við' tilvistina. Þá er sá
kostur við kýr að það er alltaf hlýtt
i kringum þær.
Stefán byrjaði ungur að beita
röddinni sér til stundarléttis. Eng-
„Var8 ekki aftur snúið".
„Það er að vissu leyti klárt að
maður kemst ekki frá sinum
heimahögum, en þó getur maður
haldið heimþránni i skefjum eftir
þvi hvernig maður gengur til verks
sem maður hefur valið sér.“ svar-
aði Stefán þegar ég spurði hann
um hina löngu útivist hans i öðr-
um löndum. „Ég var i þrjú ár við
söngnám á ftaliu fyrst eftir að ég
hélt utan og ég kom aidrei heim á
þeim árum. Þar stundaði ég hið
virkilega nám þar sem ég fékk
eina klukkustund i söngþjálfun á
dag og fri voru engin. Ég fór t.d.
með kennara minum i sumarfrium
hans til þess að missa ekki úr tima.
Með þvi móti sló ég tvær flugur i
einu höggi, fékk fri frá Mílano
sem var óskaplega heit á sumrin
og naut jafnframt söngkennslunn-
ar. Mann langaði ekki eins mikið
heim vegna þess að maður þóttist
Stefán íslandi og Páll ísólfs-
son fyrir nokkrum áratugum.
bjargar þvi að ekki fer allt út um
þúfur.
Kennari minn sem ég náði i var
klókur náungi. Hann var sikileysk-
ur baritonsöngvari. f samtali þar
sem við töluðum um tónleika
sagði karlinn við mig nokkuð sem
fleiri þekkja og vita: Þú mátt til
með að byrja vel, en passaðu þig á
þvi að enda betur. Siðasta and-
varpið er það sem fólkið tekur
með sér. Það kemur ekki aftur ef
þvi likar ekki upphaf og endir.
Stefán í hlutverki Don Jose í
Carmen í Konunglega í Kaup-
mannahöfn 1942
Þetta er gamals manns reynsla.
Ég spurði hann einu sinni að þvi
hvort Carusó hefði verið eins stór-
kostlegur gullklumpur og af var
látið?
„Hjartað sló i
barka Carusó."
Já, það var einkennilegt, svaraði
kennari menn, hjartað sló i bark-
anum á manninum og röddin var
svo næm og tilfinningarik að fólk
Stefán í hlutverki Hertogans í
Rigoletto i Þjóðleikhúsinu
1951.
hreifst með. Röddin var einnig
fögur, en ekki eins mikil og ætla
mætti eftir þeim grammófónplöt-
um sem maður átti. Þarna var
stórkostlegur maður á ferðinni
þegar hann var upp á sitt bezta.“
„Hvernig varð þér við að vera
allt i einu kominn i faðm sönglist-
ar ítaliu úr ævintri skagfirskrar
sveitar?"
„Eitt það fyrsta sem ég gerði
þegar ég var nýkominn til Genúa,
Stefán í hlutverki Fást í samnefndri óperu í Konunglega í
Kaupmannahöfn.
ar sögur fara þó af söng hans fyrr
en hann fiuttist að Syðra-Vallholti.
Þar tók fólk fljótlega eftir þvi að
þessi ungi og munaðarlausi piltur
geymdi gull i barka sinum og var
ósinkur að láta i sér heyra. Svo
vildi til að Gunnar Gunnarsson,
yngri, var töluverður söngmaður,
og mun það ekki hafa skemmt
honum litið að vera búin að fá
slikan söngfugl á heimilið þar sem
Stefán var. Þá voru aðallega sung-
in tvisöngslög. Segir sagan, og er
höfð eftir Ólafi i Álftagerði, að
það væri sama hvað Gunnar byrj-
aði lag á háum tón, að aldrei
bilaði Stebbi. Og þóttu þetta mikil
undur.“
Söngferill Stefáns var um lang-
an veg á erlendri grund. Þegar við
röbbuðum við söngvarann i tilefni
afmælisins spurðum við fyrst
hvernig áratuga dvöl i útlöndum
hefði hljómað við taug Skagfirð-
ingsins.
vera svo upptekinn af sjálfum sér
og sinu námi. Það varð ekki aftur
snúið úr þvi að maður var kominn
út i þetta.
„Við eigum að talast við,
en ekki syngja."
Sönglistin er strangur húsbóndi
og það er liklega engin listgrein
eins varasöm og þessi fjandas
söngur. Ég held því fram að al-
mættið hafi i rauninni aidrei ætl-
azt til þess að menn syngju, það
eru fuglarnir sem eiga að syngja,
við eigum að talast við.
„Að byrja vel og
enda betur"
Að vera uppi á háa c-inu heilt
kvöld er ekki náttúrulegt, það er
menntun, æfing og þroski sem