Morgunblaðið - 06.10.1977, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. OKTÓBER 1977
Útgafandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarf ulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Ámi Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, slmi 10100.
Aðalstræti 6. slmi 22480.
Áskriftargjald 1500.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 80.00 kr. eintakið.
BSRB
Nú er það orðið sem við
blasti: að yfirgnæfandi
meirihluti opinberra starfs-
manna hefur í atkvæðagreiðslu
fellt sáttatillöguna, sem fyrir lá.
Er hvort tveggja, þátttakan í
atkvæðagreiðslunni og niður-
staða hennar, ótvíræð yfirlýs-
ing um það, að opinberir starfs-
menn sætta sig ekki við þær
kauphækkanir, sem ráð var fyr-
ir gert í tillögunni. Því hefur
verið haldið fram, að í sáttatil-
lögunni hafi verið gert ráð fyrir
meðaltalshækkun á laun opin-
berra starfsmanna, sem nemur
32% frá maílaunum eða allt að
16% frá septemberlaunum, en
um þetta hafa aðilar þó ekki
verið ásáttir og prósentuhækk-
unin hefur verið dregin ! efa.
Hitt er þó staðreynd, að hún
var mikil, samkvæmt sáttatil-
lögunni, og jafngilti a.m.k. því,
sem launþegar fengu i samn-
ingum ASÍ við atvinnurekend-
ur. Samkvæmt sáttatillögunni
hefði ríkissjóður þurft að greiða
milljarð króna umfram það,
sem gert var ráð fyrir í kjaratil-
boði fjármálaráðuneytisins, er
fól í sér milljarða útgjaldaauka
fyrir ríkissjóð. Af þessu má sjá
að úr þessu verður ekki sætzt á
hækkun launa opinberra starfs-
manna, sem felur ekki í sér
verulegan útgjaldaauka fyrir
ríkissjóð og þar með aukna
verðbólgu — og e.t.v. skatt-
heimtu — ! landinu, svo horfzt
sé í augu við blákaldar stað-
reyndir.
Sú kjaranefnd, sem sáttatil-
boðið gerði, vann verk sín vel
og samvizkusamlega. þó að op-
inberir starfsmenn hafi ekki á
það fallizt. Morgunblaðið hefur
ekki treyst sér til að hvetja
opinbera starfsmenn til að sam-
þykkja alfarið sáttatillöguna, þó
það geri sér hins vegar grein
fyrir því, að það var ábyrgðar-
hluti að fella hana, eins og
ástatt er í þjóðfélaginu Vissir
hópar opinberra starfsmanna
eru ekki of sælir af launum
sinum. Það er alls ekki út i hött
að finna leiðir til að lyfta kjör-
um þeirra. Hitt er svo jafnrétt,
að margir opinberir starfsmenn
hafa sæmileg eða nokkuð góð
laun og enn aðrir ágæt. Nú
þarf að leggja áherzlu á að
skilja þarna á milli og róa að því
öllum árum að þeir, sem
minnst hafa, rétti hlut sinn.
Það er engum til góðs að of
mikils launamisræmis gæti í
þjóðfélagi okkar og varla
ámælisvert þegar menn, hvort
sem það er með atkvæða-
greiðslu eða öðrum hætti, óska
eftir að finna leiðir til að jafna
bilið — eða treysta sér ekki til
að samþykkja laun, sem þeim
finnst ekki í samræmi við þær
kröfur um lífskjör, sem verið
hafa efst á baugi. En á hitt
skulum við einnig lita og
gleyma ekki, að dýrtiðin er
helzti óvinur okkar og menn
skulu gæta sín vel áður en þeir
skara að glóðum hennar. Við
höfum því miður — og öðrum
Evrópuþjóðum fremur — þurft
að glima við þennan þjóðar-
háska og sér ekki út fyrir þann
vanda. Það hafa þó ekki verið
opinberir starfsmenn, sem
skarað hafa í eld verðbólgu-
bálsins á undanförnum árum,
þvert á móti; þeir hafa margir
sýnt mikið langlundargeð. Má í
því sambandi minna á svokall-
aða olíusamninga, á tímum
vinstri stjórnar, er þá skipuðu
opinberum starfsmönnum,
ekki sízt hinum lægst launuðu,
aftar launþegum hins frjálsa
vinnumarkaðs. En miðað við
stöðu mála í dag, getur það
tæplega farið saman, eins og
áður hefur verið minnst á hér í
blaðinu, að saman fari ævi-
ráðning og verkfallsréttur opin-
berra starfsmanna.
Nú verða menn að setjast að
samningaborði á ný — og
finna leiðir til sátta. Að öðrum
kosti gæti atkvæðagreiðsla
opinberra starfsmanna orðið til
þess að veikja þjóðfélagið enn
— og það stórlega. Allir ís-
lendingar vona, að niðurstöður
fáist í deilunni, sem flestir geti
sætzt á. Nú mega menn ekki
sýna óbilgirni, heldur sáttfýsi.
Það eitt er íslenzku þjóðinni í
hag Óskir opinberra starfs-
manna eru þær helztar, að
samtök þeirra nái fram hækkun
á lægstu launum, einnig ein-
hverjum leiðréttingum í miðju
launastigans, „til samræmingar
við aðra starfshópa í þjóðfélag-
inu", eins og komizt hefur verið
að orði.
Morgunblaðið treystir sér
ekki til að spá um, hver úrslitin
verða; hvort t.a m. komi til
verkfalls opinberra starfs-
manna eða ekki En það hljóta
þeir BSRB-menn að vita, að
með úrslitum atkvæðagreiðsl-
unnar nú hafa þeir tekið vissa
áhættu, a.m.k. þeir, sem ekki
æskja verkfalls. En enginn vafi
er þó á því, að rikisvaldið mun
ganga til móts við þá, eins og
unnt er. En bolmagn þjóð-
félagsins er ekki mikið, því
miður, og óbilgirni nú gæti leitt
til ringulreiðar, sem hefði ófyr-
irsjáanlegar afleiðingar fyrir
þjóðarheildina, en mundi
gleðja öfgaöfl svo um munaði.
Þetta mættu ábyrgir aðilar inn-
an samtaka opinberra starfs-
manna muna, nú þegar aftur
verður setzt við samningaborð-
ið — svo og fulltrúar rikis-
valdsins.
Tæplega 13 tíma sóknarrædu í Guðmundar- og Geirfínnsmá
„Þetta er allt í lagi, <
sjá um það sem efti
sagdi Sævar Ciesielski félögum sínum til hu
BRAGI Steinarsson vararíkis-
saksóknari lauk sóknarræðu
sinni í Guðmundar- og Geir-
finnsmálum fyrir sakadómi
Reykjavíkur klukkan 11.35 í
gærmorgun. Hafði hann þá
flutt mál sitt í samtals 12
klukkustundir og 35 minútur
og mun þetta vera einhver
lengsta sóknarræða, sem um
getur i opinberu refsimáli á
seinni árum a.m.k. Tveir
hinna ákærðu, Sævar Marínó
Ciesielski og Kristján Viðar
Viðarsson, hafa hlytt á mál-
flutninginn allan timann,
Tryggvi Rúnar Leifsson
hlýddi á málflutninginn i
Guðmundarmálinu og Erla
Bolladóttir kom i réttarsalinn
um þrjúleytið á þriðjudag og
dvaldi þar i tæpa hálfa
klukkustund en hvarf þá á
brott. Guðjón Skaprhéðins-
son hefur ekki komið i réttar-
haldið.
Það kom fram í niðurlagi sóknar-
ræðu Braga Steinarssonar að af ákæru-
valdsins hálfu er litið svo á, að í þessu
máli sé um að ræða svo mörg og
alvarleg brot og þá sérstaklega hvað
varðar þá Sævar Marínó og Kristján
Viðar að einsýnt sé að dómurinn verði
að nota heimildir, sem 34. og 211.
grein almennu hegningarlaganna veita
og dæma umrædda tvo menn í ævi-
langt fangelsi. Er það krafa ákæru-
valdsins að þeir verði dæmdir til ævi-
langrar fangelsisvistar. Þá sagði Bragi
að það jaðraði við að brot sumra ann-
arra sakborninga í málinu féllu hér
einnig undir, t.d. Tryggva Rúnars
Leifssonar og jafnvel Erlu Bolladóttur.
Hámarksrefsing við meinsæri
16 ár
í 211. grein almennra hegningar-
laga segir svo orðrétt: „Hver sem svipt-
ir annan mann lífi, skal sæta fangelsi,
ekki skemur en 5 ár, eða ævilangt
í 34. grein sömu laga segir orðrétt:
„í fangelsi má dæma menn ævilangt
eða í tiltekinn tíma, ekki skemur en 30
daga og ekki lengur en 16 ár. —
Þegar lögin leggja fangelsi við afbroti,
er átt við fangelsi um tiltekinn tíma,
nema annað sé sérstaklega ákveðið.”
Loks segir í 148 grein sömu laga:
„Hver, sem með rangri kæru, röngum
framburði, rangfærslu eða undanskoti
gagna, öflun falsgagna eða á annan
hátt leitast við að koma því til leiðar, að
saklaus maður verði sakaður um eða
dæmdur fyrir refsiverðan verknað, skal
hann sæta varðhaldi eða fangelsi allt
að 10 árum. Við ákvörðun refsingar
skal hafa hliðsjón af því. hversu þung
hegning er lögð við broti því, sem sagt
er eða gefið til kynna að viðkomandi
hafi drýgt Hafi brot haft í för með sér
eða verið ætlað að hafa í för með sér
velferðarmissi fyrir nokkurn mann, þá
skal refsað með fangelsi ekki skemur
en 2 ár og allt að 1 6 árum."
Krafizt ævilangs fangelsis
Bragi Steinarsson sagði að tveir sak-
borninganna, Kristján Viðar og Sævar
Marinó, vaeru ákærðir fyrir þrjú brot af
alvarlegasta tagi, tvö manndráp og
rangar sakargiftir sem tvimælalaust
flokkuðust undir 148 greinina um að
brotinu hefði verið ætlað að hafa í för
með sér velferðarmissi fyrir þá fjóra
menn, sem ranglega voru ákærðir, en
hámarksrefsing er þar tiltekin 16 ár
eins og að framan greinir Sagði Bragi
að brot þeirra Sævars og Kristjáns
væru svo alvarlegs eðlis að ekki kæmi
til greina að mati ákæruvaldsins að
dæma þá í fangelsi i tiltekinn tima. þ e.
þá mest i 1 6 ár, heldur væri einsýnt að
dómstólnum bæri að nota heimild 34
og 211. greinar og dæma þá i ævi-
langt fangelsi Væri það krafa ákæru-
valdsins Þess skal hér getið, að það
mun ekki hafa gerzt hér á landi á
þessari öld a.m.k. að maður hafi verið
dæmdur til lengri fangelsisvistar en 1 6
ára. Ennfremur skal það itrekað, að
með orðalaginu „ævilangt fangelsi" er
ekki átt við fangelsi i tiltekinn tíma
heldur beinlínis fangelsisdvöl til ævi-
loka en að sjálfsögðu hefur dómsmála-
ráðherra heimild i lögum til þess að
láta fanga lausan til reynslu áður en
afplánun er lokið
Þá ræddi sækjandmn nokkuð um
hugsanleg atriði, sem kunna að verða
ákærðu til refsilækkunar Hann kvað
það ágreiningslaust að þau væru öll
sakhæf. Afdráttarlausar játningar sak-
borninga gætu haft áhrif til lækkunar
og því taldi Bragi það einkennilegt af
sumum hinna ákærðu að slá þvi vopni
úr höndum verjenda sinna með því að
draga allar játningar til baka og gefa
yfirlýsingar á seinni stigum um að þeir
væru algjörlega saklausir í máli þessu.
Hvað Erlu áhrærir sagði Bragi, að hún
hefði haldið fast við játningar sinar og
mætti teljast rétt að meta það til refsi-
lækkunar og sömuleiðis það, að hún
skyldi „opna þá litlu glufu sem þurfti til
þess að koma þessum málum á þann
skrið að þau upplýstust og þar með létt
þvi oki af þjóðinni, sem ríkti vegna
þess að málin voru óupplýst," eins og
saksóknarinn sagði orðrétt i ræðu sinni
i gær
Verjandi Kristjáns Viðars lauk flutningi vamarræí
„Rikar sönnunarkröfur verðu
þegar refsað er fyrir manndráp
áþreifanleg sönnunargögn hafz
EFTIR hádegið í gær hófst
málflutningur verjenda í Guð-
mundar- og Geirfinnsmálun-
um í sakadómi Reykjavíkur.
Fyrsta varnarræðan var
flutt í heild og var það verj-
andi Kristjáns Viðars Viðars-
sonar, Páll Arnór Pálsson,
hdl., sem lauk máli sínu með
fyrirvara og áskildi sér rétt til
frekari málsreifunar og lög-
fræðilegs rökstuðnings í ann-
arri umferð ef honum þætti
ástæða til.
Aðalkrafa um sýknu
Verjandinn karfðist aðallega sýknu,
en til vara vægustu refsíngar sem lög
leyfa fyrir öll ákæruatriðin i ákæru sem
útgefin var 8 desember 1976 gegn
Kristjáni Viðari Viðarssyní Hann gerði
sömu kröfum varðandi ákæru sem gef-
in var út 16 marz s.l. um þargreind
brot Kristjáns. Hann krafðist þess jafn-
framt að vist Kristjáns í gæzluvarðhaldi
kæmi að fullu til frádráttar refsingu ef
hún yrði dæmd Auk þess krafðist
hann réttargæzlulauna frá desember
1 975 og málsóknarlauna sjálfstætt.
I ákærunni, sem gefin var út 8.
desember 1976, er Kristján Viðar,
ásamt Sævari Ciesielski og Tryggva
Rúnari Leifssyni, ákærður fyrir að hafa
ráðizt á Guðmund Einarsson, Hraun-
prýði, Blesugróf, I kjallaraibúð á Ham-
arsbraut 1 1, Hafnarfirði aðfararnótt
27. janúar 1 974, og misþyrmt honum
svo að hann hlaut bana af og komið
líkinu síðan fyrirá ókunnum stað
Kristján Viðar er einnig ákærður fyrir
fjögur sameiginleg innbrot með Sæv-
ari Ciesielski I Reykjavík á árunum
1972 — 1974 og þrjú önnur innbrot
sem hann framdi sjálfstætt.
í ákæruskjali útgefnu 16 marz
1977 er Kristjáni Viðari gefið að sök
að hafa ásamt Sævari Ciesielski og
Guðjóni Skarphéðinssyni misþyrmt
Geirfinni Einarssyni i Keflavík aðafrar-
nótt 20 nóvember 1974 svo að hann
hlaut bana af Kristján Viðar er einnig
ákærður fyrir að hafa ásamt Erlu Bolla-
dóttur og Sævari Ciesielski flutt lik
Geirfinns upp að Rauðhólum, hellt á
það benzlni, kveikt i þvi og siðan
greftrað það. Þá er Kristjáni Viðari
gefið að sök að hafa stolið peninga-
veski Geirfinns, en í þvi voru 5000
krónur og skilríki ýmiss konar
Loks er honum gefið að sök að hafa
ásamt Sævari og Erlu borið rangar
sakargiftir á hendur fjórum saklausum
mönnum, sem þurftu að sæta langvar-
andi gæzluvarðhaldi af þessum sökum
Fallið var frá þeirri ákæru á hendur
Krístjáni Viðari, að hann hefði veitt
Guðmuni Einarssyni áverka með hnifi,
þar sem við framhaldsrannsóknir sann-
aðist, að hnifur sá sem Kristján kvaðst
hafa notað var honum ekki tiltækur er
verknaðurinn var framinn.
Rökstuðningur fyrir sýknu
Sýknukröfu sína við fyrri ákærunni,
um drápið á Guðmundi Einarssyni,
rökstyður verjandinn aðallega með því,
að öll áþreifanleg sönnunargögn fyrir
morðinu skorti. Lík Guðmundar hafi
ekki fuldizt, munir sem tilheyrðu hon-
um og morðvopnið eða önnur verks-
ummerki hefði heldur ekki fundizt
Játningar sakborninga hefðu allar ver-
ið bornar til baka, en þær hefðu eins
og varasaksóknari sagði i sóknarræðu
sinni verið grundvöllur ákærunnar og
aðalgögn málsins Á skýrslu Erlu Bolla-
dóttur 20 des 1975 um dauða Guð-
mundar sem hún hefði verið látin stað-
festa með eiði andstætt 101. gr. laga
um meðferð opinberra mála, þar sem
hún gæti verið sek að einhverju leyti,
væri ekki hægt að lita sem sönnunar-
gagn, þar sem hún var ekki vitna að
meintum átökum í þessari skýrslu seg-
ir hún, að hún hafi komið að Sævari,
Tryggva Rúnari og Kristjáni þar sem
þeir voru að rogast með einhvern stór-
an og þungan hlut vafinn í lak, og að
hún hafi þá álitið það vera mannslik-
ama
í skýrslum sem teknar voru af
ákærðu hjá rannsóknarlögreglu ber
þeim sjálfum ekki saman um hvað
gerðist þessa nótt að Hamarsbraut 1 1.
Siðar hefði nýtt vitni komið fram i
málinu, Gunnar Jónsson, sem dvalizt
hefur á Spáni Hann sagðist muna litið
frá þessu kvöldi. en þegar hann hefði
verið látinn kynna sérmálið úr úr dag-
blöðum hefði eitthvað farið að rifjast
upp fyrir honum. En eftir að hafa
staðið auglíti til auglitis við Sævar
Marinó, kvaðst hann ekki viss um, að
hann hefði yfirleitt verið staddur að
Hamarsbraut 1 1 þetta kvöld i janúar Á
meðan sakborningar voru i gæzluvarð-
haldi og rannsókn málsins var á frum-
stigi hafði hann fulla vitneskju um það,
þar sem hann dvaldist erlendis, en
gerði engan reka að því að koma
upplýsingum sinum um málið til réttra
aðila
Hinrik Þórisson, sem borið hefur