Morgunblaðið - 13.12.1977, Blaðsíða 19

Morgunblaðið - 13.12.1977, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. DESEMBER 1977 19 uppgötvud fyrr en árið 1592, er svo vildi til að stórjarðeigandi einn lagði vatnsleiðslur þvert í gegnum borgarstæðið. En aug- sýnilega hefur uppgötvun borgar- innar ekki valdið sérlegu upp- námi að svo stöddu, — sömu sögu má segja er menn nær einni öld síðar tóku eftir letri með nafni borgarinnar og fundu fleiri merki um byggingar ásamt forngripum, en menn létu þar við sitja. Fornaldir voru til i skrifum sam- tíma sagnfræðinga og spekinga og það virtist nægja mönnum, skipu- legur fornfræðilegur uppgröftur var ennþá óþekkt hugtak. — Það var ekki fyrr en á átjándu öld er menn rákust af tilviljun á verð- mæta gripi, að menn fóru að vakna, en sú vakning var aðallega í formi ágirndar og allt fram að næstu aldamótum fór allur upp- gröftur óskipulega fram og miðað- ist eingöngu við að finna verð- mæti í formi listaverka utan á og innan í byggingum. Myndverk voru söguð af veggjum, mynda- styttur fluttar á brott, mósaikgólf tekin upp og allt sent til hinnar konunglegu safnhirzlu. Þannig tókst að raska fjórða hluta borgar- innar á þann veg að ekki verður bætt fyrir. En hinar konunglegu safnhirzlur fylltust af ómetanleg- um listaverkum, sem nú munu aó mestu leyti vera geymd í forn- minjasafni Napoliborgar. Hluti fundarins var kynntur í myndskreyttu bókarformi og mun bókin hafa dreifst viða, — og þar með var áhugi umheimsins vak- inn fyrir alvöru, ekki sízt er gagn- merkir fræðimenn hófu að heim- sækja staðinn og skrifa um það er fyrir augu bar. Evrópa verður á sama tíma gripin hrifningu á hinni klassísku fortíð og ný- klassíkin með áhrifum frá Grikkj- ... ;/ci.iíQvf Mosaikmynd af beinagrind Sölumaður um fer sigurför um álfuna. Nítj- ánda öldin hefur göngu sina með miklu brambolti og framkvæmd- um í fornleifagrefti, — og á meðan Jósef Napoleon og Murat herforingi sátu við völd i Napoli voru um tíma 674 menn starfandi við uppgröft Pompei og Herculeaneum. Það var ekki fyrr en italía sameinaðist í eitt ríki árið 1859 að aðferðirnar við upp- gröftinn breyttust og gerðust vísindalegar. Nú var takmarkið að varðveita borgina í uppruna- legri mynd og síðan hefur allt miðast við það og vísindin við uppgröftinn orðið fullkomnari með ári hverju. Nú flýta menn sér hægt þótt ekki hafi þeir grafið upp meir en ca. rúman helming Hundur f dauðateygjum f gosinu borgarinnar. — í ljós hefur komið að hvergi í öllu Rómaveldi og serynlega hvergi í víðri veröld eru til jafn skýrar minjar um daglegt líf í menningarborg við upphaf tímatals okkar. Ég geri ráð fyrir að fjöldi ís- lendinga hafi heyrt getið um Pompei og allnokkrir munu hafa komið þangað og þá flestir sjálf- sagt með ferðahópum. Þá gildir og hefur allt að segja, að í förinni sé góður leiðsögumaður, fróður um sögu staðarins og geti brugðið upp lifandi mynd af þeim hamför- um er hér áttu sér stað og hafi góðan skilnings á listverðmætum 'og menningarlífinu á staðnum, — sé um leið hleypidómalaus. Fjöldi ferðalanga nýtur þess alls ekki að koma á þennan stað því þeir hafa hvorki þekkingu til að bera um sögu staðarins né kenndir til þess stórkostlega sem þar er að sjá í Framhald á bls. 32 Frá sýningunni í Lousiana. Lftill drengur skoðar mosaikmynd. Russland Raytscheff Jórunn ViÖar Sinfóníutónleikar JÓRUNN Viðar píanóleikari og tónskáld segir i efnisskrá, að fyrir henni vakí að reyna að samhæfa frumstæða hugsun sina margslungnu formi hefð- bundins konserts. Það vill svo til, að undirritaður hefur einn- ig haft áhuga fyrir þessu vanda- málLog ef rétt er skilið, þá er hér átt við það tóntak, sem einu nafni má nefna íslenzka tón- hugsun, þ.e.a.s. islenzk þjóðlög. íslenzk þjóðlög eru að hluta til einhver frumstæðasta tónlist, tiltæk af alþýðu núdagsins, sem finnanleg er í heiminum i dag, og er hægt að rekja sögu henn- ar sjö til átta hundruð ár aftur i tímann. Hér er átt við alþýðu- tónlist, sem er mjög sérstæð, söngtónlist, sem er gjörsamlega ósnortin af áhrifum hljóðfæra, söngtónlist í sinni frumstæð- ustu gerð. Hluti þessarar tón- listar er geymd okkar islend- inga á sönghefð, sem var við lýði í Evrþpu á 10., 11. og 12 öld. Með því að ætla sér að nota þessi lög í dag, sem uppistöðu i margslungið tónform fyrir hljóðfæri, er hafa orðið til i samræmi við margra alda þróun i tónsmiði, er verið að hlaupa yfir átta hundrað ára sögu. Annað hvort er hætta á að frumstæð tónhugmyndin spill- ist, glati upprunaleik sinum í viðamiklum tónbálki nútímans, eða ef hún er varðveitt í upp- runalegri gerð, hljómi í hróp- legri mótsögn við liðleika þeirr- ar tónhugsunar sem mótast hef- ur vió notkun hljóðfæra. Jór- unn Viðar hefur í mörg ár glímt við þann vanda að gefa frum- stæðri og fornri tónhefð nýjan svip, er hæfi samtíðinni og orð- ið þar vel ágengt. Með pianó- konsert sinum er hún að reyna að brúa bilið á milli fornrar sönghefðar og fjölskrúðugs tón- ferils hljóðfæratónlistar. Þessa tilraun hennar ber að meta á annan hátt en ef hún heföi kos- ið að tjá sig samkvæmt tísku samtiðar sinnar, þar sem hægt er að hafa gott af þvi, sem fyrr hefur verið gert. Hér er Jórunn Viðar að fást við nýsköpun og yfir henni var á köflum þokki en þó ekki með öllu hnökralaus. Notkun hennar á siíafóninum var t.d. mjög spillandi. Við frumflutning tónverka vill það oft ske, að mótun verksins nái ekki lengra en að koma því til Tðnllst eftir JÓN ÁSGEIRSSON skila og virtist undirrituðum, að víða vantaði á flulnings- skerpuna. Einleiksþátturinn bar þess glögg merki, að höf- undurinn hefur átt stundir við píanóið og reynt að finna frum- stæðri hugsun þjóðlagsins leik- form. Undirritaður vill hvetja Jórunni Viðar til að tjá sig i minni formum fyrir píanó, því þar er stórt skarð fyrir skildi. Russland Raytscheff er mjög góður stjórnandi og voru tón- leikarnir einhverjir þeir beztu, sem undirritaður man eftir hjá Sinfóniuhljómsveit íslands. Tónleikarnir höfust á Hátíðar- forleik eftir Stojanoff og var þá strax hægt að heyra meiri hljómgæði hjá hljómsveitinni en oft áður. Forleikurinn er eitt dæmið um það hve langt bil getur verið milli kunnáttu og sköpunar. Eftir Píanókonsert Jórunnar Viðar, var flutt fimmta sinfönía Tsjaíkovskýs. Sinfónían er listaverk og hljóm- sveitin og stjórnandinn náðu að gefa hlustandanum meira en rétt spilaðar nötur. Á nokkrum stöðum í verkinu var túlkunin frábær. Það sýndi sig að í hljómsveitinni eru margir góðir hljóðfæraleikarar og hvort það er vegna verksins, eða þess hæfileika stjórnandans að laða fram það bezta i hljómsveitinni. þá var flutningur sinfóníunnar i heild glæsilegur. I sinfóniunni eru margir mjög fallegir sólókaflar. sem yfirleitt voru vel leiknir. Sér staklega er rétt að nefna Sigurð I. Snorrason klarinettleikara. Viðar Alfreðsson hornleikara sem léku vel sína sóló-kafla og P.V. Neubauer pákuleikara. Pákan gegijir hjá Tsjakovský stóru hlutverki í mögnun áhrifamikilla tóntiltekta og var leikur Neubauer hárviss og vel útfærður. Vonandi á Russland Raytscheff eftir að heinrsækja ísland oftar og létta okkur skammdegisseturnar. J. Asg. Háskólakórinn RUT Magnússon hefur i nokk- ur ár þjálfað háskólaborgara i. samsöng og er óhætt aö segja, að Háskólakórinn sé stofnun sem vert sé að huga að og á vonandi eftir að hafa mótandi áhrif á söngmennt i landinu, ekki aðeins til að gleðja hlust- endur heldur og að ala upp gott söngfólk og kenna þvi að um- gangast góða tónlist. Tónleik- arnir i Kristskirkju s.l. laugar- dag skiptust milli gamalla is- lenzkra og erlendra sálmalaga, sem flest eru helguð jólunum, og jólaflokksins A Ceremony of Carols, op. 28 eftir Britten. Há- skólakórinn er vel mannaður og var söngur hans sérlega á- ferðarfallegur. Tónleikarnir hófust á gömlu íslensku jólalagi Með gleðiraust og helgum hljóm, sem kórinn söng mjög fallega. Þá komu tvö sálmalög i raddsetningu Róberts A. Ottós- sonar. Fjórða lagið, Enn eru jól eftir Árna Björnsson, við texta eftir Ingólf Gíslason, sérlega fallegt lag og mjög vel sungið. íslenzku lögin í heild voru fyrir smekk undirritaðs einum of taktföst. Monika Abendroth lék ein- leik á hörpu tvö smálög, senni- lega eftir Gottfried Kirchhoff (1685 — 1746). Abendroth er dugandi hörpuleikari og væri ef til vill ekki ástæðulaust fyrir hana að innsigla landnám hörp- Framhald á bls. 31

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.