Morgunblaðið - 13.12.1977, Blaðsíða 36

Morgunblaðið - 13.12.1977, Blaðsíða 36
36 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. DESEMBER 1977 Haukur Ólafsson: I ríki Bokassa I keisara Bokassa og Kína Bokassa hefur ýmist hallaö sér að Austur- eða Vesturveldunum, allt eftir því hvernig vindar hafa blásið. Þegar hann komst til valda 1966 sleit hann stjórnmálasam- bandi við Kinverska alþýðulýð- veldið og rak samtímis alla kín- verska sérfræðinga úr landi, sem voru til aðstoðar við uppbyggingu landsins. Talið er, að hin miklu áhrif kínverja á stjórn landsins hafi átt mikinn þátt í valdaráni Bokassa 1966, enda hélt hann því þá fram, að kínverjar stæðu á bakvið myndun kommúnisks skæruliðahers með þvf að smygla inn til landsins vopnum og pen- ingum. Samskipti ríkjanna korm ust aftur í eðlilegt horf 1976, er Bokassa heimsótti Kína og átti þá viðræður við Hua Kuo Feng, sem leiddu til þess að aftur var tekið upp stjórnmálasamband milli ríkjanna. Á sama tíma og Bokassa sleit stjórnmálasambandinu við Alþýðulýðveldið kínverska gerði hann samning við Sovétríkin um vísindalega og menningarlega samvinnu og síðar gerði Mið- Afríkulýðveldið fleiri samninga við önnur Austur-Evröpuríki. Á árinu 1976 sakaði reyndar Bo- kassa önafngreint austrænt ríki um samsæri gegn sér og kapítal- istar og heimsvaldasinnar hafa einnig á stundum fengið að heyra það óþvegið frá Bokassa I keisara, sem er kunnari af öðru en stefnu- festu í utanríkismálum. F.vrsti kvenforsætisráöherra Afríku í ársbyrjun 1975 var Elisabeth Domitien útnefnd forsætisráð- herra Mið-Afríkulýðveldisins og hélt þeirri stöðu fram í apríl 1976. Hún varð fyrst kvenna til að gegna þeirri stöðu á Afríkuríki. Fjölmargar tilraunir hafa veriö gerðar til þess að myrða Bokassa. Ekki er þó víst, að allar fregnir þar um séu á rökum reistar. í febrúar í fyrra bárust þær fréttir, aó gerð hefði verið tilraun til þess að ráða hann af dögum m.a. af tengdasyni hans og efnahagsráð- gjafa við bandaríska sendiráðið i Bangui. Við réttarhöldin var því haldið fram að samsærismennirn- ir, sem voru teknir af lífi, heföu gert 9 atlögur að lífi Bokassa. Verndari trúarinnar Siðastliðið haust snerist Bo- kassa til múhameðstrúar fyrir til- verknað Kadhafis höfuðsmanns og leiðtoga Lýbiumanna. Jean Bedel Bokassa forseti skoraði á alla Afríkubúa að gera slíkt hið sama og jafnframt breytti hann nafni sínu í Salah ad-Din Ahmad Bokassa (verndari trúarinnar). Mið-Afríkulýðveldið fékk nýja stjórnarskrá 4. desember 1976 og nafni landsins var þá breytt í Mið- Afríkukeisaradæmið og því lýst yfir í viðurvist Mobutu Sese Seko, forseta Zaire, að landið yrði þing- ræðislegt konungsríki og Bokassa yrði fyrsti keisari þess. Bokassa var raunar ekki lengi „verndari trúarinnar", því nokkrum dögum síðar lagði hann niður nafn það er hann hafði tekið sér, þegar hann snerist til múhameðstrúar, vegna hins nýja embættis síns. Talið er, að sinnaskiptum Bokassa hafi einkum valdið loforð Kadhafis um efnahagsaðstoð Mið- Afríkulýðveldinu til handa. Þeg- ar ekki bólaði á þessari efnahags- aðstoð sneri Bokassa snarlega aft- ur í faðm pápískunnar. Krýning Bokassa I keisara Hinn 4. desember síðastliðinn, á ársafmæli hinnar nviu stjórnar- skrár Mið-Afrlkukeisaradæmis- ins, fór krýning Bokassa I keisara fram. Bokassa hefur lengi vel Síóari hluti staðið í skugganum af Idi Amin Dada, en ekki er ólíklegt að á næstu mánuðum beinist sjónir manna meir að ríki hans vegna íburðarmikillar krýningar hans sem fyrsta keisara Afríku. Krýn- ingardagurinn var ekki valinn af handahófi. Fyrir 173 árum eða 2. desember 1804 krýndi Napoleon sig sjálfur til keisara og Bokassa vill ekki vera minni maður en sjálfur Napoleon. Af tæknilegum ástæðum fór krýningin hinsvegar ekki fram fyrr en 4. desember, sem bar upp á sunnudag, því sjón- varpað var frá krýningunni um gervihnött tii umheimsins, sem hing- að til hefur hvorki tekið mark á Bokassa né kunnað að meta hann. Krýningin fór fram á Bokassa- leikvanginum, sem stendur við Bokassaháskólann við Bokassa- breiðstræti. Krýningarathöfnin kostaði þetta fátæka ríki 10 milljónir dollara og það var ein- mitt frásögn Michaels Goldsmith, fréttamanns AP fréttastofunnar, af þeirri athöfn, sem vakti reiói Bokassa I keisara og varð þess Bokassa I keisari valdandi, að Goldsmith var hand- tekinn, barinn og látinn dúsa í fangelsi í einn mánuð í Mið- Afríkukeisaradæminu nú i sum- ar. Goldsmith er reyndar ekki fyrsti fréttamaðurinn, sem Iendir í klóm einræðisstjórnar Bokassa. Margir fréttamenn frönsku fréttastofunnar AFP hafa verið handteknir, fangelsaðir við illan aðbúnað og þvl næst reknir úr landi vegna skrifa, sem ekki hafa verið að skapi Bokassa keisara hins fyrsta. Til skamms tíma voru allar myndatökur bannaðar i Mið- Afríkukeisaradæminu, en hafa nú nýlega aftur verið leyfðar, þó enn I dag sé erfitt um allar myndatökur þar, einsog víðast annarsstaðar I Afríku. Laumulega varð að fara með allar myndatök- ur. Ekki var ráðlegt að vera með myndavélar á ferli inni i miðborg Bangui og þar var m.a.s. harð- bannað af hermönnum að virða fyrir sér stjórnaraðsetur Bokassa I keisara í mióborginni, sem er glæsilegur arkitektúr, og þeim sem á eftir koma er ráðlagt að stansa ekki beint fyrir framan aðalhlið keissrahallarinnar í mið- borginni og virða fyrir sér glæsi- leg húsakynnin. Sjóliöar og hermenn Ekki átti ég von á því að sjá sjóliða í matrósfötum í Bangui, en þetta landlukta ríki á sinn sjóher eins og önnur stolt ríki, sem gætir siglinga á skipgengum ám lands- ins. Aöalstöðvar sjóhersins voru skammt frá tjaldbúðum okkar á bakka Oubanguifljótsins og þar skammt frá lá einnig snekkja Bo- kassa I keisara, gamall gufuknú- inn fljótabátur. Aðalstöðvar de- mantsnámufélags ríkisins voru og þarna. Þeirrar byggingar var reyndar svo vel gætt af hermönn- um, að viö urðum að taka á okkur stóran krók, þegar við áttum leið hjá þessu húsi, þar sem demantar eru slípaðir og geymdir, en þeir eru ein helsta útflutningsvara landsins ásamt timbri, baðmull, kaffi, sísal og jarðhnetum. Hermenn og lögregluþjónar eru áberandi í borginni og farartæki hersins voru af rússneskri gerð. Plaköt með pólitískum slagorðum sjást víða á húsveggjum í mið- borginni. Þar var m.a. lýst yfir stuðningi við Zaire og óvinir þess úthrópaðir, en um þessar mundir voru einmitt skærur í hinu málm- auðuga Shabahéraði Zaire, sem um tíma leit út fyrir að gætu leitt til borgarastyrjaldar. Auk þess mátti sjá furðulegar áletranir, þar sem Kadhafi og Mobutu Sese Seko, forseti Zaire, voru hylltir og þeir taldir ásamt Bokassa I tákn einingar, frelsis og sjálfstæðis Afríku. Um göturnar þutu svartir Citroén bílar með sírenuvæli og á undan og á eftir fóru svartklædd- ar mótorhjólalöggur vigalegar mjög og eftir Avenue de Presi- dent Idi Amin Dada þrömmuðu fylkingar illa klæddra fanga nið- urlútir mjög á leið í nauðungar- vinnu i þessu fallega landi Afr- íku, sem er ekki þekkt fyrir ann- að en furðulegan þjóðhöfðingja og harðneskjulegt stjórnarfar. Frá Kamerún til Bangui Bangui er höfuðborg landsins með 250 þús, íbúa og raunar eina borg landsins. Eftir rúmlega 1200 km. ferð um skógar-savannasvæói frá Yaoundé birtist Bangui snögg- lega inni á milli trjánna á bakka Oubanguifljótsins. í fyrstu á mað- ur erfitt með að trúa því, að til sé borg þarna inni í frumskóginum í hjarta Afríku. Bangui er sem ríki i rikinu og leyfi verður að fá til þess að fara inní og úlúr borginni. Eftir tveggja tíma bið fengum við leyfi til að halda inn í borgina, en áður höfðu vegabréf okkar verið vandlega skoðuð. Það kom oft fyr- ir á ferð okkar um landið, að við vorum stöðvuð af hermönnum i dularklæðum, en eftir að hafa skoðað skilríki okkar þá var okk- ur leyft að halda ferðinni áfram. Ferðamenn, sem til landsins koma, fá aðeins vegabréfsáritun til 48 stunda dvalar i iandinu. Síðan verður að sækja um endur- nýjun á vegabréfsárituninni í Bangui og það kostaði okkur morðfjár. Á þann hátt drýgir Mið- Afríkukeisaradæmið gjaldeyris- tekjur sínar. Vegurinn til Bangui var mjög vondur og sumir hlutar hans illfærir vegna drullu, auk þess sem við fengum ekki að fara í gegnum regnhindranir („barri- ére de plumes“) fyrr en vió höfð- um gefið vörðunum gömul timarit eða enskar kiljur. í þessum hluta Afriku er vegum lokað um regn- tímann í allt að 6 klukkustundir eftir að hætt er að rigna og þeir sem gæta hliðanna ætlast til ein- hverrar umbunar fyrir að opna hliðin, jafnvel þó 6 stundir séu liðnar frá þvi hætti að rigna og vegirnir þurrir. Á leiðinni til Ban- gui urðum við fyrir smááreitni í litlu þorpi, en þar var ráðist á tengivagn, sem við vorum með og við ásökuð um njósnir og vopna- smygl, en við gátum fljótlega leið- rétt þann misskilning, þó um tima liti út fyrir að til slagsmála kæmi. Mið-Afríkubúar eru reyndar mjög vingjarnlegt og brosmilt fólk, en einsog svo viða annarsstaðar þá fá þeir á sig þennan leiðinlega valds- mannssvip um leið og þeir eru komnir í einkennisbúning eða sestir á bakvið skrifborð-. f Bangui Bangui er snotur og þrifaleg og getur státað af nokkrum fögrum byggingum, borgin er reyndar ekki eins falleg og lifleg og Yaoundé, höfuðborg Kamerún, en í báðum borgunum gætir mjög franskra áhrifa. Fátækrahverfin í útjaðri Bangui voru hinsvegar á engan hátt frábrugðin öðrum fá- tækrahverfum, sem ég sá í Afr- íku. Margt vekur furðu manns í Bangui, ekki síst risastór fiðrildi, litskrúðug mjög, sem litlir strákar veiða i hæðunum kringum borg- ina og selja svo á götum borgar- innar. I Bangui bjuggum viö í tjöldum fyrir neðan bústað Bokassa I keis- ara. Keisarinn býr í stórri og glæsilegri höll, þar sem sér víða yfir borgina. Höll þessi er vel viggirt sem vænta má og gætt af hermönnum. Á kvöldin voru virk- isveggirnir upplýstir og þar sem við dvöldum í tjöldum okkar beint fyrir neðan höllina og skammt frá 13 hæða Safarihótel- inu nutum við góðs af ljósköstur- um Bokassa. Á hverju kvöldi barst einnig mikill lúðrablástur frá höllinni. Allan tímann, sem við dvöldum þarna, hékk í kring- um okkur strákahópur, daga sem nætur. Þeir voru illa haldnir, sneyddir lífsgleði, höfðu ekkert fyrir starfi og virtust lítið annað hafa að borða, en það sem við gáfum þeim. t ► i ) \ I t I \ í \ Leirkofi med stráþaki í Mid-Afríkukeisaradæminu. Höll Bokassa I keisara og tjaldhúdirnar. Myndin var tekin med því að fela myndavélina í óhreinum þvotti og smella af á gangi áleidis að tjöldunum í felum undir tré.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.