Morgunblaðið - 13.06.1978, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. JÚNÍ 1978
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveínsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guómundsson.
Fróttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aóalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar AðSlstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2000.00 kr. ó mánuói innanlanda.
í lausasölu 100 kr. eintakið.
Varanleg vegagerð
Fyrir einum ok hálfum áratug voru flestar Kötur í Reykjavík
malartíötur. Þáverandi bornarstjóri í Re.vkjavík, Geir Hallíirímsson,
laíiði þá fram 10 ára áætlun um malbikun (íatna. Fæstir höfðu trú á
því, að sú áætiun fíæti staðizt en reyndin varð sú, að hún stóðst ok vel
það. Nú má segja, að það sé reKla, að Kötur í höfuðborKÍnni séu
malbikaðar um leið ok hverfin byKKjast. Þessi b.vltinK í KatnaKerð í
Reykjavík hafði víðtæk áhrif um land allt. Bæjar- ok sveitarfélöK,
fjölmenn sem fárnenn, hafa lagt áherzlu á það á undanförnum árum
að leKKja varanleKt slítla-K' á Kötur. Kaupstaðir ok kauptún hafa
Kerbreytt um svip.
Hins veKar hefur varanleK veKaKerð um landið sótzt seint. I
ráðherratíð InKÓifs Jónssonar á tímum Viðreisnarstjórnar var hafizt
handa um varanleKa veKaKerð utan Reykjavíkur. En eftir fyrsta átakið
á því sviði dró úr framkvæmdum á tímum vinstri stjórnar ok þær hafa
aldrei komizt veruleKa á skrið síðan.
Nú hefur Sjálfstæðisflokkurinn laKt fram nýja áætlun um varanlega
veKaKerð um landið allt á 15 árum. Einhver kann að sefya, að þetta
sé kosninKabrella einber, ]>ar sem máiið er kynnt nú skömmu fyrir
þinKkosninKar. Það er á misskilninKÍ byKKt- EðlileKt er, að
stjórnmálaflokkar kynni í kosninKabaráttu ný baráttumál. Það hefur
Sjálfstæðisflokkurinn Kert nú. í kosninKaávarpi Sjálfstæðisflokksins,
sem hirt hefur verið, er sú stefna mörkuð að leKfíja skuli varanleKa vökí
til allra byKKÖarlaKa á næstu 15 árum.
Málefnanefnd um saniKönKumál, sem starfað hefur á veKum
Sjálfstæðisflokksins, hefur unnið að nndirbúninKÍ þessarar stefnumörk-
unar. Hún leKKur til, að því marki verði .náð á 15 árum að leKlíja
varaidéKt slitlaK á veKÍ til allra byKKÖarlaKa. Sumum kann að finnast
það lanKur tími. En þetta eru raunhæf stefnumörk. EnKum tilKanKÍ
þjónar að leKKja fram tillöKur, sem ekki eru raunhæfar. Slíkar tillöKur
eru kosninKabrellur.
Sjálfstæðisflokkurinn leKKur til, að varanleKt sIitlaK verði lagt á
veKakerfi, sem er 2500 km. að lenKd. Þar af hefur þetta þegar verið
framkvæmt á 200 km. LaKt er tii, að fyrsti fimm ára áfanKÍnn nái til
800 km. j öðrum áfanKa er miðað við 800—900 km. í þriðja áfanKa yrði
lokið við hrinKveKÍnn ok náð fullri tenKÍnKU við Vestfirði ok önnur
byKKÖarlöK tenKd KÓðveKakerfi.
Þessar framkvæmdir munu kosta mikið fé. Talið er, að fyrsti 5 ára
áfanKÍnn muni kosta um 27 þúsund milljónir króna. En að mati
Sjálfstæðisflokksins er hér ekki um stærra verkefni að ræða fyrir
• þjóðina alla en það var fyrir ReykvíkinKa á sínum tíma að malbika allar
'Kötur borKarinnar.
Sjálfstæðisflokkurinn K<?rir nákvæma Krein fyrir því, hvernÍK eÍKÍ að
fjármaKna þessar framkvæmdir. Lagt er til, að ByKKðasjóður leKKÍ
árleKa fram fé til þeirra. Fyrsta árið á B.VKKÖasjóður að leKKÍa fram
1000 milljónir króna ok síðan á sú upphæð að hækka árleKa í samræmi
við vísitölu veKamála. Þá er Kert ráð f.vrír, að 2000 milljóna króna verði
aflað árleKa með sölu happdrættisskuldabréfa. Loks er tiert ráð f.vrir,
að þær tekjur, sem ríkissjóður hefur af umferð oK bifreiðum næstu árin
umfram þær forsendur sem afKreiðsla fjárlaKa í ár byKKÍr á KanKÍ til
þessara framkvæmda sérstakleKa. Talið er, að þessi liður einn muni
nema um 2000 milljónum króna á næsta ári ok vaxa um 10" að verðKÍldi
í fyrirsjáanleKri framtíð.
Oft er talað um toKstreitu milli þéttbýlis ok dreifbýlis. Hér er um
verkefni að ræða, sem fólk í þéttbýli ok dreifbýli Ketur tekið höndum
saman um. VaranleK veKaKerð um landið er í allra þágu, hvort sem þeir
búa í þéttbýli eða dreifbýii. VaranleK veKaKerð um er næsta stóra
framkvæmdin, sem þessi þjóð þarf að ráðast í. VaranleK veKaKerð um
landið allt mun breyta íslandi alveK eins ok hún hefur breytt svipmóti
kaupstaða ok kauptúna. Þetta er heillandi ok verðuKt verkefni, sem
þjóðin öll á að Keta sameinast um. Þess veKna ber að fagna því, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur tekið þetta mál upp nú í kosninKabarátt-
unni. VæntanleKa verður það mikið rætt ok ýmis sjónarmið sett fram.
En rniklu skiptir, að þessar tillöKur fái hljómKrunn-OK að þeim verði
hrint í framkvæmd.
Stefna að vinstri stjóm
Formenn Sjálfstæðisflokks ok Framsóknarflokks hafa lýst því yfir,
að flokkar þeirra gangi til þessara kosninKa með óbundnar hendur
um samstarf eftir kosninKar. Það þýðir, að allt er opið í þeim efnum.
Urslit syeitarstjórnarkosninKanna eru vísbendinK um, að tilraun verður
Kerð til þess að mynda nýja vinstri stjórn að kosninKum loknum.
Einn af þinKmönnum Framsóknarflokksins á Austurlandi, Halldór
ÁsKrímsson, staðfesti þetta á framboðsfundi í kjördæmi sínu fyrir
helKÍna er hann saKÖi, að Framsóknarflokkurinn væri tilbúinn til þess
að efna til nýrrar vinstri stjórnar að kosninKum loknum. Afstaða
AlþýðubandalaKsins kom skýrt irarn á framboðsfundi í Norðurlands-
kjördæmi eystra fyrir nokkrum döKum er Stefán Jónsson, alþinKÍsmað-
ur, lýsti því yfir, að af hálfu AlþýðubandalaKsins kæmi stjórnarsamstarf
við Sjálfstæðisflokkinn ekki til Kreina. Það fer því ekki á milli mála
að hverju er stéfnt.
Vinstri stjórn þýðir önKþveiti í efnahaKsmálum ok varnarlaust land
eins ok þjóðin veit eftir reynsluna af vinstri stjórninni 1971 — 1973. Þess
veKna snúast þessar kosninKar að mjöK veruleKu leyti um það, hvort
mynduð verður vinstri stjórn að kosninKum loknum eða ríkisstjórn með
þátttöku Sjálfstæðisflokksins. EinunKÍs sterkur stuðninKur kjósenda við
Sjálfstæðisflokkinn í kosninKunum Ketur komið í veg fyrir, að mynduð
verði vinstri stjórn, sem hafi það eitt af helztu stefnumálum sínum að
rifta varnarsamninKnum.
Geir Hallgrímsson, forsætisráðherra;
Hvernig liði okkur,
ef 5 þúsund vinnu-
færra manna gengju
um atvinnulausir?
Ríkisstjórnin tók þegar í
upphafi ákveðið á þeim mikla
efnahagsvanda, sem blasti við í
ágústlok 1974, með þrjú megin-
markmið fyrir augum:
1) Að tryggja fulla atvinnu um
allt land.
2) Að koma á jafnvægi í við-
skiptum við aðrar þjóðir og
hamla þar með gegn skulda-
söfnun erlendis.
3) Að draga úr verðbólgu.
Viðurkenning
á staðreyndum
Undan því varð ekki vikist að
grípa til ráðstafana, sem reynst
gætu óvinsælar. Þegar á fyrstu
dögum ríkisstjórnarinnar var
gengið fellt, óbeinir skattar
bækkaðir nokkuð. Hvort tveggja
var í reynd ekki annað en
viðurkenning á staðreyndum og
orðnum hlutum, sem skotið
hafði verið á frest fram yfir
kosningar af fyrri stjórn. Þá var
framlengt afnám vísitölubind-
ingar á laun, sem fráfarandi
stjórn hafði lögfest um vorið. Á
hinn bóginn gerði hin nýja
ríkisstjórn samtímis sérstakar
ráðstafanir til þess að tryggja
hag þeirra, sem lægst laun
höfðu, með lögum um launajöfn-
unarbætur á lægstu laun og
samsvarandi hækkun á bótum
almannatrygginga.
Viðskiptakjör
versnuðu
í upphafi var ljóst, að ekki
væri þess að vænta, að skjótur
árangur næðist á öllum sviðum
efnahagsmála. Mikill verðbólgu-
þrýstingur var innibyrgður á
flestum sviðum efnahagslífsins,
er dró lengri slóða eftir sér en
jafnvel var unnt að sjá fyrir. Á
daginn kom einnig, að þótt
upphaflegar efnahagsráðstafan-
ir ríkisstjórnarinnar hefðu tví-
mælalaust mikil jákvæð áhrif
þegar í stað, þá reyndist þróun
efnahagsmála í umheiminum
okkur svo andsnúin árin 1974 og
1975, að viðskiptakjörin versn-
uðu enn, eða um 25—30% á
1 '/2 —2 árum, og þegar í upphafi
árs 1975 varð á ný að grípa til
róttækra ráða til að tryggja
afkomu undirstöðugreina at-
vinnulífsins og koma i veg fyrir
vaxandi halla í utanríkisvið-
skiptum.
Það var því ekki fyrr en á
árinu 1976, að árangur stefnu
hægfara aðlögunar að breyttum
ytri skilyrðum fór að koma í ljós
að því er varðar viðskiptajöfn-
uðinn. Baráttan gegn verðbólg-
unni skilaði ekki skýrum
árangri fyrr en á árinu 1977. Á
árinu 1978 standa vonir til að
við náum hallalausum utan-
ríkisviðskiptum.
Veröbólgan
seinunnin
Verðbólgan hefur reynst sein-
unnin, en um mitt ár 1977 hafði
þó tekist að helminga hana frá
því sem hún var, þegar ríkis-
stjórnin tók við, eða úr 50% í
25—26%. Eftir mitt ár 1977, í
kjölfar kjarasamninga þá, sner-
ist þróunin hins vegar á verri
veg. Við þessu varð að snúast, og
þar með erum við komin að
nauðsyn efnahagsráðstaf-
ananna í febrúar á þessu ári.
Þær voru óhjákvæmilegar til
þess að við lentum ekki inn í
nýrri sprengihækkun verðbólg-
unnar. Ríkisstjórnin gerði sér
vel ljóst, að ráðstafanirnar yrðu
óvinsælar, en setti þjóðarheill
ofar stundarvinsældum. Þetta
veit ég, að kjósendur munu
skilja, þegar að kjörborðinu
kemur. Jafnframt því sem ríkis-
stjórnin hefur reynt að draga úr
verðhækkunum og þjóðárút-
gjöldum til þess að koma á
jafnvægi í þjóðarbúskapnum,
hefur hún freistað þess að
óhjákvæmilegar aðhaldsaðgerð-
ir kæmu sem léttast niður á
þeim, sem hafa úr minnstu að
spila. Þetta sanna bæði hennar
fyrstu og síðustu gerðir á sviði
launamála og aðgerðir hennar í
lífeyrismálum.
Verulegur árangur
Mikill halli varð á ríkisfjár-
málum 1974 og 1975, eða 3—4%
af þjóðarframleiðslu. Ur þessu
tókst að bæta verulega á árinu
1976 og 1977 og stefnt er að
jöfnuði á þessu ári. Einnig á
þessu sviði er árangur af stefnu
ríkisstjórnarinnar að koma í
ljós.
Þegar á heildina er litið, er
árangur í efnahagsmálum veru-
legur:
í íyrsta lagi hefur full at-
vinna haldist um allt land allt
kjörtímabilið.
í öðru lagi tókst þegar á
árinu 1976 að draga verulega úr
viðskiptahalla og er nú stefnt að
jafnvægi í viðskiptum við aðrar
þjóðir og þar með að því að
draga úr skuldasöfnun erlendis.
í þriðja lagi dró úr verðbólgu
á síðari hluta árs 1975, á árinu
1976 og fram á mitt ár 1977, úr
50% í 26%. Nú ríður á að láta
ekki hrekjast af þessari réttu
leið.
í fjórða lagi hefur á síðari
hluta kjörtímabilsins tekist að
koma á miklu betra jafnvægi í
ríkisfjármálum en var þegar
stjórnin tók við.
í fimmta lagi hefur tekist að
ná þessum árangri samhliða því
að frá árinu 1976 hefur kaup-
máttur kauptaxta og tekna
almennings tekið að vaxa á ný
og er nú meiri en best hefur
þekkst áður í jafnlangan tíma.
Þetta er e.t.v. merkilegasti
vitnisburður um árangur okkar
í efnahagsmálum.
Iðnríki Vesturlanda hafa á
síðustu árum átt við að stríða
umfangsmesta efnahagsvanda
síðan á fjórða áratug þessarar
aldar, þegar heimskreppan stóð
yfir. Um fimm af hundraði af
mannaflanum, eða meira en 15
milljónir manna hafa gengið
atvinnulausar í löndum þeim, er
eiga aðild að Efnahags- og
framfarastofnuninni, OECD.
Það er þó enn alvarlegra, að
menn búast við því, að atvinnu-
leysi í þessum löndum verði enn
um langa framtíð útbreitt.
Hvernig liði okkur ef meira en
5 þús. vinnufærra manna gengju
hér atvinnulausir? Á sama tíma
og þetta ófremdarástand ríkir
víða um lönd, hefur tekist að
halda hér á landi fullri atvinnu,
jafnframt því, sem við nálgumst
viðunandi jöfnuð í viðskiptum
okkar við önnur lönd en bætum
þó lífskjör almennings.
Fimm þús. kr. sekt
á kind, tíu þús. á hross
I iyrrasumar var sett upp
girðing frá Vogum til Grindavík-
ur, þvert yfir Reykjancsskaga og
er allt land vestan girðingarinn-
ar yíirlýst landgræðslusvæði.
Skv. frétt í Suðurnesjatíðindum
er nú ákveðið að fygja því strangt
eftir í sumar að ekki finnist búíé
á svæðinu eftir að smölun hefur
farið fram og verður beitt sektar-
ákvæðum. sem verða 5000 kr. á
kind og kr. 10 þúsund á hest, auk
þess sem grciða þarf fyrir kostn-
að af íóðrun og gæslu gripanna,
séu þeir ekki sóttir strax. Þeir
verða ella seldir fyrir áföllnum
kostnaði.
Öllum fjáreigendum innan girð-
ingar er skylt að hafa búfé sitt á
afgirtum svæðum eða í ógölluðum
girðingum í heimahögum viðkom-
andi búfjáreiganda. Eftir að girð-
ingin var tilbúin í fyrrasumar var
sett upp hlið við Reykjanesbraut á
móts við Vogaafleggjara og var
þess gætt allan sólarhringinn, en
þó ekki nema einn mánuð, en þá
var komið að haustsmölun.
Nú er búið að ráða verktaka til
að annast gæslu innan girðingar-
innar. Gunnar Einarsson tekur
þetta verk að sér fyrir 5 millj. kr.
og verða honum til aðstoöar
Theodór Guðlaugsson o.fl. starfs-
menn. Á undanförnum árum hefur
verið mikið vandamál að verja
garða og lóðir íbúanna fyrir
ágangi búfjár í þéttbýlinu.