Morgunblaðið - 20.07.1978, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR. 20. JÚLÍ 1978
27
Verður framtíðar-
sýn JónsLeifs
loks að veruleika?
í Morgunblaðspistlum mín-
um undanfarna mánuði, oií á
öðrum vettvangi, hefi ég þrá-
faldlega stagast á nauðsyn þess
að stofnað yrði á Islandi
einskonar tónlistarsamband
eða félag er næði til allra
þeirra fjölmörgu aðila er nú
starfa sjálfstætt að tónlistar-
málum. Ekki minnist ég þess
að nokkur starfsbræðra minna
hafi tekið undir þesci orð við
mig á förnum vegi eða á
mannamótum. Jón Leifs hafði
orð á þeeeu 1952 og voru
undirtektir áþekkar.
Dundað í
kyrrþey
Atli Heimir Sveinsson hitti
mig að máli fyrir skömmu og
sagði af fundi sem haldinn var
í kyrrþey, að tilhlutan Tón-
skáldafélags Islands, þar sem
hugmynd Jóns Leifs var tekin til
endurskoðunar. Þetta átti sér
stað laugardaginn 31. maí 1975
kl. 15:30! Ekki er ólíklegt að þá
hafi verið mörkuð tímamót í
íslenskri tónlistarsögu. Eru
menn beðnir að leggja þessa
dagsetningu á minnið. Fundur-
inn átti sér aðdraganda sem nú
verður rakinn. En áður skal á
það bent, þó það skipti raunar
engu máli, að undirritaður hafði
ekki hugmynd um þetta framtak
á sínum tíma, enda staddur
erlendis. Sömu sögu er að segja
um marga aðra tónlistarmenn
sem hafa aldrei heyrt á þetta
minnst. Er því full ástæða til að
vekja athygli íslenskra tón-
listarunnenda á eftirfarandi:
Það var fyrir
þremur árum ...
Á aðalfundi Tónekáldafélags
Tðnhvísl
eftir GUÐMUND
EMILSSON
íslands, 15. febrúar 1975, var
gerð svohljóðandi samþykkt.
j,Aðalfundur Tónskáldafélags
Islands ... álítur nauðsynlegt að
vinna að stofnun Tónmennta-
sambands íslands. Felur fund-
urinn stjórn félagsins að láta
semja reglugerð þar að lútandi
og taka upp viðræður við þau
samtök tónlistarmanna, sem
kynnu að hafa áhuga á því
samstarfi. Tilgangur Tón-
menntasambandsins yrði að
vinna að framgangi þeirra mála,
sem eru sameiginleg áhugamál
hinna ýmsu hópa tónlistar-
manna og stofnana, sem hafa
með tónlist að gera. Yrði
Tónmenntasamband Islands
aðili íslands að International
Music Council."
Stjórn Tónskáldafélags ís-
lands sendi fundarboð til um 20
aðila, en fulltrúar 13 mættu til
fundar 31. maí 1975. í upphafi
þessarar merku samkomu gerðu
Atli Heimir Sveinsson og Þor-
kell Sigurbjörnsson grein fyrir
tildrögum hennar og kynntu
hugmyndir Jóns Leifs og þær
aðrar nýjar eru skotið höfðu upp
kollinum. Voru menn á einu
máli um ágæti væntanlegs
Tónmenntasambands íslands og
ræddu einstök atriði fram og
aftur. Enginn grundvallar-
ágreiningur kom fram. I fundar-
gerð Tónskáldafélagsins segir í
beinu framhaldi af þessu: „Voru
fundarmenn á einu máli um að
hittast aftur að hausti (1975) og
kosnir voru Atli Heimir Sveins-
son, Halldór HaraldsSon og
Sverrir Garðarsson til að vinna
að væntanlegum lögum sam-
bandsins. „A fundinum kom
fram að fimm eða sex tónlistar-
félög, önnur én þau sem fundar-
boð fengu, ættu heima í sam-
bandinu og var samþykkt að
bjóða þeim þátttöku í stofnun
þess fyrir væntanlegan stofn-
fund. Vart er hægt að hugsa sér
glæsilegri byrjun, og því er sárt
til þess að hugsa að stofnfundur
hefur ekki enn verið haldinn
þremur árum seinna, og engar
blikur á lófti í þá veru. Eða
hvað?
Ráðgjöf um
löggjöf
Atli Heimir svaraði því að-
spurður, að líklega yrði haldinn
stofnfundur, eða undirbúnings-
fundur fyrir stofnfund, í haust
eða vetur. Hann sagðist ekki
fara leynt með það, að hann
hefði haft ótalmargt á prjónun-
um að undanförnu og ekki haft
svigrúm til að sinna félagsmál-
um sem skyldi. En nú væri
annað uppi á teningnum. Hann
væri nýkominn úr sólríkri ferð
til Grikklands, allur iðandi af
þrótti og hollustu. Atli sagðist
vera orðinn langleiður á pukri
íslenskra tónlistarmanna í
hornum, og sagðist ætla að
stofnun Tónmenntasambands
gæti orðið tónlistarlífinu mikil
lyftistöng. í því sambandi mætti
minna á, að Alþingi hefði nýlega
sett lög um leiklist í landinu, og
gerði eig brátt líklegt til að setja
sambærileg lög um heildar-
skipulag tónlistarmála. Tón-
menntasamband íslands gæti
orðið Alþingi ráðgefandi aðili og
þannig forðað okkur frá ótöld-
um mistökum. Ný lög í Dan-
mörku um tónlist, sem gerðu
einmitt ráð fyrir slíkri sam-
vinnu löggjafarvalds og tón-
menntasambands, gæfust vel.
Atli sagði nauðsyn jafnvel
brýnni hérlendis þar eð ekkert
heildarskipulag væri til að moða
úr. Allt yrði að byggja frá
grunni.
Ekki stjórna heldur sam-
ræma
Allt benti og á, að það væri
ekki hlutverk væntanlegs tón-
menntasambands að stjórna
einu né neinu í tónlistarmálum
íslendinga, heldur samræma
aðgerðir þeirra fjölmörgu er
starfa á þessum vettvangi, bæði
áhuga- og atvinnumanna.
Starfssvið sambandsins yrði
vítt. Áður var minnst á aðstoð
við gerð löggjafar um tónlist.
Atli benti einnig á hversdagsleg
atriði, t.d. samræmingu tón-
leikahalds til að fyrirbyggja að
margir aðilar haldi tónleika
samdægurs eins og hent hefur.
Að lokum gat Atli þess, að
tónlistarmenn gætu veitt þessu
máli stuðning á almennum
félagsfundum viðkomandi
félaga. Það eitt myndi ýta á
eftir stofnun Tónmenntasam-
bands Islands.
Um smákónga
eða smábændur
Um þær mundir er Listahátíð
'78 var að ganga í garð og
stjórnmálaflokkar landsins
voru að setja sig í kosninga-
stellingar, skundaði undirrit-
aður inn á ritstjórnarskrif-
stofu Morgunblaðsins með 14
dálka blaðaviðtal undir hönd-
um. þar sem rætt var við
skólastjóra tónlistarskóla
Reykjavíkur um framtíðarhorf-
ur annars vegar og væntanleg-
an tónlistarháskóla íslands
hins vegar. Ekki þótti hátt-
virtri ritstjórn framlag mitt
girnilegur blaðamatur og síst
þar eð Listahátíð og kosningar
stóðu fyrir dyrum. Langlokan
var engu að síður prentuð, að
vísu í tvennu lagi. og vil ég
nota þetta tækifæri til að færa
aðstandcndum blaðsins þakkir
fyrir auðsýnda samúð!
Um ringulreið
Burt séð frá langlokunni
verður hinu ekki neitað, að
þarna var á ferðinni brýnt mál
og afskipt, sem á erindi til allra
er unna fögrum listum, sérstak-
lega tónlist. Svo mikil deyfð og
stjórnleysi hefur einkennt tón-
listarmál höfuðborgarinnar, að
menn þegja ýmist þunnu hljóði
til að missa ekki fótanna í
kapphlaupi um mannvirðinga-
embætti, ellegar gerast marg-
málir, eins og undirritaður, í
fálmkenndri leit að rót meins-
ins. Margt leggst á eitt. En
kjarni málsins virðist sá, að
athuguðu máli, að enginn ræður
ríkjum, enginn lýsir ábyrgð,
engum hefur verið falin ábyrgð!
Skólastjórar tónlistarskóla
Reykjavíkur eru „tómir smá-
kóngar“ eins og Jón Nordal
komst að orði í viðtalinu.
Um hreppapólitík
Blaðaviðtal það við Jón Nor-
dal, Stefán Edelstein, Garðar
Cortes og Sigursvein D.
Kristinsson, sem hér um ræðir,
upplýsti hins vegar margt.
Meðal annars það, að skólastjór-
ar ^ónlistarskóla höfuðborgar-
innar höfðu aldrei hittst fyrr
gagngert til að takast á við
sameiginleg vandamál skólanna,
ellegar til að samræma aðgerð-
ir. Það í sjálfu sér er athyglis-
vert, ef ekki fáránlegt. Þessir
ágætu menn, sem hver um sig
starfar ötullega að framgangi
viðkomandi tónlistarskóla, virð-
ast gjörsneyddir allri félags-
hneigð. Alls konar hreppapólitík
og nábúakrytur, ef ekki bara
hrein og bein öfund, já, eða
feimni, virðist vega þyngra á
vogaskálum en eðlileg fram-
þróun tónlistarlífs í Reykjavík.
Að talast við er sama og
viðurkenna tilverurétt fjand-
manns og því óæskilegt. Betra
að láta sem óvinurinn sé ekki til
og ota sínum totta í einverunni.
En þessi dauðaþögn er óbærileg.
Um þúfur
Ef samstarfshæfileiki þeirra
manna sem nú hafa einokun á
tónlistarkennslu í Reykjavík er
ekki burðugri en raun ber vitni
væri það ríki og borg happa-
drýgra að styrkja aðra aðila eða
aðeins einn þeirra, til að sinna
starfi þessu. Það eru sennilega
til önnur skólastjóraefni,
kannski dugmeiri, samstarfs-
liprari og jafnvel menntaðri en
þeir sem nú tróna á þúfum
sínum. Þeir geta-alveg eins sótt
um styrki til ríkis og borgar,
milljónir á milljónir ofan, og
stofnað skóla eins og hent hefur.
Hitt væri þó betra, að núverandi
forvígismenn einokunar í tón-
listarmálum tækju höndum
saman um að bæta ráð sitt. Þeir
mega ekki gleyma því að
skattgreiðondur Reykjavíkur.
sem greiða obbann af rekstrar-
fé tónlistarskólanna. eiga
heimtingu á að skólarnir séu
reknir í takt við samtímann. en
ekki eins og va'ru þeir eignar-
jarðir hnakkakerrtra smá-
bænda. Sameining allra tónlist-
arskóla Reykjavrkur er boðskap-
ur sem lætur illa í eyrum
skólastjóranna. Úr því svo er,
hlýtur það að vera lágmarks-
krafa að eitthvert samband, þó
ekki væri nema símasamband,
sé á milli þessara manna, en svo
er því rniður ekki.
Um sveitarlimi
Tökunr dærni: Að það skuli
aldrei hafa hvarflað að skóla-
stjórnum tónlistarskólanna að
leita samstarfs um byggingu
eins veglegs tónbóka- og hljóm-
piötusafns er fráleitt. Nei, í
staðinn eiga skattgreiðendur að
borga fyrir fjögur vanbúin söfn
í framtíðinni. Eins og nú háttar
er ekkert slíkt safn að finna í
Reykjavík, enda hefur enginn
skólanna bolmagn einn sér til að
standa undir rekstri safns. Svo
eru þessir ágætu menn að tala
um að stofna tónlistarháskóla!
Nefnum annað dæmi: Skóla-
stjórunum, hefur aldrei dottið í
hug, að sameina hljóðfæraleik-
ara, eða nemendur, til að úr
verði ein góð hljómsveit á
Reykjavíkursvæðinu. Þetta er
að sjálfsögðu fáránleg öfug-
mælavísa. Nei, í staðinn verða
háttvirtir nemendur að dúsa í
fölskum og ófullskipuðum
hljómsveitum hvers skóla um
sig þar til yfir lýkur. Eins er um
samstarf kóra.
Um útlaga
Og enn eitt af handahófi að
lokúm: Yið Islendingar eigum,
Framhald á bls. 21