Morgunblaðið - 14.10.1978, Blaðsíða 22

22 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 1978
Baldur Jónsson, dósent:
99
lslenzka er mikilvæg-
asta kennslugreinin í
öllum skolum landsins
Kennarar verða að taka sjálfa sig til bæna fyrst”
99
í NÝÚTKOMNU málj'asni
móAurmálskennara. Skímu. er
m.a. jírein eftir Baldur Jón.s-
son. dósent. sem heitir
ÍSLENZKA A VOIÍUM DÖG-
UM. Hún er framlají til um-
ræóna um varðvcizlu tungunn-
ar. Slíkar umræður hafa átt sér
stað hér í hlaðinu oj? því ástæða
til að vekja athyjjli á jrrein
málfræðinK.sins. I>ej;ar hann
hefur radt nokkuð um málfars-
breytinsar o« andóf jíejjn þeim
sejfir hann m.a.<
„Mér kæmi nú ekki á óvart,
þótt einhver hafi hujjsað sem
svo undir lestri um breyttar
málvenjur: „Er þetta ekki bara
eðlilejt þróun?" Þánnig er oft
spurt, þejtar rætt er um mál-
breytingar, sem litnar eru horn-
aujta, t.d. þájjufallssýkina. Og
svarið er jú. Auðvitað má kalla
þetta „eðlilejja þróun“, ef orðið
þróun merkir ekkert annað en
„bre.vtinjíaferill“. En minnumst
þess, að það er líka „eðlilejí
þróun", að land hefir víða blásið
upp ojí jtróður eyðst á stórum
landsvæðum, t.d. á Rangárvöll-
um, þar sem kynstrin öll af
jíróðurmold og jarðvejji hafa
fokið á haf út. Það er „eðlileg
þróun" að málning flagnar af
húsum ojí húsin veðrast í
vindum og grotna, ef enginn
hlúir að þeim. Og það er „eðlileg
þróun“, að arfi tekur völdin í
kartöflugarði, sem eigandinn
nennir ekki að hirða.
Breytinjjar verður að meta,
hvort sem þær verða á tungu
þjóðarinnar eða náttúru lands-
ins. Það er býsna margt líkt með
þessu tvennu og viðhorfum til
hvorstvejíjíja.
Vandinn, sem við Islendingar
stöndum frammi fyrir í
málfarslegum efnum, er að
halda svo á málum, að íslenzk
tunjía verði þjóðinni sem allra
nytsamlegast tjáningartæki á
öllum sviðum, án þess að slíta
þurfi þau mállegu tengsl, sem
við höfum við fyrri kynslóðir í
landi voru og eiga varla nokkurn
sinn líka meðal þjóða heimsins.
Hinjíað til hefjr tekizt vonum
framar að þræða þetta einstigi.
Og hví skyldi vera erfiðara fyrir
okkur en þá, sem lifðu Stórubólu
oj; Móðuharöindi, að hafa vald á
íslenzku máli?“
Grein sinni lýkur Baldur
Jónsson með þessum orðum:
„Islenzka er mikilvægasta
kennslugreinin í öllum skóíum
landsins. Henni verður að veita
allt það svij;rúm, sem hún þarf,
þó að það verði þá á kostnað
annarra Kreina, t.d. erlendra
tungumála.
Baldur Jónsson:
Hlutverk móðurmálskennar-
anna er mikið og vandasamt.
Það veröur að legjgja það á þá
öðrum mönnum fremur að koma
í veg fyrir, að málið gliðni í
einhverjum þeim skilningi, sem
hér hefir verið rætt um. Reynd-
ar eru allir kennarar móður-
málskennarar, hver á sínu sviði,
en þeir, sem kenna íslenzku
sérstaklega, verða að geta tekið
að sér forystuhlutverkið í
skólanum.
Minnumst þess aö lokum,
þegar róðurinn virðist þungur,
að börn og unglingar eru ekki
fullvaxta fólk og eiga eftir að
taka út mikinn málfarslegan
þroska. Undarlegir málkækir
þeirra eru ekkert til að hlaupa
eftir. Einmitt vegna ófullkomins
þroska þarf að leiðbeina
nemendum í skólunum. Uppeld-
ið er fólgið í því að láta þá læra,
hvernig málið hefir verið og á að
vera, eins og kennarinn kann
það bezt. Þess vegna ríður á, að
hann sé sjálfur vel að sér og vel
máli farinn. En höfum það
hugfast, að við erum ekki
fullnuma í málinu og verðum
þaö aldrei. Enginn kann málið
til hlítar. En það er skylda vor
móðurmálskennara að vera öðr-
um til fyrirmyndar um meðferð
máls.
Kennarar verða því að
taka sjálfa sig til bæna fyrst,
aga sjálfá sig, aga eigið tungu-
tak og kunna að taka ábending-
um annarra, ekki sízt hver frá
öðrum. Þá er von til þess, að
takast megi að skila tungu
feðranna til næstu kynslóðar
með vöxtum, eins og skyldan
býður."
I íslen^ka á
lyorum dögum
Erindi, flutt í Kennaraháskóla íslands
á ráðstefnu Samtaka móðurmálskenn-
ara 2. júní 1978.
Löngum hefir mönnum orðið starsýnt á það -
| ekki síat erlendum fræðimönnum - hve heil-
I steypta^þjóðtungu tslendingar etga. Ben, heftr
verið á fjögur meginatnði, sem vtð höfu
I taldir öfundsverðir af. Eg laetnægja að v.satilrit-
lentkunni til ágætis, get ég ver.ð fáorður her. Ég
hefi ekki alls fyrir löngu fært rök fyr.r þv. - og
aðrir á undan mér - að íslenj|c tunga se e.n og
söm frá upphaf. landsbyggðar til vorra daga þott
hún hafi ekki staðið í stað. Reyndar þarf ekk, að
^^^^-nnsrök fyrir þessu. Þa^jtt
,Við viljum vegi
99
99
Baráttuherferð F.Í.B. fyrir uppbyggingu vegakerfisins
Amar selur
fyrstur í
Grimsby
NÚ LIGGUR fyrir að fyrsti
íslenzki háturinn sem selja mun í
Grimsby eftir að markaðurinn þar
opnaðist yerður Arnar frá Skaga-
strönd. Mun hann selja í Grimsby
nk. fimmtudag. Upphaflega var
ráðgert að Stálvík yrði fyrsta
skipið sem kæmi til Grimsby en nú
er afráðið að skipið selur í Hull á
mánudag.
Sviptur
síldveiði-
leyfinu
Grindavíkurbátur var sviptur
leyfi til síldveiða eftir að mats-
.menn höfðu komizt að raun um að
of stór hluti aflans var smásíld..
Báturinn var búinn að veiða um
180 tonn síldar af þeim 210
tonnunv sem hann má veiða, þegar
þetta gerðist. Matsmenn sendu
skýrslu unv rnálið til sjávarútvegs-
ráðuneytisins og í samræmi við
reglur þess un. síldveiðarnar var
báturinn sviptur veiðileyfi sínu.
Háhyming-
urinn dafn-
ar vel
(•rmduvik. l:>. okióln-r.
Háhyrningurinn í Grindavíkur-
höfn dafnar vel, og er nú farinn að
eta síld að því er hinn bandaríski
gæzlumaður hans segir. Háhyrn-
ingurinn er i búri í höfninni og er
þess beðið að fieiri háhyrningar
bætist í hópinn, en bandaríski
leiðangurinn sem hér er hefur
leyfi til að ná í 3 lifandi háhyrn-
inga til viðbótar og eiga allir
háhyrningarnir að fara vestur um
haf.
— Guðfinnur.
Félag íslenzkra bifreiðaeig-
enda efnir um hclgina til lands-
þings og hefst það kl. 11 í dag.
laugardag. Efni landsþingsins er
skattlagning á umferðina og
bifreiðaeigendur og nýting tekna
er af henni koma til vegafram-
kva-mda. Framsögumaður er Þór
Ilagalín. en að erindinu loknu
mun f jármálaráðherra flytja
ávarp og síðan fara fram umræð-
YFIRNEFND Verðlagsráðs sjáv-
arútvegsins ákvað á fundi sínum á
föstudag lágmarksverð á hörpu-
diski frá 1. október til 31. desem-
ber 1978, þannig að fyrir hörpu-
disk 7 cm á hæð og yfir fást kr.
57.00, og fyrir hörpudisk 6 cm að
hæð fást 45 krónur.
Verðið er miðað við að seljendur
skili hörpudiski á flutningstæki
við hlið veiðiskips, og skal hörpu-
diskurinn veginn á bílvog af
löggiltum vigtarmanni á vinnslu-
stað og þess gætt, að sjór fylgi ekki
með.
ur og fyrirspurnir.
F.I.B. hefur nú ákveðið að hefja
að nýju útgáfu málgagns síns
Öku-Þórs, en blaðið var gefið út
unt árabil, en hefur nú legið niðri
um skeið. Fréttabréf sem sent
hefur verið til félagsmanna hefur
sinnt að nokkru hlutverki
Öku-Þórs, en höfuðtilgangur með
því að endurvekja það nú er að efla
tengsl milli félagsstjórnarinnar og
Verðið miðast við gæða- og
stærðarmat Framleiðslueftirlits
sjávarafurða og fari gæða- og
stærðarflokkun fram á vinnslu-
stað.
Verðið var ákveðið af odda-
manni og fulltrúum seljenda.
í yfirnefndinni áttu sæti: Ólafur
Davíðsson, sem var oddamaður,
Kristján Ragnarsson og Ingólfur
Ingólfsson af hálfu seljenda og
Eyjólfur ísfeld Eyjólfsson og Árni
Benediktsson af hálfu kaupenda.
félagsmanna og auka möguleika á
að koma sjónarmiðum og baráttu-
málum á framfæri, en þetta kom
fram á fundi með fréttamönnum
sem stjórn F.LB. efndi nýlega til.
Ritstjórar Öku-Þórs verða
Sveinn Torfi Sveinsson verkfræð-
ingur og Steinar J. Lúðvíksson
blaðamaður og söðgu þeir að
stefnt væri að því að fyrsta heftið
kæmi út í nóvembermánuði, en
það verður í A4 broti. Ritstjórarn-
ir sögðu að meðal efnisflokka sem
ætlunin væri að birta í blaðjnu
væru greinar um vegamál, um-
ferðarmál, nýjar bifreiðar og
prófun þeirra, tryggingamál, þjón-
ustu við bifreiðaeigendur, en F.Í.B.
mun m.a. njóta upplýsinga og
niðurstaðna úr prófunum erlendra
systurfélaga á nýjum bílum.
F.Í.B. efnir um þessar mundir til
undirskriftasöfnunar meðal lands-
manna undir kjörorðinu „Við
viljum vegi“ og er í ráði að öllum
þingmönnum verði send áskorun
þess efnis að þeir beiti áhrifum
sínum til að koma vegakerfi
landsins í nútímahorf með upp-
byggingu vega og lagningu bund-
ins slitlags. Forráðamenn félags-
ins sögðu að á fjárlögum yfir-
standandi árs væri ráðgert að
verja til vegamála 9,3 milljörðum
króna en reiknað væri með tekjum
af umferðinni er næmu milli 25 og
30 milljörðum króna, og kváðu
forráðamenn F.Í.B. markmiðið
vera það að mismunur yrði sem
minnstur. Þá kom það fram á
fundinum að bundíð slitlag á
vegum er nú 210 km að lengd
samtals og hefðu því sl. 16 ár verið
lagðir sem svaraði 32 km á ári og
með því framhaldi tæki um 160 ár
að leggja bundið slitlag á allt
vegaksrfið, þ.e. hringveginn, Snæ-
fellsnes og Vestfirði.
EINS og undanfarna vetur verður
efnt til umræðna yfir kaffibolla
eftir messu einn sunnudag í
hverjum mánuði nú í vetur. Hin
fyrsta slíkra samverustunda verð-
ur á sunnudaginn kemur, þ. 14.
október, en við messuna predikar
dr. Einar Sigurbjörnsson, prófess-
or, en hinn predikarinn, sem
skiptist á við séra Einar um þessar
mánaðarlegu messur, verður séra
Bjarni Sigurðsson, lektor við
Stofnuð
/
Ibúasamtök
Þingholta
Stofnfundur íbúasamtaka Þing-
holta verður haldinn laugardag 14.
október kl. 13.30 í suðurálmu Mið-
bæjarskólans. Framsögu á fundinum
hafa Ólafur H. Símonarson rithöf-
undur og Kristján Guðmundsson
menntaskólakennari.
I frétt frá undirbúningsnefnd
segir að samtökum þessum verði
væntanlega ætlað að starfa á
svipuðum grundvelli og íbúasamtök
Vesturbæjar og Grjótaþorps, en
mikið hafi verið um það að undan-
förnu að ungt fólk með börn flytti í
Þingholtin og væri stefnt að því að
koma upp leiksvæðum, svo og að
varðveizlu gamalla húsa.
Háskóla Islands. Hefur þessi
tilbreyting gefist mjög vel og vakið
athygli.
Félagsstarf fyrir aldraða er nú
hafið á ný eftir sumarleyfi og er
það vikulega, á miðvikudögum
milli 2 og 5. Eru ævinlega margir
ellilífeyrisþegar samankomnir og
létt yfir hópnum. Eru allir vel-
komnir.
(Fréttatilkynning).
Lágmarksverð
á hörpudiski
Frá Bústaðakirkju