Morgunblaðið - 11.11.1978, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. NÓVEMBER 1978
Iðnaðarmannafélag
Hafnarfjarðar 50 ára
Iðnaðarmannafélagið í Hafnar-
firði var stofnað 11. nóvember
1928 og er sagt í fundargerðabók
þannig frá:
„I októbermánuði síðastliðnum
komu saman nokkrir iðnaðarmenn
hafnfirskir í litla fundarsalnum í
samkomuhúsi Hafnarfjarðar. Þar
var rætt um hver nauðsyn bæri tii
þess að stofnað yrði til iðnaðar-
mannafélags í Hafnarfirði, og
voru allir viðstaddir á einu máli
um það, að kosin yrði þriggja
manna nefnd til að undirbúa
málið. I nefndina voru kosnir þeir
Davíð Kristjánsson bæjarfulltrúi.
Bror Westerlund vélfræðingur og
Emil Jónsson verkfræðingur. Hinn
11. nóvember 1928 boðaði nefnd
þessi til fundar, og voru þar
mættir 24 menn.
Nefndin lagði eindregið til, að
félagið yrði stofnað, og lagði fyrir
fundinn uppkast að lögum fyrir
félagið og fundarsköpum. Lög
þessi og fundarsköp voru sniðin
eftir lögum og fundarsköpum
Iðnaðarmannafélagsins í Reykja-
vík og voru samþykkt með minni
háttar breytingum. I fyrstu stjórn
félagsins voru kosnir: Emil Jóns-
son formaður, Davíð Kristjánsson
ritari og Asgeir G. Stefánsson
gjaldkeri. A næsta fundi gengu 5
nýjir félagar inn og eru stofnendur
taldir 29.
í ávarpi á 40 ára afmæli
félagsins segir Emil Jónsson svo
frá um stofnun félagsins:
„Lögin um iðju og iðnað voru
samþykkt á Alþingi 1927. Þessi lög
marka tímamót um stöðu iðnaðar-
manna í þjóðfélaginu. Þó að
þessum lögum hafi nokkrum
sinnum verið breytt, hefir megin-
efni þeirra staðið óhaggað síðan en
það eru eingöngu meistarar, svein-
ar og iðnnemar hafi rétt til að
stunda iðnaðarvinnu. Þetta var
svo mikil rétta^bót, að ekki gat hjá
því farið, að iðnaðarmenn víðs
vegar um landið stofnuðu til
samtaka um það að standa vörð
um þessi réttindi sín og tryggja, að
lögin yrðu ekki sniðgengin. Ég
mundi segjja, að þetta hefði verið
megintilefni þess, að Iðnaðar-
mannafélagið í Hafnarfirði var
stofnað rúmlega ári síðar, eða 11.
nóvember 1928. Þó að iðnráð, fyrir
frumkvæði Iðnaðarmannafélags-
ins og iðnaðarmanna, tæki að sér
nánari útfærslu laganna og
ákvörðun um réttindi manna, sem
þá fóru nokkuð á milli mála, var
það þó iðnaðarmannafélagið, sem
átti frumkvæðið.
Annað atriði, sem einnig átti
nokkurn þátt í stofnun félagsins,
var það að tveim árum áður hafði
verið stofnaður einkaskóli, kvöld-
skóli, fyrir iðnaðarmenn í Hafnar-
firði, en þar hafði áður enginn
slíkur skóli verið til, en áhugi varð
fljótlega fyrir hendi um, að
þessum skóla yrði komið í fast og
varanlegt form. Engum stóð það
þá nær en iðnaðarmönnum
sjálfum að koma því máli á
nokkurn rekspöl. Því var það, að í
fyrstu lögum félagsins var
ákveðið, að það skyldi taka að sér
rekstur skólans og ábyrgjast
kostnaðinn, ef til kæmi að á því
þyrfti að halda. Til þess kom þó að
vísu aldrei, að til þessarar ábyrgð-
ar þyrfti að gripa, allan þann tíma,
sem skólinn var rekinn á vegum
félagsins, þangað til ríkissjóður
tók að sér reksturinn. En segja
má, að skólinn hafi verið annað
tilefnið til þess, að félagið var
stofnað.
Mér er það mikil ánægja að hafa
verið nokkuð viðriðinn stofnun
skólans og rekstur hans í nærri
tvo áratugi, og eins við stofnun
félagsins, af þeim ástæðum, sem
hér hafa verið greindar.
Ég vildi óska hafnfirskum iðn-
aðarmönnum til hamingju með
félagsstofnun sína og rekstur
félagsins alla stund síðan og með
rekstur iðnskólans, þangað til
ríkissjóður tók við. Aðal iðnaðar-
mannsins er að hafa lært til verka,
og er það fyrst og fremst ástæðan
til þes, að iðnaðarmenn hafa
fengið þau forréttindi, sem þeim
hafa verið gefin með lögunum um
iðju og iðnað.
Ósk mín til hafnfirskra iðnaðar-
manna á fertugsafmæli félagsins
er sú, að þeir haldi menntun
stéttarinnar í heiðri og noti
forréttindi sín, sem þeim eru veitt
með lögunum um iðju og iðnað,
hófsamlega."
Félagið var stofnaðili að Lands-
sambandi iðnaðarmanna og hefur
alla tíð verið virkur aðili í starfi
þess.
Það hefir haldið uppi öflugu
félagsstarfi í Hafnarfirði í eigin
húsakynnum og verið í forystu um
margvísleg mál er iðnað og
atvinnumál snertir.
Félagið gekkst fyrir stofnun
Félags byggingarmanna í Hafnar-
firði, sem er sveinafélag, og
Meistarafélags iðnaðarmanna í
byggingariðnaði.
Þá hafði félagið frumkvæði að
því að eiginkonur iðnaðarmanna í
Hafnarfirði stofnuðu 1964 kve-
félagið Hrund, sem hefur starfað
af miklum þrótti síðan og stutt vel
við bakið á iðnaðarsamtökum í
bænum. I tilefni 50 ára afmælisins
verður á afmælisdaginn haldið
samsæti fyrir félagsmenn og gesti
og þar verða heiðraðir nokkrir
félagsmenn.
Núverandi stjórn félagsins
skipa: Sigurður Kristinsson
málarameistari, formaður, Úlfar
Haraldsson netagerðarmeistari,
ritari, Stefán Þorsteinsson
rafvirkjameistari, varaformaður,
Sigurvin Snæbjörnsson húsa-
smíðameistari, gjaldkeri, Ríkarður
Magnússon múrarameistari, fjár-
málaritari.
Frá Iðnaðarmannaíélagi Hafnar-
fjarðari
EINS og skýrt var frá í fréttum
háðu 52 leikarar frá 15 þjóðum
þing á Hótel Loftleiðum á»
vegum alþjóðasambands
leikara, FIA. 39 ríki eiga aðild
að þessum samtökum í 45
félögum og eru allir meðlimir
leikarar að atvinnu.
Þingið á Hótel Loftleiðum
stóð í tæpa viku og voru aðalmál
þess réttinda- og kjaramál
leikara víða um heim. Forseti
FIA er Frakkinn France
Delahalle. Blaðamaður hitti
Delahalle að máli og innti hana
fyrst eftir því um hvað hefði
aðallega verið rætt á þinginu?
„Það sem við höfum aðallega
fjallað um er tvennt. I fyrsta
lagi höfum við rætt um nýja
tækni í útsendingu og dreifingu
leikins efnis. Það er nauðsynlegt
að vernda hagsmuni leikara
vegna þessarar nýju tækni. Hér
áður fyrr var vinna leikaranna
aðeins notuð er þeir sjálfir voru
að starfa en nú í dag er hægt að
fjöldaframleiða vinnu leikar-
anna og miðla henni eins oft og
óskað er eftir.
I öðru lagi höfum við rætt
kjaramál leikara sem er afleið-
ing þessarar nýju tækni sem ég
talaði um. Vinna leikaranna er
framleidd í mörgum eintökum á
filmum, kassettum eða á annan
hátt en leikararnir fá aðeins
greitt fyrir þann tíma sem þeir
eru að störfum sjálfir við
upptökuna og undirbúning
hennar. Leikararnir eru alls
ekki á móti þessari nýju tækni.
Við teljum hana vera mjög
mikilvæga fyrir samband á milli
þjóða og reyndar að það sé alveg
stórkostlegt að slíkt skuli vera
hægt. En það er líka nauðsyn-
legt að varðveita menningu
hvers lands fyrir sig. Leikarar
yfirleitt eru sammála um að þau
lönd sem eiga kost á að geta
notfært sér þessa tækni geri það
að verkum að þjóðir sem ekki
eiga þennan kost séu beittar
menningarlegri og pólitískri
kúgun.
Einnig ræddum við mikið
um það sem nú er að gerast í
S-Ameríku en í sjónvarpinu þar
er ekkert annað en erlendar
kvikmyndir og fræðsluþættir en
ekkert af innlendu efni. Astand-
ið í þessum efnum er mjög
slæmt þar.
En það er hægt að stöðva
þessa þróun. Arið 1961 var gert
alþjóðlegt samkomulag, Rómar-
sáttmálinn, og kveður hann á
um verndun þess efnis sem
leikarar hafa unnið og eru lögin
mjög áþekk þeim sem vernda
prentað efni. FIA hvetur sem
flest lönd til að samþykkja þessi
lög en aðeins 19 lönd í heiminum
samþykkja þau þegar. Víðast
hvar annars staðar fá leikarar
ekki borgað við endurflutning
vinnu þeirra.
A hvern hátt teljið þið að
hægt sé að vernda metíningu
hverrar þjóðar?
„Á UNESCO-þingi árið 1962
var ákveðið aö menning hverrar
þjóðar skyldi stuðla að heims-
menningunni en ekki að menn-
„Leikar-
ar vilja
aðvinna
þeirrasé
velnotnð”
France Delahalle. forseti Al-
þjóðasambands leikara.
Rætt við France
Delahalle, forseta
Alþjóðasambands
leikara, og Gísla
Alfreðsson,
formann Félags
íslenzkra leikara
Gísli Alfreðsson formaður
Félags íslenzkra leikara.
Karl Olsen myndlistarmaður við eitt verka sinna á sýningunni í Grindavík.
Karl Olsen sýnir í Festi
KARL Olsen opnar sýningu á verkum sínum í Festi í Grindavík í dag, laugardag
11. nóvember kl. 14.00 síðdegis. Er þetta þriðja einkasýning Karls. Verkin á
sýningunni eru olíu- og tússverk og eru 41 að tölu. Sýningin verður opin um
helgina frá kl. 14.00 til 22.00, svo og mánudag og þriðjudag frá kl. 20.00 til 22.00,
en sýningunni lýkur á þriðjudagskvöld. Aðgangur er ókeypis.