Morgunblaðið - 06.01.1979, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. JANÚAR 1979
11
sjálfum sér réttmæti þessara
fullyrðinga.
Vissulega er það rétt, að stjórn-
armenn bera ekki persónulega
ábyrgð á skuldbindingum spítal-
ans, en hvar tíðkast það? Ber
stjórnarnefnd ríkisspítalanna
persónulega ábyrgð á rekstri
ríkisspítalanna? Ber stjórn
Borgarspítalans persónulega
ábyrgð á rekstri Borgarspítalans?
Auðvitað ekki, enda væri slíkt
fjarstæða. Slík ábyrgð er ekki lögð
á stjórnarmenn neinna fyrirtækja
nema um sé að ræða hreina
bótaskyldu vegna bótaskyldra
verka.
Stjórnin ber að sjálfsögðu
ábyrgð á verkum sinum gagnvart
heilbrigðisyfirvöldum og fjár-
málayfirvöldum á þann veg, að
þessir aðilar hafa sjálfdæmi um
það, hversu mikið er greitt fyrir
þjónustu spítalans.
Sú stjórn, sem nú er fyrir
spítalann tók við 1. janúar 1977.
Til þess tíma var spítalinn rekinn
af reglu St. Jósefssystra. Hann
hafði ætíð verið rekinn af mikilli
hagsýni og var rekstrarkostnaður
mun lægri en á öðrum sambæri- i
legum stofnunum hér á landi.
Þegar ríkið hafði keypt spítal-
ann mun það hafa ráðið mestu um,
að hann var ekki lagður undir
ríkisspitalana, að rekstur hans var
talinn hagkvæmari en þeirra.
Ef borinn er saman dagkostnað-
ur St. Jósefsspítala og t.d. Borgar-
spítalans 1977 miðað við sama
legudagafjölda nemur mismunur
kr. 320 m. sem St. Jósefsspítali er
ódýrari í rekstri.
Alit daggjaldanefndar er í
samræmi við þetta því að daggjöld
eru að jafnaði allmiklu lægri á St.
Jósefsspítala en á Borgarspítala
og er mismunurinn nú 27%.
Nú mætti ætla, ef afstaða
stjórnarinnar er á þann veg, sem
blaðamaður telur, að kostnaðar-
aukning hefði orðið óeðlilega mikil
eftir að breyting varð á rekstrar-
formi. Svo er þó ekki, heldur hefur
hún orðið í svipuðu hlutfalli og á
öðrum stofnunum.
Fullyrðingin fær þannig ekki
staðist samanburð við raunveru-
leikann.
„ÖngÞveitiö“ —
Mismunandi rekstrarform
4) „Öngþveitið" í skipulagsmál-
um sjúkrahúsanna.
I greinunum er rætt um „öng-
þveitið" í skipulagsmálum sjúkra-
húsanna sem þekkta og óum-
deilanlega staðreynd. Verður þó að
segja, að fjarri lagi er, að allir séu
sammála um, að um sé að ræða
öngþveiti í þeim málum.
Sjálfsagt mætti ýmislegt betur
fara enda mun erfitt að finna hið
fullkomna skipulag.
Helst er að skilja, að „öngþveit-
ið“ sé í huga blaðamanns, fólgið í
mismunandi rekstrarformi spítal-
anna.
Ekki verður séð, að þetta
mismunandi rekstrarform hafi í
raun valdið neinum sérstökum
erfiðleikum. Hins vegar mun sú
athugun sem nú fer fram á
hagkvæmni hinna mismunandi
rekstrarforma væntanlega leiða
eitthvað fróðlegt í ljós. Betra er þó
að bíða niðurstöðunnar heldur en
að byrja strax að draga af henni
ályktanir.
Við á Landakoti óttumst ekki
þessar niðurstöður og munum að
sjálfsögðu athuga þær vel, þegar
þær verða gerðar opinberar, enda
erum við hiklaust opnir fyrir því
að breyta til eftir, rekstrarhag-
kvæmni.
- O -
Ég hef hér á undan reynt að
skýra og leiðrétta þau atriði í
þessum greinum Þjóðviljans sem
snerta St. Jósefsspítala.
Ég endurtek, að gagnrýni verða
allir að þola og taka til greina ef
hún er réttmæt.
En það verður að ætlast til þess,
að gagnrýnendur afli sér réttra
upplýsinga áður en gagnrýnt er.
Því aðeins getur gagnrýni komið
að haldi.
Upplýsingar hafa legið og liggja
enn á lausu á Landakotsspítala.
Þeirra hefur ekki verið leitað.

Barn ykkar þarf að þroskasí nákvœmlega eins og sagt er
í myndablöSiinurn. Því leyfist ekki að hcgða sér
öðrui 'isi
Heiðra
skaltu
son
þinn
og
dóttur
Heiðra skaltu
son þinn
og dóttur
Allir kannast við boðorðið um
að heiðra föður og móður. Lengi
hefur það orðtak verið í heiðri
haft meðal margra þjóða heims
bæði austan hafs og vestan.
Virðing fyrir hinum eldri,
reynslu þeirra og þekkingu,
hefur gjarna verið undirstaða
siðmenningar þjóða, og ísraels-
menn töldu forðum, að væri
grundvöllur þess, að æskunni
vegnaði vel og hlyti blessun í
landi því, sem hún bjó í.
Nú kveður hins vegar oft við
annan tón. Margir kvarta yfir
virðingaleysi og agaleysi. Liggur
við, að börn og unglingar geri
uppreisn á mörgum heimilum á
íslandi, ekki bara í orði, heldur
líka á borði, og þarf ekki að
tíunda það hér.
Ungur maður sagði um dag-
inn, að agavandamál, siðferðis-
vandamál og virðingaleysi á
öllum sviðum, stafaði fyrst og
fremst af guðsóttaleysinu.
Annar ungur maður sagði, að
það stafaði fyrst og fremst af
virðingaleysi fyrir foreldrum og
þeim, sem eldri eru. Reynsla
þeirra og þekking væri hundsuð,
og ekkert mark væri tekið á
þeim lengur.
Hvað finnst foreldrum al-
mennt? Hvernig stendur á
kvörtunum og uppgjafartón?
Eru til nokkur einhlít svör?
Ekki væri úr vegi, að foreldr-
ar létu heyra frá sér, gerðust
virkari uppalendur og gæfu
börnum sínum enn meiri gaum
en hingað til. Enda þótt margir
geri vel, getum við sjálfsagt
tekið undir orðin, að lengi má
gera betur.
Til eru þeir, sem halda því
fram, að ef foreldrar sýna ekki
börnum sínum virðingu, ef
börnin eru ekki í heiðri höfð,
leiði það af sjálfu sér, að þau
(börnin) geti vart heiðrar föður
sinn og móður. Og hins vegar
getum við einnig sagt: að þau
börn. sem alast ekki upp í
kærleika og umhyggju. geta
ekki gefið börnunum sínum
það. sem þau fengu ekki sjálf í
æsku og bernsku.
Til hvers
lifi ég?
Spurningin mikla um tilgang
lífsins verður því æ áleitnari.
Tveir einstaklingar tengjast,
hjón eignast börn, uppeldi gerir
kröfur til hjónanna og umhverf-
isins — og samfélagið og hóp-
arnir gera kröfur til okkar.
Við verðum að gera það upp
við okkur, hvað við viljum kenna
börnum okkar og hvernig.
Hvaða gildismat á að vera
eftir Þórir S.
Guðbergsson.
Þó að engir tveir einstakl-
ingar séu eins, þurfa öll börn
uppörvun og hvatningu. Þó
að börn séu ólík að upplagi og
gerð, þurfa öll börn að finna,
að einhverjum þyki vænt um
þau nákvæmlega eins og þau
eru með öllum kostum og
göllum. öll börn þurfa að
finna, að þau eru einhvers
virði og að einhver sýni þeim
manneskjulega hlýju og kær-
leika. og einhver styðji þau
til þess að geta staðið á eigin
fótum, verði örugg um sjálfa
sig og aðra.
ráðandi í lífinu, hvernig tek ég á
sögum biblíunnar, orðum Jesú,
öðrum trúarbrögðum o.s.frv.
Börnin byrja fljótt að spyrja.
Stundum spyrja þau spunringa,
sem erfitt er að svara eða erfit'
fyrir þau að skilja. Stundum
höldum við líka, að þau skilji
minna en þau gera í raun.
Aðalatriðið er að við vitum,
hvað við viljum, að þau finni
það, að okkur þykir vænt um
þau eins og þau eru, jafnvel þó
að þau séu óþekk og spyrji
spurninga, sem við eigum erfitt
með að svara. Við þurfum að
sýna þeim kærleika og um-
hyggju — við getum snúið
boðorðinu sígilda við og sagt:
Ileiðra skaltu son þinn og
dóttur. og þjóð þín mun ala
heilbrigð og siðferðislega
sterka æsku.
Ég trúi
— og þó
Sjálfsagt eru þeir margir, sem
geta tekið undir þessi orð
Mörgum finnst þeir trúa — og
þó — þeim finnst eitthvað vanta
á. Þeir vildu gjarna eiga sterk-
ari og hreinni trú. Það vildu
lærisveinarnir forðum Ika. Þeir
urðu hræddir, þegar Jesús var
handtekinn, flýðu og földu sig.
Margir urðu glaðir við uppris-
una, en ekki trúðu samt allir.
Hundraðshöfðinginn sagðist
trúa, en bætti við: Hjálpa þú
vantrú minni. Og þannig mætti
lengi telja. Spurningin er fyrst
og fremst sú, hvort við sjálf sem
foreldrar viljum sjálf gera
eitthvað með þessa „daufu trú“
okkar og þá hvernig.
Margir foreldrar spyrja eðli-
lega: Hvað á ég að segja barninu
mínu um Guð, þegar ég trúi því
varla sjálf(ur), að hann sé til?
Einfaldasta svarið væri e.t.v.:
Segðu barninu þínu það. En
svarið er ekki alltaf svona
einfalt. Suma langar nefnilega
til þess, að börn þeirri alist upp
„í trú“ eins og sagt er, þó að þeir
sjálfir efist. Sumir foreldrar
hafa meira að segja sagt mér, að
þeir öfundi börn sín svo sannar-
lega af þeirra einlægu barnatrú.
Umfram allt skulum við segja
börnum okkar sannleikann, á
þvi máli, sem þau skilja hverju
sinni, eftir aldri þeirra og
þroska. En við megum vita, að
spurningin um tilgang lífsins.
gerir kröfu til þess. að henni sé
svarað fyrr eða síðar — og þá á
einla'gan hátt.
Markmið með
trúarlegu
uppeldi
Margir halda því fram, að
þroski persónuleikans mótist
fyrst og fremst og eingöngu af
því, sem hefur gerst, og því, sem
er að gerast núna (um þessar
mundir).
Það er hins vegar ótrúlega
margt, sem getur haft áhrif á
mótun persónuleika okkar, sem
mótast mest á fyrstu æviárum
okkar. Við vitum, að kærleikur
og umhyggja, öryggi, viðhorf og
látbragð okkar allt hefur áhrif á
þroska persónuleikans hjá börn-
um okkar. En ég er þó i hópi
þeirra, sem halda því fram, að
ekki einungis það. sem var og
er hafi á hann mótandi áhrif.
heldur einnig það sem bíður
okkar í framtíðinni. það sem
við vonum. það sem við keppum
eftiri markmið og gildismat.
í bókinni: Börnin okkar stend-
ur m.a. (bls. 34): „Markmið með
trúarlegu uppeldi mætti orða
eitthvað á þessa leið: Það er ekki
endilega komið svo mikið undir
því, að barnið kunni mörg vers
utanbókar eða sögur úr Biblí-
unni. Það er gagnlegt, ef það
bætist við að auki. Það skiptir
meira máli, að það verði mann-
eskja, sem er fær um að elska í
einlægni. Mikilvægt er, að barn-
ið verði óþvingað, frjálsmann-
legt og sjálfstætt, svo að það ,
hermi ekki eftir öðrum, heldur
þroski með sér siðgæðisvitund
og finni mælikvarða f.vrir sam-
visku sína. Mikilvægt er, að það
verði ekki þræll ótta síns, heldur
, öðlist staðfestu og finni köllun
sína ... Mikilvægt er, að það láti
ekki bugast og leggi á flótta frá
raunveruleikanum, er það mæt-
ir þjáningu og sársauka í lífinu,
sem enginn kemst undan, heldur
standist allar raunir... Það
skiptir mestu máli, að það verði
hamingjusamt og lifi í sátt við
sjálft sig og aðra menn, og þann,
sem skipaði því ákveðinn sess í
lífinu, Guð ...
það skiptir meira máli, hvort
það skynjar litla heiminn sinn
með gleði eða ótta, heimilisleg-
an eða kaldan, ókunnan eða
fráhrindandi. Án þess að minnst
sé á hina kristnu trú, vex
barninu fúsleiki til trúar eða
hann visnar.“
Persónulegar matarvenjur œtti ekki að sköða sem
þrjósku. E.t.i'. sýna þœó aðeins, að barn ykkar er
upprennandi atkvœðamdður.
í trú, von
og kærleika
á ári barnsins
Þegar markmið í uppeldinu
eru okkur ljós, reynum við síðan
í einlægni að finna þær leiðir,
sem okkur finnst vera bestar og
eðlilegastar fyrir börnin okkar.
Þeir, sem vilja ala börn sín
upp í kristinni trú, vita flestir,
að Biblfan segir okkur ekki allt
um uppeldi, þroska barna og hin
ýmsu þroskastig barnsins til
líkama og sálar, — en hún
hvetur okkur til þess að takast á
við þau vandamál, sem við
mætum, draga þekkingu og
lærdóm af reynslu okkar og
könnunum — og ef vera mætti
til góðs, að leggja þekkingu
okkar og reynslu fram á kerfis-
bundinn hátt, sem geti auðgað
og dýpkað samfélag okkar við
börn okkar og samskipti öll við
annað fólk. Sálfræðin hins
vegar, sem fræðigrein, hefur
þetta á stefnuskrá sinni. Sál-
fræði, þýðir þá einfaldlega
fræðin um innra líf mannsins
(sálina eða hugann). Hún reynir
að öðlast þekkingu á andlegu
atferli okkar, hvers vegna við
bregðumst á ýmsan hátt við
vandamálum undir mismunandi
kringumstæðum, sem mæta
okkur — hún reynir að veita
okkur þekkingu á þroska barna,
atferli þeirra og ýmsum vanda-
málum, sem mæta þeim á
lífsferli þeirra.
Biblían hefur hins vegar að
geyma lífsreynslu manna, sem
verður okkur ógleymanleg,
mannþekkingu, sem er undra-
verð — en umfram allt kennir
hún okkur lífsviðhorf, sem er
þess virði að gefa því gaum á ári
barnsins: Sá. sem elur börn sín
upp í trú. von og ka'rleika.
veitir þeim tækifæri t.þ.a.
öðlast þekkingu á tilgangi
lífsins og höfundi þess. og
veitir þeim þess vegna mikla
möguleika til þess að lifa í sátt
við sjálfa sig og aðra menn —
og Guð.