Morgunblaðið - 06.01.1979, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. JANÚAR 1979
14
A ROKSTOLUM
________HANNES_________
HÓLMSTEINN GISSURARSON:
Sú bylgja, sem reis í Frakk-
landi með frönsku nýheímspek-
ingunum, er að berast til
Xorðurlanda. Norrænir æsku-
menn efast eins og nýheimspek-
ingarnir um þá kenningu, sem
orðið hefur réttlæting mestu
glæpa mannkynssögunnar —
kenningu Karls Marx, spásögn-
ina, sem rættist ekki, leiðsögn-
ina í Gúlageyjaklasann. Og þeir
rísa upp gegn þeim óumburðar-
lyndu „menntamönnum", sem
náð hafa völdum í mörgum
skólum og fjölmiðlum á Vestur-
löndum og nota völdin til þess
að boða þessa kreddu sína. Til
marks um þessa bylgju, upp-
reisn æskumannanna gegn
kreddunni, er bók, sem mér
barst fyrir skömmu, Anti-Marx.
Om „de nye filosofer” og oss
selv (Dreyers forlag, Oslo 1978),
eftir norska bókmenntafræðing-
inn Tore Stubberud. í bókinni
eru greinar um nokkra frönsku
nýheimspekingana, viðtöl við þá
og athugasemdir við það, sem er
að gerast í hugmyndabaráttunni
á Norðurlöndum, svo sem norð-
urálfustefnuna (evrópukomm-
únismann).
Kjarninn í kenningu nýheim-
spekinganna sem eru fyrrver-
andi marxsinnar, er sá, að beinn
þráður liggi frá Marx til Stalíns,
að kenning Marx sé alræðis-
kenning. Kunnustu nýheimspek-
ingarnir, André Glucksmann og
Bernhard-Henri Lévy, rekja til
UPPREE3NIN
GEGN KREDDUNNI
Bernard-Henri Lévy
André Glucksmann
Stalíns í bókum sínum, Glucks-
mann í Matseljunni og mannæt-
unni (La cuisiniére et le mange-
ur d’hommes) 1975 og
Alræðishugsuðunum (Les
maitres penseurs) 1977, Lévy í
Skrælingjaskipulagi mannúð-
legu ásýndar (La barbarie á
visage humain) 1977. Þeir leiða
rök að því, að ógnarstjórn sé
nauðsynleg, ef skipuleggja eigi
allt mannlífið samkvæmt kenn-
ingu einhvers heimspekings og
ef útvalinn hópur eigi að taka
ákvarðanir fyrir einstaklingana,
en þeir megi ekki taka þær
sjálfir. Glucksmann segir, að
eins rökrétt sé að skoða rit
Hegels, Marx, Leníns og Stalíns
í ljósi Karaganda-búðanna og
Baráttu mína (Mein Kampf)
eftir Hitler í ljósi Ausch-
witz-búðanna. Nýheimspek-
ingarnir benda líka á það, að
orðið „ógnarstjórn" hefur þá
beinu merkingu, sem þjáning
þúsunda og aftur þúsunda gefur
því. Þeir hylla því Alexander
Solsenitsyn, sem hefur reynt að
koma þjáningunni, beinni merk-
ingu orðsins „ógnarstjórn", inn í
vitund værukærra íbúa lýðræð-
isríkjanna með hinu mikla riti
sínu, Gúlagevjaklasanum. Lévy
segir, að Solsjenitsyn sé Dante
nútímans: hann steig niður í víti
og upp aftur og skráði ferðasög-
una.
Þjáningin — þjáning lifandi
einstaklinga — er hin beina
merking orðsins „ógnarstjórn",
en „menntamennirnir“, sem
fylgja alræðisstefnunni, hafa
reynt að fela þessa merkingu i
orðum.
Stubberud deilir í bók sinni
mjög á tvískinnunginn, sem er
algengur með þessum „mennta-
mönnum". Þeir afsaka glæpina,
ef þeir eru framdir í nafni
„alþýðunnar“, reisa völundarhús
orðanna, sem enginn kemst heill
út úr, villist hann inn í það, og
sem hefur þann tilgang einan að
rökstyðja það, að þeir taki
ákvarðanir fyrir einstaklingana:
Þessir „menntamenn" segja, að
þarfir fjöldans séu „gerviþarfir"
og að „félagsleg" sjónarmið
(hverra?) beri að taka fram yfir
sjónarmið einstaklinganna.
Stubberud segir og frá alræði
marxsinnaðra „menntamanna" í
norsku menningarlífi, þar sem
rithöfundar, heimspekingar og
skáld verða að vera „vinstri
sinnaðir", til þess að bóka þeirra
sé getið og þeim snúið á aðrar
norðurlandatungur og þeir séu
fengnir til þess að taka þátt í
umræðum í ríkisfjölmiðlunum.
Hvaða ástæða er til að ætla, að
marxsinnarnir verði umburðar-
lyndari í stjórnmálunum en þeir
eru í menningarlífinu, fái þeir
þar völdin? Stubberud ræðst
með öðrum orðum á þá, sem
Paul Johnson kallar „vinstrifas-
ista“.
Menningarlífið í Noregi, eins
og Stubberud segir frá því,
minnir í sumu á menningarlífið
á Islandi. Islenzku „mennta-
mennirnir" afsökuðu glæpi Sfal-
íns. Brynjólfur Bjarnason (sem
varð nýlega heiðursfélagi Félags
áhugamanna um heimspeki
samkvæmt tillögu Páls Skúla-
Torc Stubberud
sonar prófessors) reit 1957 um
ógnarstjórn Stalíns: „Það var
óhjákvæmilegt að greiða stétt-
arandstæðingnum þung högg,
hvar sem hann lét á sér bæra“
(Réttur 1957, bls. 86). Og
Hjörleifur Guttormsson iðnað-
arráðherra reit 1958 í leyni-
skýrslu um menningarmál: „Við
álítum, að rétt sé og sjálfsagt að
leyfa ekki umræður né gefa fólki
kost á að velja um neitt nema á
grundvelli sósíalismans"
(Rauðabókin, leyniskýrslur
SÍA, bls. 47). Hvað merktu orðin
„þung högg“ og „að leyfa ekki
umræður"? Solsjenitsyn hefur
sagt okkur það. En til dæmis um
misnotkun róttæklinganna á
orðum má taka stofnun „Mál-
frelsissjóðsins" til aðstoðar
þeim afbrotamönnum, sem
reyndu að hræða fylgismenn
landvarnarstefnunnar frá af-
skiptum af stjórnmálum með
því að hrópa þá niður 1974,
kaffæra þá í fúkyrðaflaumi.
Róttæklingarnir leyfa sér að
reyna að takmarka málfrelsið í
nafni málfrelsisins, en þegja
auðvitað um það, að málfrelsið
er ekkert í alræðisríkjunum í
austri. (Á íslandi er fullt
málfrelsi, en mönnum er að
sjálfsögðu gert að sæta ábyrgð,
ef þeir meiða aðra menn ósæmi-
lega með orðum, enda fylgir
frelsinu ábyrgð.
Nýheimspekin franska er
reyndar hvorki ný né heimspeki,
Hún er ekki ný, því að aðrir hafa
sagt það áður og betur, sem
frönsku nýheimspekingarnir
segja, og hún er ekki heimspeki,
því að hún er uppreisn. En það
breytir því ekki, að frönsku
nýheimspekingarnir eru lofs-
verðir fyrir djörfung sína og
sannleiksást, og ánægjulegt er
það, að lifandi gróður er að
spretta af þeim frækornum
efans, sem reynslan sáði í hjörtu
hugsjónamannanna. Gróðurinn
berst vonandi til íslands og
dregur úr sandfokinu.
Á áramótum:
Skrá um Blóm
vikunnar 1978
Grein Fyrirsögn Latneskt heiti Birti
iir. 133 Fuchisia Fuchsia 7.1.
134 Gardenia — Geislamaðra Gardenia Jasminodies
florida 14.1.
135 Lísa (Iðna-Lísa) Impatiens 21.1.
136 Hvers begna blómstra blómin? (1) 28.1.
137 Hvers vegna blómstra blómin? (2) 4.2.
138 Sáning sumarblóma 11.2.
139 Ending afskorinna bióma 17.2.
140 Sumarblóm (1) 9.3.
141 Sumarbióm (2) 11.3.
142 Bióm (beðjaðra og breiður 16.3.
143 Baugblaða penagónia P. hortorum/zonale 18.3.
144 Þyrnikóróna krists Euphorbia splendens 21.3
145 Vorgoði Adonis 2.4.
146 AnemónurMaríusóleyjar Anemona Coronaria 8.4.
147 Garðaúðun 15.4.
148 Sumarmálahjal 20.4.
149 Steinselja-Persille Petroseiinum sativum 29.4.
150 Hvaða runnar henta i garðinn? 6.5.
151 Um bermispia Cotoneaster 10.5.
152 Sírenur-Dísarunnar Syringa 13.5.
153 Rós — drottning blómanna 18.5
154 Árikla-Mörtulykill Primula auricula 20.5.
155 Sifjarlykill Primuia veris 27.5.
156 Burnirót Sedum roseum. 3.6.
157 Fjallablaðka (1) Lewisia 10.6.
158 Fjallablaðka (2) Lewisia 14.6.
159 Fjaliablaðka (3) Lewisia 16.6.
160 Álfakollur Stachys machrantha 24.6.
161 Hjálmlaukur Allium cepa viviparum 2.7.
162 Hófsóley Caltha palustris 8.7.
163 Sveipstjarna Astrantia major 15.7.
164 Moskusrós Malva moschata 22.7.
165 Blágresi (1) Geranium 29.7.
166 Blágresi (2) Geranium 5.8
167 Blágresi (3) Geranium 12.8.
168 Eyrarrós Camaenerion 19.8.
169 Rósamura Potentilla x hybrida 26.8.
170 Bláklukkur (1) Campanula 2.9.
171 Bláklukkur (2) Campanula 9.9.
172 Blákiukkur (4) Campanula 17.9.
173 Bláklukkur (4) Campanula 23.9.
174 Itláklukkur (5) Campanula 30.9.
175 Hugleiðing um haustiauka (1) 7.10
176 Hugleiðing um haustlauka (2) 14.10
177 Að veturnóttum 21.10
178 Fræsöfnun 28.10
179 Hvernig geyma má blóm vikunnar 4.11
180 Saint-páiia Saintpaulia ionantha 12.11
181 Járnkrossinn Begonia masoniana 19.11
182 Drottning eina nótt. Seienicereus 25.11
183 Greni Picea 2.12
184 Fura Pinus 9.12
185 Meðferð jólatrjáa 17.12
186 Jólatréð 23.12
187 Mistilteinn Viscum album 30.12
Runnar og tré geta verið heillandi þótt vetur sé.
Eftirtaldlr aöilar lögóu til efni árió 1978:
Herdís Pálsdóttir garöyrkjukona, Fornhaga, Hörgárdal. Hermann
Lundholm, garðyrkjuráðunautur, Kópavogi.
Hólmfríöur Siguröardóttir, umsj.m. Lystigarös Akureyrar.
ingólfur Davíðsson, grasafræöingur, Reykjavík
Kristinn Skæringsson, skógarvöröur, Kópavogi.
Ólafur Björn Guömundsson, lyfjafr. Reykjavík
Sigurgeir Ólafsson, fulltrúi í Eiturefnanefnd,
Sigurlaug Árnadóttir, húsfrú, Hraunkoti, Lóni, A.-Skapt.
Vilborg Dagbjartsdóttir, rith. Reykjavík
og umsjónarmaöur þáttarins Ágústa Björnsdóttir, Kópavogi og
væntanlega bætast fleiri ( hópinn á jjessu ári. Uma.