Morgunblaðið - 21.01.1979, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 1979
Og svo ætla
ég að fá smá-
bita af ópíum
LAIIORE. 2.500 krónur ópíumbitinn
að hefur lönjíum verið einn
mesti vandinn í baráttunni
Keun eiturlyfjum hversu
hefta mætti framleiðslu fíknilyfja
■ í Austurlöndum nær eða út-
breiðslu þeirra þaðan. Bandarískir
sérfræðinKar um eiturlyfjamál
telja að í Pakistan ok AfKhanistan
séu framleidd ein 700 tonn af
ópíumi árleKa nteð ólöKleKum
hætti en u.þ.b. 450 tonn í „Gullna
þríhyrninKnum“ svonefnda á
mörkum Rurma ok Thailands.
í Pakistan háttar svo til, að það
varðar við Iök að reykja marijúana
ok ópíum — en aftur á móti er
leyfileKt að tyKííja ópíum, enda
útbreiddur siður. Yfirvöld hafa
veitt :í:S0 verzlunum leyfi til þess
að selja ópíum, ok Keta menn
keypt það þar í smábitum, rétt
eins ok si'Karettupakka ok kostar
jafnvirði rúmleKa fjöKurra sterl-
inKspunda bitinn (u.þ.b. 2500 kr.
ísl.). Bitana á að stimpla sérleKum
stimpli löKum samkvæmt. En
náíæKt því níu af hverjum tíu eru
óstimplaðir þar eð þeir eru til-
kornnir með ólöKleKunt hætti.
Þetta er öllum kunnuKt en enKÍnn
reynir að Kera neitt við því, sízt
löKreKlan. Arssala ópíums í land-
inu rná ekki verða meiri en sjö
tonn að því er seKÍr í löKum. Hún
hieypur hins veKar á 80—100
tonnum.
Það var reyndar sáralítil ópíum-
framleiðsla í Pakistan fram að
þeim tíma er landið var skilið frá
Indlandi ok því skipt. Hún hefur
aukizt KÍfurleíía upp frá því og
neytendum fjölgað að sania skapi.
Milljónir Pakistana neyta ópíums
að staðaldri, en auk þes er mikið
flutt út til írans, þar sem eru einir
500 þúsund skráðir ópíumneytend-
ur.
Mikið fer líka til Evrópu og
þaðan til Vesturheims þar sem
unnið er úr því morfín og heróín.
- PETER NIESEWAND.
RANNSOKNIR
Lagði heilann í bleyti fyrir 25
árum — og þar er hann ennþá
egar Albert Einstein lézt
var heilinn nuniinn úr hon-
um í því skyni að rannsaka
hann og vita hvort hann væri í
einhverju frábrugðinn heilum úr
venjulegum meðaljónum. En litl-
um sögum fer af þeim rannsókn-
urn og hefur legið við borð að
heilinn gleymdist með öllu. Hann
hefur enda haft hægt um sig og
eiginlega farið huldu höfði. Ekki
alls fyrir löngu hafðist upp á
honum þar sem hann lá í
formaldehýði í krukku uppi í hillu
og krukkan í kassa með þessu
duinefni: Costa eplasafi.
Heili Einsteins er búinn að vera
í rannsókn í nærri aldarfjorðung.
Hefur sami maður haft hann með
höndurn allan tímann; það er
Thontas nokkur Harvey, læknir að
mennt og starfaði áður í Lækna-
miðstöðinni i Princeton þar sem
Flinstein lézt árið 1955. Einstein og
fjöiskylda hans höfðu afráðið það
nokkru áður að skenkja heilann til
læknisfræðirannsókna. Þegar til
kom vaknaði um það ótti í
fjölskyldunni að heilinn kynni að
ve'rða settur fram til sýnis í
Prineeton, af því hve gamli
maðurinn hafði verið dáður og allt
að því dýrkaður, og var þá ákveðið
í skyndi að Harvey næmi burt
heilann rneð leynd, kæmi honum
undan á öruggan stað og rannsak-
aði hann í góðu tómi.
Harvey gerði þetta og hófst nú
handa um að rannsaka heilann í
krók og kring og sendi hann öðrum
vísindamönnum jafnvel tægjur og
sneiðar til sérrannsókna. En þeir
urðu einskis vísari, og heilamál
þetta féll í gleymsku. Það var svo
skömmu fyrir síðustu áramót að
Michael nokkur Aron, sem stýrir
tímariti í New Jersey, minntist
heilans og sendi hann blaðamann,
Stephen Levy, á fund Harve.vs að
spyrja hann um gang rannsókn-
anna. Það tók reyndar nokkrar
vikur að hafa uppi á Harve.v og
gerði Levy þó ekkert meðan á
þeirri leit stóð. Harvey hafði oft
skipt um heimilisfang og nokkrum
sinnurn um vinnu; fannst hann á
endanum í einkarannsóknarstofu í
Wiehita og var það starf hans að
skoða þvagsýni og þvíumlíkt.
Harvey kvaðst fyrst í stað
ekkert vita um afdrif heilans og
Albert Einstein
sagði hann horfinn úr sinni umsjá
fyrir löngu. Levy lét þó ekki
gabbast og tókst með smábrögðum
að fá Harvey til að sýna sér
gripinn. „Rótaði" sá síðarnefndi
„þá í pappakössum sem þar stóðu
á gólfinu undir bjórkæli og kom
upp úr einum þeirra krukka og í
henni mestur parturinn af heila
Einsteins. Harvey dró svo upp
aðra krukku með sneiðum sem
numdar höfðu verið úr heilanum
til skoðunar.
Líklegt má telja að Harveys
verði getið í sögu læknavísind-
anna, og e.t.v. metabók Guinness,
— fyrir vísindalega varfærni.
Hann er búin að vera að rannsaka
heilann í rétt tæpan aldarfjórðung
en hefur enn ekki fengizt til að
segja neitt um niðurstöðurnar —
ef einhverjar eru. Ættingja Ein-
steins mun vera farið að lengja
nokkuð eftir þeim og yrðu þeir
fegnastir ef Harvey fengist til að
segja einhvern fjárann og málinu
lyki þar með. Þegar Harvey var
sagt það og spurður hvort hann
hefði orðið var nokkurs munar á
heila Einsteins og venjulegum
heilum svaraði hann „ekki enn
sem komið er,“ og neitaði alveg að
flana að ályktunum fremur en
fyrri daginn.
Enn er þó von um niðurstöðurn-
ar. Það þarf bara að gæta þess að
þeir Harvey og heilinn týnist ekki
á nýjan leik. Síðustu fregnir
herma nefnilega að Harvey sé
fluttur enn einu sinni og nú farinn
að praktísera í Western í
Missouri...
- JOIIN EZARD
íetta gerðist líke ....
Svona varð sú brúin til
Lucius D. Clay hershöfðingi, sem stjórnaði bandaríska hernámslið-
inu í Vestur-Þýskalandi begar Sovétmenn stöðvuðu alla flutninga til
Vestur-Berlínar sumarið ‘48, vildi að Vesturveldin notuðu vélaherfylki
sín til bess að freista bess að rjúfa einangrun borgarinnar. Þetta og
sitthvaö fleira forvitnilegt kemur fram í breskum og bandarískum
ríkisskjölum sem nýlega voru opnuö almenníngi. Mönnum leist pó
misjafnlega á Þessa tillögu Clays og Þar á meöal Þáverandi yfirmanni
bandaríska her-
ráðsins, sem var
sannfæröur um að
ef til vopnaviö-
skipta kæmi við
Sovétmenn með
„hefðbundnum
vopnum" mundi
Þeirri viöureign
lykta með gjör-
eyðingu herja
Vesturveldanna (
Evrópu. Þess f
stað varð Það
ofan á að Þau gripu til flugflota síns til Þess að sjá Vestur-Berlín fyrir
vistum og öðrum nauðsynjum, og var hin sögufræga „loftbrú"
(myndin) Þar með komin í gang. Við henni áttu Sovétmenn ekkert
svar og tæpu ári síðar máttu Þeir bíta í Það súra epli að aflétta
„umsátri" sínu um stórborgina.
Smáfólkið & sjónvarpið
Smábörnum sem liggja mikið yfir sjónvarpi hættir fremur til Þess
að verða ódæl og árásargjörn en peim jafnöldrum Þeirra sem leita sér
afÞreyingar meö ööru móti, aö mati hjónanna Jerome og Dorothy
Singer, sem bæöi eru doktorar í sálfræði við Yale-háskóla og nýverið
birtu niðurstöður sínar af árslangri rannsókn sem beindist í pessu
tilviki að áhrifum sjónvarps á Þriggja og fjögurra ára gömul börn. Þau
fylgdust alls með 140 börnum á pessu aldursskeiði og komust að
peirri niðurstöðu meðal annars aö uppstökkustu börnin tilheyrðu æöi
oft fjölskyldum par sem foreldrarnir láta pau að mestu sjálfráð um
hvaða sjónvarpsefni Þau horfa á, og að pessi einkenni komi pó hvergi
eins skýrt í Ijós og par sem allt heimilisfólkið er „sjónvarpsgaliö", ef
svo mætti orða pað. Eins og við er aö búast koma niðurstöður
Singer-hjónanna mjög heim við pá kenningu að „hasarpættir" í
sjónvarpi hafi óæskilegustu áhrifin á barnseðlið. En í greinargerð
sinni taka pau samt fram, að peim til nokkurrar undrunar hafi
rannsóknin Kka leitt í Ijós að „hávaðasamar ærslamyndir og
keppnispættir allskonar" vilji líka ýta undir árásarhneigð yngstu
kynslóðarinnar.
Eitraðir flugumenn
Bandaríska alríkislögreglan rannsakar nú tvær meintar morðtil-
raunir sem Stefan Bankov, búlgarskur útlagi sem nú er búsettur í
Kaliforníu, telur sig hafa orðið fyrir. í bæði skiptin voru skemmdir
unnar á bíl hans: bremsurnar gerðar óvirkar í fyrra sinnið meðan hann
brá sér frá og í Það síðara var bensínleiðsla klippt í sundur par sem
hún hefði sem best getað valdiö íkveikju. Þá hafa ópekktar
manneskiur hvað eftir annað hringt heim til Bankovs og haft í
hótunum viö hann og fjölskyidu
hans. Hann er prestlærður og flýði
frá heimalandi sínu fyrir tíu árum og
starfar nú viö útvarpspátt um
trúarleg efni sem útvarpað er til
ættlands hans. Hann tjáöi frétta-
mönnum í síöastliðinni viku: „Ég er
peirrar skoðunar að morðtilraunirn-
ar og ofsóknirnar séu annaðhvort
verk flugumanna búlgörsku stjórn-
arinnar eða sovéskra agenta sem
hafa tekið petta að sér.“ Hann bætti
við að hann heföi pekkt Georgi
Markov, (mynd) landa hans sem
starfaði við Búlgaríu-deild breska
ríkisútvarpsins og var myrtur í
London snemma á Þessum vetri.
Tilræðismaðurinn, sem sást forða
sér upp í leigubíI og er ófundinn
ennpá, notaði eitrað hagl sem var
ekki stærra en hausinn á títuprjóni.
Hann skaut Því í læri fórnarlambs
síns og notaði til Þess loftbyssu sem var falin í broddinum á regnhlíf.
Enn magnast bölið
Ofdrykkja er að verða eitt af hinum stóru vandamálum
Þróunarlandanna, og í skýrslu um áfengisneyslu sem Heilbrigöis-
málastofnun Sameinuðu Þjóöanna hefur gefið út, er Þeirri hugmynd
hreyft í fyltstu alvöru að særingamenn og töfralæknar á pessum
slóðum fái Þjálfun í meðferð áfengissjúklinga. Drykkjusýkin kostar
Bandaríkjamenn um pessar mundir um 25 milljarða dollara á ári að
áætlað er, og á Bretlandi hefur tala peirra kvenna og karla sem
Þarfnast sjúkrahúsvistar vegna sjúkdóma sem stafa af ofnotkun
áfengis tvöfaldast á 25 árum. Áfengissjúklingum Þróunarlandanna
hefur fjölgað mjög ört, að segir í skýrslunni. Árið 1970 nam löglegur
innflutningur skosks viskýs til Venezuela 3.7 milljónum lítra, en var
átta árum síöar kominn í sex milljónir lítra. Á Tahiti fjórfaldaðist
bjórneyslan á árunum 1958—1971, ( Chile gleypir ofdrykkjuvandamál-
ið nær priðjung Þess fjár, sem veitt er til heilbrigöismála, næstum
Þriðjung allra dauðaslysa sem verða í umferöinni í Zambíu má rekja
til ölvunar og við könnun ( Júgóslavíu 1972 kom á daginn aö
helmingur peirra karla sem Þörfnuðust sjúkrahúsvistar Þaö árið,
Þjáöist af drykkjusýki. Loks er pess að geta að samkvæmt
niðurstöðum peirra sérfræðinga sem unnu fyrrgreinda skýrslu er nú
svo komið í henni veröld að allt að helming allra nauögana og vel yfir
80% allra manndrápa má skrifa á reikning Bakkusar.