Morgunblaðið - 18.11.1979, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. NÓVEMBER 1979
texti: JÓHANNA
KRISTJÓNSDÓTTIR
19.
nóvember
1977
Allt tók á slg annan svip
við Jerúsalemför Sadats
Á morgun, 19. nóvember, ætlar
Anwar Sadat, forseti Egyptalands,
til Sinaifjalls. í tvíþættum tilgangi.
Hann ætlar aö biðjast fyrir á
fjallinu og hann vill meö þessu
sýna mörgum andstööumönnum
sínum í Arabaheiminum, aö friöar-
samningur Egypta og ísraels-
manna er virkileiki — og hann skal
vara.
Þennan dag eru liðin tvö ár
síöan hann fór í hina sögufrægu
skyndiferð sína til Jerúsalem og
um víöa veröld stóöu menn á
öndinni af undrun. Síöan hefur
heimsmyndin ekki veriö hin sama.
Þó aö á ýmsu hafi gengið í
samskiptum Egypta og ísraels-
manna þennan tíma og ekki alltaf
sótzt greiölega í átt til samninga.
Þótt þær stundir hafi vissulega
komiö, aö menn hafi óttast aö allt
væri aö fara út um þúfur.
En þaö var geröur friðarsamn-
ingur þann 26. marz sl. milli
þessara fornu fjenda og af beggja
hálfu er augljós vilji aö halda þann
frið og vinna aö því aö þróa hann
og útfæra.
Sinaifjall — 2200 metra hátt —
er heilagur staður kristnum
mönnum, Gyöingum sem múham-
eöstrúarmönnum. Þar gaf guö
Móse boöorðin tíu. Og þangaö fer
Sadat í pílagrímsför nú til aö
uppfylla heit sem hann strengdi
síðasta ár: aö þennan dag mundi
hann standa á Sinaifjalli.
ísraelsmenn geröu Sadat þetta
kleift meö því aö afhenda þennan
hluta Sinai tveimur mánuöum fyrr
en ætlað haföi veriö. Sadat endur-
galt meö því aö lofa aö Egyptar
myndu selja ísrael allt aö tveimur
milljónum tonna af olíu árlega úr
lindum Sinai.
Egyptar hafa þar meö heimt tvo
þriöju hluta skagans, en hann
tapaöist eins og allir vita í sex
daga stríðinu 1967.
Sadat hefur löngum sagt, aö
hann sækist eftir því aö allsherjar-
friöarsamningur Arabaþjóöa veröi
geröur viö ísrael. Ekkert bólar á
vilja annarra en Egypta til þess.
Samræöur um sjálfsstjórn Pale-
stínumanna á Vesturbakkanum og
á Gaza ganga tregt og ísraelsm-
enn þykja ekki sveigjanlegir í því
máli, Sadat sætir stööugri gagn-
rýni og andstööu hinna Araba-
þjóðanna. Samt lætur hann ekki
bilbug á sér finna og heldur fram
jákvæðum og bjartsýnislegum
skoöunum.
Meginstyrkur hans liggur í
bjargfastri sannfæringu um aö
Á fjörugum blaöamannafundi sem var haldinn í Jerúsalem-
leikhúsinu rétt áöur en Sadat fór. Frá vinstri Dan Pattir,
blaöafulltrúi Begins, sem stjórnaði fundinum, Begin, Sadat og
utanríkisráöherra Eavotalands.
Sadat hitti Goídu Meir í fyrsta sinni og fór vel á með þeim.
Golda Meir sagöi vió blm. Mbl. eftir brottför Sadats, aö hún hefói
tjáó honum þá von sína aó lifa það, að friður yrði milli
israelsmanna og Egypta. En Golda Meir lézt nokmrum mánuðum
áöur en friðarsamningurinn var gerður.
Með engum fyrirvara komu
israelsmenn upp stórgóðri aö
stöðu fyrir þrjú þúsund
blaðamenn í Jerúsalem leik-
húsinu. Þar var mikill erill
dagana þrjá.
frumkvæöi hans muni bera árang-
ur aö lokum. Hann valdi þann eina
kost sem kom til greina og
stríösæsingatal er ekki lengur í
takt viö tímanri. Hann dreymir um
þann dag þegar Arabaleiötogarnir
— allt frá íhaldssömum forystu-
mönnum Saudi-Arabíu til róttækra
valdamanna íraks — fylkja sér aö
baki honum.
Um hríö stóö þaö þessum
málum töluvert fyrir þrifum, hversu
erfiölega þeim gekk að ná almenn-
um manneskjulegum tengslum,
Begin forsætisráðherra ísraels og
honum. Sagt var aö milli þeirra
væri persónuleikadjúp og þeim
félli ekki hvor viö annan. Margt
bendir til aö þetta hafi smám
saman breytzt og samskipti þeirra
í millum eru nú langtum eölilegri
og áreynsluminni en áöur.
Samskipti ísraelsmanna og Eg-
ypta hafa aukizt á þessum tveimur
árum svo aö meö ólíkindum er.
Fjöldamörgum ráðamönnum í
ísrael, blaöamönnum og fleirum
hefur veriö boöiö til Egyptalands,
þar sem þeim hefur veriö hampað
óspart. Margir framámenn Egypta
svo og blaöamenn þaöan hafa
heimsótt ísrael og hrifist af því
mikla áliti sem ísraelsmenn hafa á
forseta þeirra. Aö því er stefnt aö
greiöa fyrir því aö feröamanna-
skipti geti gengið fyrir sig greiö-
lega.
Staöa Sadats heima fyrir er
ákaflega sterk, þaö dregur enginn
Flugvél Sadats er lent og
heimsókn til ísraels hafin.
í efa, hún er langtum stekari en
valtur forsætisráöherrastóll Mena-
chem Begins í ísrael. Sadat hefur
herinn einhuga aö baki sér og hinn
óbreytti borgari elskar hann og
viröir. Þær aögeröir, sem Araba-
ríkin gripu til gegn Egyptum eftir
gerö friöarsamninganna, hafa eng-
in áhrif haft í þá átt aö vinsældir
hans dvínuðu, enda er þeim ekki
framfylgt aö nándar nærri öllu
leyti.
Bandaríkjamenn styöja viö bak-
iö á honum og Kínverjar hafa Ijáö
honum liö og sýnt honum vináttu-
vott. Meöal annars gáfu þeir Eg-
yptum MIG-19 orrustuvélar nýlega
og því gat Sadat haldið myndar-
lega hersýningu þann 6. október
sl. til að minnast Yom Kipp-
urstríösins. Á sviöi efnahagsmála
hafa áhrifin einnig veriö minni en
Arabaríkin geröu sér vonir um.
Egyptar fá drjúgan skilding frá
egypskum verkamönnum erlendis
sem senda laun sín heim, Súez-
skuröurinn skilar þeim stórfé í
aöra hönd og ferðamannastraum-
urinn hefur aukizt stórkostlega og
er nú áætlaö aö hagnaöur af
ferðamönnum muni veröa nokkrir
milljaröar dollara þetta áriö.
Aögeröir gegn veröbólgunni eru
nauösynlegar. Veröbólgan er um
30 prósent og bitnar vitanlega
haröast á láglaunahópunum —
sem eru raunar 80 prósent af 41
milljón íbúa.
Og á morgun ætlar Sadat aö
biöjast fyrir á Sinaifjalli og hann
ætlar aö birta yfirlýsingu um kærl-
eika, friö og bræöralag. Hann mun
líklega leggja hornstein aö merkri
byggingu sem á aö rísa þarna og
veröur moska, sýnagóga og kirkja.
Arkitektar frá Egyptalandi, ísrael
og Frakklandi hafa í sameiningu
unniö frumdrög hennar.
Ekki er vafi á því að nú aö
þessum tveimur árum liönum er
Sadat áreiðanlega í mun aö leggja
á þaö áherzlu aö Jerúsalemförin
hafi margborgað sig. Hann sýndi
mikla dirfsku og hann valdi réttan
tíma. í staö þess aö láta undirbúa
slíka heimsókn svo vikum eöa
mánuöum skipti eftir díplómatisk-
um leiöum, kvaö hann upp úr meö
þetta meö fárra daga fyrirvara.
Þaö var klókt og áhrifaríkt. Hann
tók áhættu sem aöeins virtum
ofurhugum er lagiö. Hann hefur
uppskoriö viröingu heimsins fyrir
ekki sízt vináttu og aödáun ísraels.
Þaö er honum áreiöanlega í sjálfu
sér mikils viröl.
Mér veröur löngum mest í hug í
sambandi viö veru Sadats í Jer-
úsalem þessa daga sú stund þegar
hann kom til ísraels. Þegar ég stóö
í blaðamannaþrönginni á Ben Gur-
ion-flugvelli laugardagskvöldiö 19.
nóvember. Allir voru meö öndina í
hálsinum og ég held aö eiginlega
hafi enginn trúaö því sem var í
þann veginn aö gerast.
ísraelsmenn mátu aö Sadat
skyldi ekki koma fyrr en sól var
gengin til viöar. Sabbatinn var á
enda — Allt slíkt hefur tilfinninga-
legt vægi Gyðingum. Fyrirmenn
röðuöu sér upp í langa röö,
stjórnmálamenn, trúarleiðtogar,
diplómatar og öryggisveröir á
hverju strái. Blaöamenn úr öllum
heimshornum í sérstakri stúku.
Svo kom flugvél Sadats, rann
þyngslalega út úr myrkrinu og í
draugslegu skini Ijóskastaranna
var hún eins og ferlíki af öörum
heimi. Hún stöövaöist rétt viö
rauöa dregilinn og mannkynssag-
an geröist fyrir augum okkar,
þegar dyrnar opnuöust og Sadat
sté út. Fimm dögum áöur heföi
enginn haft hugmyndaflug til að
spá því aö þetta gæti gerzt.
Forsvarsmaöur erkióvinaþjóöar-
innar hér sem boöberi friöar og
bróöurþels.
í kvöldblíöunni gekk hann niöur
þrepin og brosti út aö eyrum.
Anwar Sadat kom sem af himnum
sendur og uppfrá þessari stundu
fór heimsmyndin aö breytast.
h.k.