Morgunblaðið - 18.11.1979, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. NÓVEMBER 1979

11
Pottarím
Umsjón: SIGRUN
DAVÍÐSDÓTTIR
Ég held mig enn við jóla-
kökur, sem eiga að geymast
áður en þær eru borðaðar. Mér
finnst skynsamlegt að byrja að
baka snemma og láta svo
kökurnar sjálfar um að batna.
í þetta sinn tek ég fyrir þýzka
gerköku, sem þar í landi er
gjarnan bökuð fyrir jól.
Reyndar eru Þjóðverjar og
næstu nágrannar snjallir í köku
gerðarlist, og því gott að læra
af þeim. Það er mælt með því,
að hún sé ekki snædd fyrr en
hún er orðin hálfs mánaðar
gömul og gjarnan má hún vera
eldri.
Góða skemmtun!
Stollen
Þetta er eins og ég sagði
þýzk jólakaka og afar vinsæl
þar í landi. Það er líka auðskilið
þeim, sem hafa smakkað hana.
Auðvitað eru til fjölmargar
útgáfur af henni og það fer
m.a. eftir svæðum. Sú þekktasta
er þó líklega stollen frá Dres-
den, sem fylgir hér á eftir.
Ekki veit ég gjörla hvað
nafnið þýðir, en samkvæmt
orðabókum getur það m.a. þýtt
stofn eða stoð eða eitthvað á þá
leið. Hvort sem það er nú
rétta merkingin eða ekki, þá
gæti það átt vel við, því hún er
aflöng eins og vænt brauð.
Helzta útlitssérkenni hennar
er kryppa, sem gengur eftir
henni endilangri. Deigið er ger-
deig og í því er mikið smjör,
svo kakan geymist vel án
þess að þorna. Auk þess eru svo
gjarnan þurrkaðir ávextir í
henni, og þeir sjá henni auðvit-
að einnig fyrir raka. Eins og
gjarnan í ávaxtakökum eru
ávextirnir bleyttir í vökva. Það
er hvergi sparað til jólanna og
Þjóðverjar hella sætu rommi
á ávextina. En það er fleira
gott en rommið, t.d. sérrí og sætt
hvítvín, að ógleymdum ávaxta-
safa, t.d. epla-, plómu- eða
apríkósusafa. Það eru því ýms-
ir möguleikar.
Auk ávaxtanna, sem eru
settir í deigið, er kakan gjarn-
an fyllt, áður en hún er bökuð.
Fyllingin er t.d. marsipan, og
það tala ég nánar um hér á
eftir. Þið getið hæglega sleppt
fyllingunni, ef ykkur sýnist svo,
og stollen frá Dresden er með
réttu án fyllingar. En þá er
það sjálf uppskriftin:
400 gr ljósar rúsínur
100 gr dökkar rúsínur, eða
mjúkar kúrenur
75 gr sultaður sítrónubörkur
(Zitronat)
75 gr sultaður appelsínubörk-
ur (Orangeat)
200 gr möndlur
1 dl vökvi, ávaxtasafi eða vín,
e.t.v. blandað vatni
75 gr pressuger, nýtt og fínt
125 gr sykur
350 gr smjör
750 gr hveiti, gjarnan óhv-
íttað
1 msk kanell
1 dl mjólk
1 dl rjómi
1 egg
ca. 75 gr brætt smjör í viðbót
flórsykur.
1. Setjið ávextina í skál og
hellið vökvanum yfir, þ.e. 1 dl
af ávaxtasafa eða öðrum þeim
vökva sem þið notið. Saxið
helminginn af möndlunum
gróft, en þær allar ef þið
sleppið fyllingunni og blandið
saman við ávextina. Látið
og láta það standa á hlýjum og
trekklausum stað. Hvernig er
með einhvern eldhússkápinn,
eða uppi á kæliskáp, ef þar er
pláss?
5. Nú ef þið viljið fylla
kökuna þá er þetta uppskrift
að fyllingunni.
200 gr marsipan
helmingurinn af möndlunum
í deiguppskriftinni
100 gr flórsykur
2—3 msk vökvi, sá sami og
þið notið í ávextina.
Rífið marsipanið og möndl-
urnar gróft. Sigtið flórsykur-
inn saman við og bleytið í með
vökvanum. Þetta á að verða
þykkur massi, svo þið bætið í
STOLLEN
þetta nú standa eina nótt á
eldhúsborðinu, undir einhverri
yfirbreiðslu, eða lengur í kæli-
skáp, allt að 3 dögum er í góðu
lagi. Látið ávextina þó ná
stofuhita, áður en þeim er
blandað í deigið.
2. Þá er komið að sjálfum
bakstrinum. Setjið gerið í
bolla, stráið 1 tsk af sykrinum
yfir og hrærið helmingnum af
mjólkinni þar saman við.
Bezt er að hún sé ylvolg, þó
ekki heitari en 37°, svo gerið fari
nú vel af stað. Hrærið í og látið
standa þar til gerið fer að
freyða, en það er merki þess að
það sé sprelllifandi og tekið til
starfa af kappi.
3. Bræðið smjörið og látið
mesta hitann rjúka úr því. Á
meðan setjið þið hveitið og
sykurinn saman í skál, ásamt
kanelnum. Hellið freyðandi
gerblöndunni þar í og auk þess
mjólkinni, rjómanum og egginu,
sem þið hafi áður hrært laus-
lega saman. Og ekki má
gleyma 350 gr af brædda
smjörinu sem nú hefur kólnað.
Hrærið þetta vel saman og
dembið því síðan á hveiti-
stráð borð. Hnoðið nú rösklega
og bætið við hveiti, eftir því sem
þarf. Athugið að deigið er mjög
feitt, svo það verður aldrei
jafn þurrt og venjulegt brauð-
deig. Því skuluð þið ekki hnoða
hveiti í það um of.
4. Hnoðið nú ávöxtunum í
deigið, þannig að þeir dreifist
jafnt um það allt. Nú á deigið að
fara aftur í skál til að lyfta sér.
Þá er bezt að breiða yfir það
vökva ef ykkur þykir þess
þurfa.
6. Þegar deigið hefur lyft sér
vel, það tekur um 2 klst., þá
steypið þið því á borð og hnoðið
enn rösklega. Fletjið nú deigið
út þannig að lengd sé rúm-
lega helmingi meiri en breidd
og þannig að það passi á plötu
hjá ykkur. Deigið a ekki að
vera mjög þunnt. Jaðarinn,
sem fer undir hinn, má gjarn-
an vera þykkari. Þetta verður
samt heljar flétta. Losið deigið
ÞVQ2.*kx<e.öuft- Aí=
CVnOLUE'M.
Amwacl JAeAejwio
s&CoUímm
Hs.í keMtiiL
FyL'-iOQ- 6F EÍOHV/tA. Sö-.
frá borðinu, svo auðvelt sé að
lyfta því á eftir. Ef þið hafið
fyllingu með, þá setjið hana eins
og pylsu eftir deiginu að endi-
löngu. Síðan kemur kúnstin
að móta kökuna. Þið lyftið
öðrum deigjaðrinum, leggið
hann yfir fyllinguna og lang-
leiðina að hinum jaðrinum.
Þrýstið nú deiginu niður sitt
hvoru megin við miðjuna, þannig
að það sé vel lokað og það
myndist eins og kryppa á
brauðið, eftir því endilöngu. Nú
er deigið sett á smurða plötu, og
lagað til eftir þörfum. Látið
það nú enn lyfta sér á góðum
stað, þar til það er orðið
pattaralegt.
7. Setjið ofninn á 175°.
8. Setjið kökuna á neðstu rim
inn i fullhitaðan ofninn. Nú á
kakan að bakast í um 50—70
mín. Ef hún ætlar að dökkna
um of, setjið þá smjör eða
álpappír yfir hana. En nú
kemur daufleg saga. Mér hefur
aldrei tekizt að fá hana jafn-
glæsilega út úr ofninum eins
og hún var þegar hún fór inn,
þ.e. kryppan hefur alltaf runnið
út, og kakan jafnvel opnazt
svolítið. Ég hef reynt að lesa
mér til og spyrja þarlenzka, en
aldrei fengið svar við þessu.
Sumir segja að Þjóðverjar
sjálfir noti sérstök mót, en
þess er þó sjaldnast getið í
uppskriftum. En hvað sem réttu
eða röngu útliti líður, þá er
kakan firna góð og ekkert út
á bragðið að setja.
Ef þið kjósið það heldur er
auðvitað alveg upplagt að baka
tvær kökur úr þessari uppskrift í
stað einnar. Og einnig er tilval-
ið að móta kökuna öðruvísi,
t.d. í rúllur eða eitthvað slíkt.
9. Þegar kakan er fullbökuð,
takið þið hana út og penslið
með þessum ca. 75 gr af bræddu
smjöri. Látið nú mesta hitann
rjúka úr henni, eða í ca. 15
mín. Þá sigtið þið flórsykur
yfir kökuna, þannig að sykurinn
hylji hana vel. Sykurinn mynd-
ar þykkan hjúp og heldur
kökunni ferskri. Látið kökuna
síðan kóina á grind, svo að loft
leiki vel um hana. Þegar hún er
alveg köld, pakkið þið henni
vel inn. Það er bezt að gera
með því að nota álpappír og
setja hana síðan í plast. Og þá
er bara eftir að láta hana
standa og þroskast fram til
jóla. Það er æskilegt að geyma
hana á svölum stað, en annars
í eldhússkáp. Þegar að því
kemur að þið snæðið hana,
skerið þið hana í þunnar sneiðar,
skerið þær e.t.v. í tvennt, og
berið þannig fram. Þá finnst
mér gott að hún sé aðeins svöl,
en þó ekki ísköld, því kuldi
deyfir bragð.
Ath. Ég nefndi í þættinum
um ensku jólakökuna að þurrk-
aðir ávextir frá Nutana væru
einkar góðir. Það fyrirtæki
býður ljómandi góðar hesli-
hnetur o.fl. Ávextirnir eru hins
vegar frá öðru dönsku fyrirtæki,
Castus, og ég mæli mjög með
þeim.
r
0 Kaupmenn — verslunarstjórar! §
AVEXTIRIÞESSARIVIKU
Klementínur — bananar — epli rauö — epli græn —
appelsínur — sítrónur — grape aldin — vínber græn —
vínber blá — melónur gular — melónur grænar —perur —
avocado — kókoshnetur
AVEXTIR ALLA DAGA
Eggert Kristjansson hf.
Sundagörðum 4, sími 85300