Morgunblaðið - 22.01.1980, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. JANÚAR 1980
Austur-Þjéðverjar verða al iþróttasigrum
vegna flótta íþróttamanna til Vesturlanda
Er Austurþýzka íþrótta-
vélin að missa máttinn?
Örugg gullverðlaun tapast
vegna fjöldaflótta
til vesturs.
Þcííar Austurþýzki meistarinn
f svifflugi hinn 31 árs Odo Elke
flýði sumarið 1973 yfir til Vest-
ur-Þýzkalands með því að fljúga í
fjóra tíma, var hann einn hinna
fyrstu, sem hófðu flúið.
í datí hafa rúmlega 50 topp
iþróttamcnn ok konur, sem mörg
eru í olympíukeppenda flokki.
auk álíka margra topp þjálfara
flúið yfir til Vestur-Þýzkalands.
Rúmlega 100 þegar, og þeir
halda áfram að flýja.
Þctta getur haft þær afleið-
ingar að DDR tapi af nokkrum
verðlaunum í Moskva, sem þeir
hefðu annars unnið.
Svo til daglega flýr fólk yfir og
eru ástæðurnar margvíslegar
enda þótt oftast sé borið við
pólitiskum ástæðum eða því, að
fólkið geti ekki fellt sig við stjórn
landsins.
Það íþróttafólk í stjörnuklass-
anum, sem flýr austrið, er af allt
öðru sauðahúsi, ef svo má segja,
því það tilheyrir sérréttindahópi,
yfirstétt Austur-Þýzkalands.
Heimili þeirra. bílar og líf er
fullkomlega samanburðarhæft
við flokksbroddana.
Allt frá því að Austur-Þýzka-
land var lýst sjálfstætt ríki fyrir
30 árum hefur landið lagt mciri
áherzlu á að skapa íþróttastjörn-
ur, en nokkuð annað riki í
heiminum.
Og ef litið er á úrslit Olympísku
leikanna má sjá, að þeim hefur
heppnast ætlunarverk sitt. Á 01-
ympíuleikunum í Montreal unnu
þeir 40 gullverðlaun. Fengu allir
gullverðlaunahafarnir er heim
kom, sem svarar 5 milljónum
króna, sem er nokkuð góð búbót
þar í landi.
Austurþýzka íþróttafólkið, sem
hefur í huga að flýja, hefur allt
önnur tækifæri til þess, en alþýð-
an. Svo til allir íþróttamennirnir
hafa flúið, þegar þeir hafa verið
við keppni utan landsins. Þeir
hafa ekki þurft að taka þá áhæitu,
sem því er samfara að fara yfir
landamærin milli austurs og vest-
urs sem svo rækilega er gætt.
En þetta flóttafólk hefur enga
möguleika til þess að taka með sér
neitt af eignum sínum, né peninga.
Það þorir ekki að taka út peninga
sína úr bankareikningum, því slíkt
er samstundis tilkynnt öryggis-
lögreglunni, sem myndi þegar í
stað athuga hvað væri á seiði.
Þessi hræðsla þeirra við að
vekja á sér athygli, verður til þess,
að þau neyðast til að flýja eins og
þau eru, þegar flóttinn kemur til
framkvæmda. Og þegar þau koma
yfir fá þau bústað í flóttamanna-
búðum, einn umgang fata, mat
meðan þau eru þar og 5000 kr í
vasapening á viku, frá flótta-
mannahjálpinni, þar til búið er að
útvega því atvinnu og bústað.
Meðal þeirra íþróttamanna, sem
bezt hefur farnast, eftir flóttann,
er læknirinn og prófessorinn
Manfred Steinbach. Hann var
langstökkvari, einn þeirra beztu í
heimi og stökk lengst 8,14 m. en
það fékkst ekki viðurkennt sem
met. Hann skýrir flótta austur-
þýzku íþróttastjarnanna svo:
„Austur-Þýzkaland er eina land
heimsins, þar sem ríkið hefur
tekið íþróttirnar upp á arma sína
eins og önnur menningarmál.
Ekki einu sinni í Rússlandi, né í
neinu öðru landi austan tjalds,
hefur verið lagt eins mikið af
mörkum, nefeins mikil áherzla
lögð á að skapa afreksfólk í
íþróttum og í A-Þýzkalandi.
Þetta er gert, eins og allir vita,
með því að beita öllum tiltækum
vísindamætti landsins.
Það er því ekkert undarlegt að
læknirinn skuli vera jafn mikil-
væg persóna og þjálfarinn, þegar
unnið er að því að íþróttamaður-
inn nái toppárangri.
Fyrir íþróttastjörnuna táknar
þetta að hann eða hún verður að
gefa sig á vald, ekki aðeins hinni
pólitísku hugmyndaítroðslu, held-
ur að gefa sig á vald sem þræll,
allra skipana frá félagi, þjálfara
eða lækni.
Og í stað þessarar fullkomnu
undirgefni öðlast íþróttastjarnan
öfundsvert líf í Austur-Þýzka-
landi. Þægilega íbúð, bifreið og
ferðalög til útlanda.
Og þrátt fyrir þetta nota marg-
ar íþróttastjörnurnar tækifærið,
þegar þeir eru erlendis til að flýja.
Ákvörðun, sem hefur það í för
með sér að þeir hlaupa frá lífi,
sem út á við virðist vera mjög
gott, fyrir mun ótryggari lífsaf-
komu.
Álit mitt er að flestir þeirra,
sem flýja, þoli einfaldlega ekki að
afmá persónuleika sinn, eða að
þurfa að éta meðul eða taka
sprautur til þess að geta gert
betur, þegar þeim er skipai að
gera svo.
Enda þótt mismunandi mikið
meðalaát íþróttafólks eigi sér stað
víðsvegar í heiminum, til þess að
auka íþróttagetu þeirra, þá er það
þrátt fyrir allt persónurnar sjálf-
• Stjörnurnar neyö-
ast til aö flýja, eins
og þeir eru klæddir
— síðan fá þeir
5000 krónur í vasa-
pening á viku.
ar, sem endanlega ákveða hvort
þær taka þessi efni. En þannig er
því ekki háttað í A-Þýzkalandi,
því þar verður íþróttafólkið að
gera það, sem því er sagt.“
Knattspyrnumaðurinn Lutz
Eigendorf, sem nú leikur með FC
Kaiserslautern hefur skýrt flótta
sinn á eftirfarandi hátt:
„Enda þótt ég hafi drjúgar
tekjur, sem atvinnumaður í dag,
þá lifi ég ekki neitt betur nú en ég
gerði í DDR. Mismunurinn liggur í
því að nú get ég tekið eigin
ákvarðanir. Mér er ekki stjórnað
af leiðtogunum, sem væri ég
vélmenni. Hafi ég t.d. meiðst
eitthvað get ég nú ákveðið sjálfur
hvort ég tel mig geta tekið þátt í
næsta leik eða ekki.“
• íþróttastjörnurnar í
DDR eru orðnar
þreyttar á aö taka á
móti skipunum
lækna og þjálfara,
sem væru þeir
þrælar. íþróttafólk-
ið er orðið hrætt
um að missa per-
sónuleika sinn.
Einn þeirra sem flýðu frá Austur-Þýskalandi og á vit frelsisins,
fyrrum heimsmethafinn i 1000 metra hlaupi og Evrópumeistari í 1500
metra hlaupi. austur-þýski hiaupagarpurinn Jurgen May. Hann býr
nú í Vestur-Þýskalandi og starfar þar sem blaðamaður.
Renate Vogel-Heinrich, sund-
konan sem vann 5 gullverðlaun og
ein silfurverðlaun á árunum
1971—1974 flúði í september sl.
sagði:
„Ég var hætt að keppa í sundi
og starfaði við íþróttaháskóla. En
ég vildi ekki eiga lengur þátt í
þeim aðferðum, sem nú er beitt við
að fá fram sundkonur.
Strax á fyrstu árunum eru
börnin skoðuð með hliðsjón af því,
hvort þau hafi hæfileika til að
verða sundfólk. Þau, sem lækn-

arnir álíta að hafi bezta hæfileik-
ana, eru þá sett í sérstaka skóla.
Af hverjum 1000 stúlkum eru
alltaf nokkrar, sem ná alþjóða
toppklassa. Þetta hefur meira með
ríkisstjórnmál að gera en íþróttir.
Áð þurfa stöðugt að hlýða
pólitískum ákvörðunum og að taka
við skipunum frá öðrum var líf,
sem ég gat að lokum ekki þolað, og
því greip ég tækifærið, þegar það
bauðst og flýði vestur."
Gunther Zöller, listhlaupari á
skautum, flúði þegar hann
var staddur í Gautaborg 1972,
starfar nú sem þjálfari í Vestur
Þýzkalandi, skýrir
flótta sinn þannig:
„Mér leið
óbærilega illa yfir því
að fá, bókstaflega talað,
aldrei að vera í friði.
Eftir hinar
Manfred Steinbach, einn besti
langstökkvari heims á sinum
tíma, stökk lengst 8,14 metra.
Hann flúði eins og margir aust-
ur-þýskir íþróttamenn undan
áþján kommúnismans.
daglegu æfingar var skyldu-
tími í pólitískum fræðum,
og það var þjálfarinn, sem ákvað
hverja ég mætti hitta að máli og
hverja ekki.“
Bobo Bockenauer er annar list-
hlaupari á skautum, sem hefur
flúið vestur. Hann hefur nú alveg
hætt öllum íþróttaiðkunum og er í
dag velmetinn listmálari. Að-
spurður svaraði hann:
„Ég var í listaskóla í Austur
Þýskalandi þegar ég vann mín
fyrstu verðlaun, og þegar yfirvöld-
in höfðu ákveðið að ég væri mjög
góður listhlaupari, átti ég einskis
annars úrkosta, en taka því.
Eftir því sem
ég varð oftar framarlega á
alþjóðlegum mótum listhlaup-
ara, þeim mun ómögulegra
varð það fyrir mig að fá að
stunda neitt annað.
Það var því eingöngu til þess að
geta snúið mér að því að mála,
sem ég flýði.“
Fyrrverandi Evrópumeistari í
1500 m og heimsmethafi í 1200 m
hlauparinn Jurgen May, starfar í
dag, sem blaðamaður í Vestur
Þýskalandi, segir svo:
„Ég hafði lengi ráðgert flótta
minn. Ég vissi að öryggislögreglan
fylgdist með mér vegna þess að ég
hafði hitt og talað við allt of
marga útlendinga á ferðum
mínum og keppnum.
Samtöl, sem ég hafði átt við
fólk, höfðu verið hleruð, og það
var aðeins tímaspursmál, hvenær
stjórnvöld gripu inn í.
• Flóttinn til Vestur-
Þýskalands eykst.
Og blöðin þar slá
því fram í stórum
fyrirsögnum, sem
auðvitað er beint
að þeim ffyrir aust-
an að „Bezta
íþróttafólk ykkar er
í vestri“.
Það var aðeins vegna heimsmets
míns að ég hafði ekki verið
handtekinn, en ég vissi einnig að
það var aðeins spurning hvenær
mér yrði bannað að keppa erlend-
is.“
Renate Neufeld, sem flúði 1978,
var ein af skærustu stjörnum
A-Þýzkalands í frjálsum íþrótt-
um, segir:
„Ég flúði, vegna þess að ég vildi
ekki lengur þurfa að taka allar
þær pillur og þau meðul, sem
þjálfarinn og læknirinn ákváðu að
ég ætti að taka.
Pillur þær, sem ég neyddist til
að taka, gerðu mig t.d. ófrjóa, og
það var fyrst eftir flóttann, eftir
að ég hafði hætt pilluátinu, að
okkur hjónunum auðnaðist að
eignast barn það, sem við þráðum
svo mjög."
Skíðamaðurinn Rolf Pöhland og
listhlauparinn Bárbel Wolf eru
einnig tvær íþróttastjörnur, sem
flýðu vegna þess að þau voru
neydd til að taka ýmiskonar með-
ul, gegn vilja sínum.
Vegna þessara flóttamanna og
kvenna hefur A-Þýzkaland lent í
pólitískum væringum við ýmsa
nágranna sína.
Hvaða áhrif þetta á eftir að
hafa á Olympíuleikana í Moskvu,
er ekki séð fyrir enn.
Samkvæmt þeim reglum, sem í
gildi eru, getur það flóttafólk, sem
búið hefur í Vestur-Þýzkalandi í
þrjú ár, keppt í landsliði þeirra.
Hvort þeir fái það, án þess að allri
Olympíuhugmyndinni sé stefnt í
voða, er hin stóra spurning. Trú-
lega mótmæla þeir fyrir austan
þátttöku þeirra, svo trúlega munu
hinir ekki taka þá áhættu að nota
flóttafólkið.
En það er ekki hægt að vera
alveg öruggur enn.