Morgunblaðið - 22.01.1980, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. JANUAR 1980
37
Istöðuleysi Indiru
í Aíganistan-málinu
YFIRLÝSING fulltrúa
Indlands varðandi Afgan-
istan — að undirlagi Ind-
iru Gandhi, hins nýja for-
sætisráðherra — vakti
undrun og vonbrigði á
Vesturlöndum og í þeim
löndum Asíu, sem stendur
stuggur af útþenslustefnu
Sovétríkjanna, ekki sízt
eftir innrás þeirra í Afg-
anistan. í ræðu á Alls-
herjarþingi Sameinuðu
þjóðanna fyrir síðustu
helgi sagði Brajash
Mishra: „Við höfum enga
ástæðu til vantrausts, sízt
þegar í hlut á vinveitt ríki
eins og Sovétríkin“. Full-
trúinn bætti gráu ofan á
svart með því að staðhæfa
að Sovétherinn hefði ráð-
izt inn í Afganistan að
beiðni stjórnar Afganist-
ans, og mundi herinn
hverfa úr landi þegar ósk-
að yrði. Mishra rakti
ennfremur, og gerði að
sínum yfirlýsingar Sovét-
stjórnarinnar til réttlæt-
ingar innrásinni, og vitn-
aði m.a. til „tilrauna
sumra utanaðkomandi
ríkja (Kína og Bandaríkj-
anna) til íhlutunar í inn-
anríkismál Afganistans
með því að þjálfa, vopn-
væða og hvetja undirróð-
ursöflin."
Skýrara gat það ekki verið.
Þessi boðskapur var fluttur með
vitund og vilja Irfiiru Gandhi,
rétt áður en hún tók formlega
við forsætisráðherraembættinu,
en fáeinum dögum áður hafði
forsætisráðherra bráðabirgða-
stjórnarinnar krafizt brottflutn-
ings alls sovézks herliðs frá
Afganistan, þannig að hér var
tvímælalaust um að ræða af-
dráttarlausa stefnubreytingu
Indlans í Afganistanmálinu.
Indira Gandhi hefur löngum
fengið orð fyrir að vera hliðholl
Sovétríkjunum, >g þegar úrslit
þingkosninganna lágu fyrir var
þess beðið með mikilli eftirvænt-
ingu hvað hún hefði að segja um
innrásina. Margir töldu að hún
mundi skjóta sér undan því að
taka afstöðu, a.m.k. fyrst um
sinn, en sú varð ekki raunin.
Ekki dró það úr undrun
manna þegar Indira gaf út nýja
yfirlýsingu á miðvikudagskvöld
að loknu samtali við Carrington
utanríkisráðherra Breta, sem er
á ferðalagi í Austurlöndum. Þá
krafðist Indira Gandhi þess að
Sovétmenn hyrfu þegar í stað á
brott frá Afganistan og að íhlut-
un þeirra í landinu væri óafsak-
anleg. Ekki er enn vitað hvaða
fortölum Carrington hefur beitt
frúna, en skýringin á fyrstu
viðbrögðum hennar er ekki fólg-
in í því eingöngu að hún sé svo
fylgispök Sovétstjórninni, held-
ur mun hin stirða sambúð við
Pakistan sem tvívegis hefur or-
sakað styrjöld, sennilega vera
þung á metunum. Indverjar hafa
leitazt við að einangra Pakist-
ani, ekki sízt með því að reyna að
spilla fyrir vinfengi þeirra við
Kínverja. Indverjum hefur held-
ur ekki tekizt að dylja óánægju
sína með þá alúð sem Banda-
ríkjastjórn hefur skyndilega tek-
ið að sýna Pakistönum og við-
ræðurnar í Peking á dögunum
þar sem Pakistönum var heitið
aukinni aðstoð.
Skýringin á þessari afstöðu
Indiru Gandhi er ekki fólgin í
því eingöngu að hún sé svo
fylgispök Sovétstjórninni, held-
ur mun hin stirða sambúð við
Pakistan sem tvívegis hefur or-
sakað styrjöld, sennilega vera
þung á metunum. Indverjar hafa
leitazt við að einangra Pakist-
ani, ekki sízt með því að reyna að
spilla fyrir vinfengi þeirra við
Kínverja. Indverjum hefur held-
ur ekki tekizt að dylja óánægju
sína með þá alúð sem Banda-
ríkjastjórn hefur skyndilega tek-
ið að sýna Pakistönum og við-
ræðurnar í Peking á dögunum
þar sem Pakistönum var heitið
aukinni aðstoð.
Eftir ýmsum sólarmerkjum að
dæma má ætla að Bandaríkja-
stjórn muni á næstunni leggja
mikla áherzlu á að afla sér
trausts í Nýju Delhí, og muni
ekki láta Indiru Gandhi gjalda
þess að hún hafi borið blak af
Sovétríkjunum með svo eftir-
minnilegum hætti. Fulltrúar
Bandaríkjastjórnar hafa látið í
það skína að verði vopn send til
Pakistans fari ekki hjá því að
Indverjar njóti samskonar fyrir-
greiðslu. Þá sé orðið tímabært að
senda Indverjum kjarnorku-
eldsneyti, sem lengi hefur verið
á döfinni, en afgreiðslu málsins
var á sínum tíma slegið á frest
vegna hins ótrygga stjórnmála-
ástands í Indlandi og ágreinings
um málið í Washington.
Hvað sem yfirlýstu hlutleysi
Indlands í utanríkismálum líður,
og fyrirsjáanlegri samkeppni
Sovétríkjanna og Bandaríkjanna
um hylli landsstjórnarinnar þar
á næstu misserum, þá er
vináttusamningur Indlands og
Sovétríkjanna í fullu gildi, en
þar kveður á um gagnkvæma
skyldu þessara ríkja til að koma
til hjálpar er ráðizt sé á annað.
Vináttusamningurinn hefur
þótt stangazt á við hlutleysisyf-
irlýsingar Indverja, en þegar allt
er með tiltölulega kyrrum kjör-
um, miðað við það sem gengur og
gerist í þessum heimshluta, er
þessi mótsögn í indverskri utan-
ríkisstefnu lítt áberandi. Við
þær aðstæður, sem orðnar eru
eftir innrás Sovétríkjanna í Af-
ghanistan, kemur mótsögnin
óhjákvæmilega upp á yfirborðið
og hlýtur að draga að sér
sérstaka athygli þar sem allar
aðstæður á þessum slóðum hafa
gjörbreytzt á einu ári.
í upphafi síðasta árs var enn
við lýði í Iran stjórn, sem
vinveitt var Bandaríkjunum og
öðrum vestrænum ríkjum. A
þeim tíma hallaðist stjórn Ind-
lands fremur á sveif með Vestur-
veldunum en Sovétríkjunum,
þótt reynt væri að leggja áherzlu
á hlutleysi. Þá var Afghanistan
enn sjálfstætt ríki, þótt sjálf-
stæðið héngi að vísu á bláþræði
vegna ítaka Sovétríkjanna.
Nú hafa veður hins vegar
skipazt í lofti, þann veg að nú er
við völd í íran stjórn, sem er til
alls vís, og enginn getur treyst,
hvorki Sovétríkin né Bandaríkin.
Nú er Indira Gandhi á ný komin
til skjalanna í Indlandi, og hefur
ítrekað fyrri samstöðu sína með
Sovétríkjunum, og Afghanistan
er algjörlega á valdi Sovétríkj-
anna.
Ekki verður hjá því komizt að
gera sér grein fyrir því hver sé
tilgangur Sovétríkjanna með út-
þenslunni og þeirri áherzlu, sem
Sovétmenn leggja á að efla áhrif
sín í þessum heimshluta. Frá
ómunatíð hafa þeir liðið fyrir
það að hafa ekki beinan og
óheftan aðgang að heimshöfun-
um allan ársins hring, en hafnir
þeirra í norðri eru ísi lagðar
marga mánuði á ári. Nú hillir
loks undir hnossið. Þeir eiga ekki
eftir nema spölkorn að strönd
Arabíuhafs, hliðinu að heims-
höfunum. Sú leið, sem þeir eiga
enn ófarna, liggur um Pakistan,
þann hluta landsins, sem Balúk-
istan heitir. Balúkar í Pakistan
eru 2,5 milljónir, en þessi her-
skái þjóðflokkur byggir einnig
suðausturhorn írans, suðurhluta
Afghanistans og vesturhluta
Pakistans. Afghanistan hefur
aldrei viðurkennt landamærin
að Pakistan og hefur um langt
skeið ríkt þar ótryggt ástand.
Það er því ekki að undra þótt
áhyggjur Pakistana hafi aukizt
mjög að undanförnu, ekki sízt
eftir að Karmal, sem sovézki
innrásarherinn setti á forseta-
stól í Afghanistan á dögunum,
vitnaði til „lögmætra hags-
muna“ Balúka, sem ekki væri
hægt að láta lönd og leið.
Andrea Þórðardóttir:
Tengslin við
fanga í fangelsmn
Hafnarfirði. 18. janúar 1980.
Ég fer þess á leit við Morgun-
blaðið að birta þessa athugasemd
vegna skrifa Tímans og Þjóðvilj-
ans um Guðmundar- og Geirfinns-
málið, þar sem nafn mitt er birt
sem eitt af vitnum. Ég finn mig
knúna til að útskýra tengsl mín
við fanga í fangelsum. Svo að ég
byrji nú á réttum enda vil ég fara
svolítið aftur í tímann. Fyrir um
það bil 3 árum fór ég að Litla-
Hrauni í þeim tilgangi að gera
útvarpsþátt um fangelsið. Þar
hitti ég forstöðumann heimilisins
'Helga Gunnarsson, ræddum við
þá vítt og breitt um starfsemina á
staðnum og aðstæður þeirra
manna er þar dveljast. Eftir þá
samræðu vaknaði skilningur minn
á því að ýmislegt væri hægt að
gera þessum mönnum til aðstoðar.
Byrjaði ég þá í sjálfboðavinnu að
fá ýmsa aðila til að koma með mér
austur á Litla-Hraun með
fræðsluefni, svo og þekkta
skemmtikrafta. Hafa allir þessir
aðilar tekið málaleitan minni
mjög vel og eiga þeir bestu þakkir
fyrir. Fljótlega varð ég vör við
þörf fanga að ræða við mig um sín
mál, sem hlutlausan aðila. Oft
báðu þeir mig að hafa samband
við aðstandendur eða ráðuneyti
vegna sinna mála, ásamt því að
reyna að útvega þeim húsnæði og
vinnu er út kæmu. Þetta hef ég
reynt eftir bestu getu. Þessar
ferðir leiddu til þess að ég hitti
Sævar Marínó Ciesielski. í mínum
augum var hann einungis einn úr
hópnum. Mér var ekki kunnugt
um að gæsla hans væri frábrugðin
öðrum, nema að hann og aðrir
sakborningar í Guðmundar- og
Geirfinnsmálinu mættu ekki hitt-
ast. Hins vegar var mér kunnugt
um að þeir máttu fá heimsóknir
og símhringingar eins og aðrir
fangar. I eitt skiptið bað Sævar
mig um að hringja í stúlku og
biðja hana um að skrifa sér-og
staðfesta að hann hefði verið í
starfsmannabústaðnum við Kópa-
vogshæli hjá henni umrædda nótt.
Stúlkan svaraði að hún vildi
ekkert hafa með málið að gera, en
ég hvatti hana ekki til að fara að
málaleitun hans. Símaði ég Sæv-
ari svar hennar og meira var það
ekki rætt. Þetta átti sér stað
snemma árs 1979. Ég hef haft af
því mikla ánægju að fylgjast með
þeim breytingum sem orðið hafa á
Litla-Hrauni að undanförnu, sem
ég veit að eru til góðs. Það má
helst þakka forstöðumanni og
starfsmönnum og ef til vill 2
ráðstefnum sem haldnar voru um
fangamál.
Að lokum aðeins þetta: Sam-
starf mitt við þá menn sem vinna
að fangamálum hefur verið mjög
gott, læt ég þá ásamt föngum um
að dæma hvort þetta litla framlag
mitt hafi borið örlítinn árangur.
Ef svo er þá er það vel, því að öll
vitum við að hver heilbrigður
einstaklingur er þjóðfélaginu
ómetanlegur.
Með þökk fyrir birtinguna,
Andrea Þórðardóttir
Frá lögreglunni:
Vitni vantar að ákeyrslum
RANNSÓKNADEILD lögregl-
unnar í Reykjavík hcíur beðið
Morgunblaðið að auglýsa eftir
vitnum að eftirtöldum ákeyrslum
í borginni að undanförnu:
Þann 10.1. s.l. var tilkynnt að
ekið hefði verið á bifr. R-56106,
sem er Lada oranges lituð. Átti
sér stað á eftirtöldum stöðum,
Lindargötu við Frakkastíg þann
9.1. við Engjasel 56, aðfaranótt
þann 10.1. eða við Skemmuveg 30
að morgni þess 10.1. Skemmd á
bifr. er á vélarloki grilli og svuntu.
Á staðnum voru málningarfliksur
af brúnleitri bifreið.
Þann 11.1. s.l. var tilk.vnnt að
ekið hefði verið á bifr. R-57390,
sem er Subaru blá að lit, fyrir
utan HringbraUt 54 Rvík. Átti sér
stað frá kl. 14.30 til 15.20. Talið að
tjónvaldur geti verið Skodabifr.
Skemmd á R-57390 er, framhögg-
vari og aðalljós.
Þann 1.1. s.l. var tilkynnt að
ekið hefði verið á bifr. R-3226, sem
er Toyota Cresseda, blá að lit.
Skemmd á bifr. er á grilli og
svuntu. Átti sér stað á eftirtöldum
stöðum. Frá kl. 21.00 og til 23.30
þann 10.1. á bifr.st. við Krumma-
hóla 4, aðfaranótt 11.1. á Suður-
götu við hús nr. 26, Kirkjugarðs-
stígsmegin, að morgni þess 11.1.
bifr. við Skaftahlíð 20 eða við
Menntaskólann við Hamrahlíð
þann sama dag.
Þann 12.1. var tilkynnt að ekið
hefði verið á bifr. Ö-4445, sem er
Hornet hvítur að lit á bifr.stæði
austan við Regnbogann á Hverfis-
götu. Átti sér stað þann 11.1. frá
kl. 23.00 til 01.00 um nóttina.
Hægri hurð er skemmd á bifr.
Þann 12.1. var tilk.vnnt að ekið
hefði verið á bifr. A-5481 sem er
Skoda bifr. rauð að lit á bifr.stæði
við Ljósheima 12. Átti sér stað frá
kl. 03.00 um nóttina og fram til kl.
10.00 uin morguninn. Vinstri
framhurð er skemmd afbifr. og er
gul málning í skemmdinni.
Þann 14.1. s.l. var tilkynnt um
skemmd á bifreiðina R-20420, sem
er Citroen brún að lit, þar sem
bifreiðin var við hús nr. 79 við
Bergstaðastræti. Átti sér stað um
kl. 15.00 þann 13. jan. Skemmd á
bifr. er á vinstrr framhurð.
Þann 14.1. var tilkynnt að ekið
hefði verið á bifr. R-20032, sem er
Datsun ljósgræn að lit við hús nr.
35 við Keilufell. Mun liklega hafa
átt sér stað um miðnættið, eða frá
kl. 20.00 til kl. 24.00 þann 13.1.
Skemmd á bifr. er á framhurð og
framaurbretti.
Þann 18.1. var tilkynnt að ekið
hefði verið á bifr. R-Í0990 sem er
Volkswagen græn að lit. Átti sér
stað á bifr.stæði við Fjölbraut-
arskólann í Breiðholti frá kl. 14.30
til kl. 17.00 þennan sama dag.
Skemmd á bifreiðinni er vinstra
afturaurbretti.
Leiðrétting
í greinarstúf mínum, Fjölmiðl-
ar og litilmagni. Mbl. 19. jan. s.l.,
eru eftirfarandi villur:
Dómari og þjónn hans ræða
hlutskipti dæmds manns í umboði
samfélags. Les: Dómari og þjónn
hans ráða hlutskipti dæmds
manns í umboði samfélags.
Þar sem umdæmi lagastarfs
þrýtur, tekur við æðsti réttur hins
viti gædda manns. Les: Þar sem
umdæmi lagastafs þrýtur, tekur
við æðsti réttur hins viti gædda
manns.
... eru leyst úr þeim skorpum,
... Les: ... eru leyst úr þeim
skorðum ...
í æsku kynnist hann lögmætum
aðgerðum dómsvald og löggæzlu,
... Les: I æsku kynnist hann
lögmætum aðgerðum dómsvalds
og löggæzlu,...
Broddi Jóhannesson