Morgunblaðið - 22.01.1980, Blaðsíða 18

1 8 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. JÍÁNÚAR 1980
(ir dómsal Hæstaréttar í jjær. Sakhorninxar sitja i fremstu röð i áheyrendastúku. Lengst til vinstri er Kristján Viðar Viðarsson (með yfirvaraskegg) milli tveggja lögreglumanna,
Erla Bolladóttir er fyrir miðju en Sævar Marinó Ciesielski er lengst til hægri (með sitt hár), milli tveggja lögreglumanna. Ljósm. Mbl. Kristján.
Tímamælingarnar stað-
festa f jarvist Sævars
— sagði verjandi hans um Geirfinnsmálið i gær
JÓN Oddsson hrl„ verjandi Sævars Marínós Ciesielskis,
lauk varnarræðu sinni klukkan 16.35 í gær og hafði
hann þá talað í tæpa 5Ú2 klukkustund. Hann ítrekaði
kröfur um sýknu til handa Sævari vegna ákæru um að
hafa orðið Guðmundi Einarssyni og Geirfinni Einars-
syni að bana og ennfremur krafðist hann sýknu af
ákæru um rangar sakargiftir. Þá krafðist hann lægstu
refsingar að lögum vegna annarra ákæruliða. í ræðu
sinni leitaðist Jón Oddsson við að benda á veilur í
málflutningi saksóknara og tína til atriði, sem voru
Sævari í hag. Þá gagnrýndi hann mjög rannsókn
málsins og harðræði, sem hann taldi Sævar hafa sætt.
Taldi hann fram komna lögfulla sönnun fyrir því, að
Sævar hefði ekki getað verið í Keflavík á þeim tíma
kvölds, sem Geirfinnur Einarsson er talinn hafa horfið
þar í bæ. Hér á eftir verður getið þess helsta, sem fram
kom í ræðu Jóns Oddssonar.
„Ég vissi betur“
í upphafi máls síns í gær vakti
Jón athygli á bréfi sem Örn
Höskuldsson lagði fram, en hann
var rannsóknardómari í Guð-
mundar- og Geirfinnsmálunum.
Þar segir svo í stórum dráttum:
Sævar Marínó reyndi í þinghaldi
11. janúar 1976 að bera af sér
sakir í Guðmundarmálinu. „Ég
tók ekki mark á framburði hans,
því að ég vissi betur."
— Ég tel mig ekki þurfa að fara
mörgum orðum um þessa afstöðu,
sagði Jón Oddsson. Og hann bætti
því við, að 11. janúar hefði rann-
sóknin verið skammt á veg komin
og fáar skýrslur og engin gögn
legið fyrir, en þrátt fyrir það hefði
rannsóknardómarinn talið sig vita
betur. Þá benti Jón sérstaklega á
það, að strax 11. janúar hefði
Sævar bent á sakleysi sitt í
málinu.
Jón sagði að það kæmi fram í
plöggum frá þessum tíma að
ákærðu hefðu verið í yfirheyrslum
og viðtölum lon og don, jafnvel í
klefum þeirra sjálfra en réttar-
gæzlumenn aldrei fengið að vera
viðstaddir. Þá sagði hann að Örn
hefði sagt í bréfi sínu að hann
fyndi helst að því hjá lögreglu-
mönnunum, að þeir hafi verið of
eftirlátssamir við hina ákærðu.
Sævar vinafár
Jón Oddsson ræddi um stúlkuna
í starfsmannabústað Kópavogs-
hælis, sem var í vinfengi við
Sævar um það leyti, sem Guð-
mundur Einarsson hvarf og þá
fullyrðingu saksóknara, að Sævar
hefði reynt að fá hana til þess að
breyta framburði sínum. Jón sagði
að Sævar hefði aðeins beðið hana
að koma og heimsækja sig og væri
rétt að geta þess að Sævar væri
alveg einangraður og fengi aðeins
fáar heimsóknir enda væri hann
vinafár. Það væru aðeins ættingj-
ar og þeir sem störfuðu við málið
sem heimsæktu hann. Ékkert lægi
fyrir um afstöðu Sævars, enda
hefði vitnið rifið bréfið frá honum
vegna afbrýðisemi eiginmanns
hennar. Það væri því óviðeigandi
að vera með getgátur um ætlun
Sævars. Þá gat hann þess að
umrædd stúlka ætti við áfengis-
og fíkniefnavandamál að stríða.
Ennfremur minntist hann á kon-
una, sem flutti stúlkunni skilabo'
Sævars og hefði ekki komið fram !
hennar máli að hún ætti að hafa
áhrif á stúlkuna til að breyta
framburði sínum.
Hafður í hand-
og fótjárnum
Jón Oddsson ræddi næst um
ásakanir, sem fram hafa komið
um harðræði, sem ákærðu á að
hafa verið sýnt. Fór fram sérstök
dómsrannsókn á þessu atriði og
voru teknar skýrslur af lögreglu-
mönnum, fangavörðum, rann-
sóknardómara og svo sakborning-
um málsins. Sagði Jón að margar
ásakanir hefðu komið fram um
harðræði, Sævar hafi t.d. verið
hafður um tíma í hand- og fót-
járnum og ákærðu hefði verið
haldið vakandi á nóttunni með því
að hafa ljós logandi í klefum
þeirra. Jón vakti athygli á fram-
burði starfsmanns fangelsisins,
sem hafi sagt að yfirheyrslur hafi
verið mjög hávaðasamar og hafi
fangaverðir iðulega tekið þátt í
þeim eða blandað sér í málin.
Taldi þessi maður að Sævari hafi
verið sýnt meira harðræði en
öðrum, enda þótt hann hafi hagað
sér sérlega vel frá sjónarhóli
mannsins. Hjá þessum fangaverði
hafi ennfremur komið fram, að
einn af starfsmönnum fangelsis-
ins hafi gengið berserksgang í
yfirheyrsluherberginu og hafi
heyrst mikill hávaði þaðan.
Kvaðst maðurinn þá hafa opnað
dyrnar og hafi honum virzt Sævar
vera svínbeygður eins og hann
orðaði það, því hann hafi kallað:
„Stilltu þig, stilltu þig.“ Jón sagði
að við þessa rannsókn hefði stað-
hæfing oft staðið gegn staðhæf-
ingu en nokkrir fangaverðir þó
skýrt frá svipuðu og Sævar. Sagði
Jón að honum hefði ekki fundizt
mikil alvara í þessari rannsókn og
athyglisvert væri og jafnframt
einkennilegt, að þeir sem kallaðir
hafi verið fyrir og bornir þungum
ásökunum, hefðu komið fyrir sem
vitni.
Sævar sleginn
Jón Oddsson skýrði því næst frá
ákveðnu tilviki sem gerðist 5. maí
1976. Þann dag virðist hafa farið
fram samprófun á ákærðu, svo
notað sé orðalag Jóns og voru
fjölmargir viðstaddir, Sævar, Erla
og Kristján Viðar, tveir lögreglu-
menn, rannsóknardómari, fulltrúi
saksóknara, yfirlögregluþjónn
rannsóknarlögreglu og fangavörð-
ur. Við þessa samprófun var
Sævar sleginn í andlitið af fanga-
verðinum. Sagði Jón að sá, sem
kinnhestinn veitti hefði við yfir-
heyrslu ekki kannast við þann
verknað og ekki heldur lögreglu-
mennirnir tveir og rannsóknar-
dómarinn. Hins vegar hefði full-
trúi saksóknara, sem þá var Hall-
varður Einvarðsson, núverandi
rannsóknarlögreglustjóri ríkisins,
og Njörður Snæhólm yfirlögreglu-
þjónn rannsóknarlögreglu kann-
ast við þennan atburð, og sögðu að
þeim þætti miður að þetta hefði
gerst. Þegar rannsóknardómarinn
var nánar spurður um þennan
atburð svaraði hann því til að
hugsanlega hefði hann verið fjar-
staddur að tala í símann og sama
sagði annar lögreglumannanna. —
Ég tel lögfulla sönnun komna
fram með framburði vitna um að
þessi atburður hafi átt sér stað.
Rannsóknardómari og lögreglu-
menn hafa orðið uppvísir að því að
segja ósatt og hvernig ber þá að
meta annan framburð þessara
manna? Þannig spurði Jón Odds
son. Hann sagði ennfremur að
óljóst væri hver hefði stjórnað
þessum réttarhöldum, rannsókn-
ardómarinn eða fulltrúi saksókn-
ara og sýndi þetta vel hvers konar
rannsókn hefði þarna verið á
ferðinni. Ennfremur væri athygl-
isvert að rannsóknardómarinn
hefði að því er virtist skroppið í
símann í miðju réttarhaldi svo og
annar lögreglumaðurinn og væri
það einkennilegt í meira lagi.
Síðumúlafangelsið
ómögulegt
Jón Oddsson gat skýrslu fanga-
varðar, sem taldi sig hafa orðið
varan við stympingar í yfirheyrsl-
um og annar fangavörður hefði
borið að fyrirmæli hefðu komið
um það að halda Sævari og
Tryggva Rúnari vakandi nótt eina
og hafi það verið gert. Mótmælti
Jón þeirri staðhæfingu saksókn-
ara, að ekkert markvert hefði
komið fram þess efnis að harðræði
hefði verið beitt í fangelsinu við
Síðumúla í Reykjavík. Þá gat Jón
þess að Síðumúlafangelsið væri
óhæft sem gæzluvarðhaldsfang-
elsi því að aðbúnaður væri þar
allur ónógur. Einnig væru þess
dæmi, að sakborningar hefðu get-
að rætt saman inni í fangelsinu.
Jón Oddsson gerði að umtals-
efni lýsingar Erlu Bolladóttur af
heimkomu sinni að Hamarsbraut
11 nóttina sem Guðmundur Ein-
arsson hvarf og taldi þær fjar-
stæðukenndar í meira lagi. Kvað
hann framburð Erlu í heild mjög
lítið marktækan. Hann vakti at-
hygli á því að samkvæmt fyrri
gögnum hefði Erla neytt eitur-
lyfja frá 17 ára aldri, þar á meðal
LSD, sem væri ofskynjunarlyf og
gæti haft hinar herfilegustu af-
leiðingar. Vísaði Jón til skýrslu dr.
Þorkels Jóhannessonar, sem áður
er getið. Spurði Jón þeirrar spurn-
ingar hve mikið væri að marka
skýrslur Erlu og hvers vegna hún
kaus að tengja Sævar við þetta
mál.
Konan mín getur
lamið mig
Gerði Jón því næst að umtals-
efni skýrslu um geðheilbrigði
Erlu. Þar kemur fram að Sævar og
Erla kynntust í samkvæmi í sept-
ember 1973. Þótti Erlu Sævar lítill
fyrir mann að sjá en ljúfur og
góður. Þau fóru að búa saman en
misklíð kom upp milli þeirra á
árinu 1974 og þau hættu að búa
saman. Erla segir í skýrslunni að
Sævar hafi setið inni um mánað-
artíma vegna fíkniefnamáls í
febrúar 1974 og þá hafi hún fengið
vitneskju um að Sævar héldi
framhjá henni. Ákvað Erla að
slíta sambandinu við Sævar og tók
hún upp samband við annan
mann. Érla segist hafa orðið
meira og meira ráðandi í sambúð-
inni og tvisvar réðst Sævar á hana
en hún hafði betur í átökunum.
Segir Erla að Sævar hafi þá
brotnað niður og hrópað: „Konan
mín getur lamið mig.“ Erla kvaðst
hafa fyllst sektartilfinningu. Jón
sagði að fram kæmi í skýrslunni
að Erla hefði litla stjórn á tilfinn-
ingalífi sínu. Hún væri áberandi
óvirk og undanlátssöm. Það kæmi
skýrt fram að hún væri tilbúin að
fórna hagsmunum sínum og sinna
nánustu. Þá kæmi það einnig
fram, að Erla hefði séð ýmsa
atburði, sem ekki hefðu gerst í
raunveruleikanum. Kom það fram
hjá Jóni, að það væri fjarstæða
sem haldið væri fram, að Erla
hefði verið verkfæri Sævars.
Jón Oddsson talaði næst um
fyrstu skýrslutökur af Sævari og
sagði að hann hefði verið í stanz-
lausum yfirheyrslum og viðtölum
fyrstu dagana og hefði ekki allt
verið skráð niður. Mætti í því
sambandi benda á, að þegar fyrsta
skýrsla ver tekin af Albert Klahn
Skaftasyni 27. desember 1975 væri
bókað eftir honum: Mér hefur
einnig verið tjáð, að það hafi
komið fram hjá Sævari, að maður
hafi verið barinn í íbúðinni þetta
kvöld. Þetta kæmi þarna fram, án
þess að nokkra formlega skýrslu
hefði verið búið að taka af Sævari
þennan dag. Var það ekki gert fyrr
en nokkrum dögum seinna.
Ekki ásetningsbrot
Jón ræddi nokkuð um heim-
færslu hins meinta brots, þ.e. dráp
Guðmundar Einarssonar og taldi
fráleitt það sem fram kom hjá
saksóknara, að um ásetningsbrot
væritað ræða. Miklu frekar væri
þetta hörmulegt slys, ef þessi
atburður hefði á annað borð gerst.
Engin vopn hafi verið til staðar og
enginn ávinningur af verkinu. Auk
þess hefðu ákærðu verið í ölvunar-
ástandi. Ef Sævar hefði verið
Erla Bolladóttir þungt hugsi við réttarhöldin i gær. Hún var i fyrsta
sinn viðstödd málflutning í Guðmundar- og Geirfinnsmálum á
föstudag og i gær hlýddi hún á allan málflutninginn.