Morgunblaðið - 03.05.1980, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MAÍ 1980
við
Aust-
í viðræðum þeim, sem fram fara í Osló í næstu viku
milli norskra og íslenskra stjórnvalda um Jan Mayen-
málið, verða ráðagerðirnar um útfærslu fiskveiðilögsög-
unnar við Austur-Grænland fyrir norðan 67 breiddar-
gráðu ofarlega á baugi eins og í viðræðunum hér á landi
um miðjan síðasta mánuð. Svo virðist sem Danir hafi
ekki enn ákveðið útfærsludaginn en flest þykir benda
til, að grænlenska lögsagan á þessu svæði verði 200
sjómílur í júní e.t.v. hinn 1. júní.
í afstöðu sinni til lögsögu um
hverfis Jan Mayen hafa Danir
mótað aðra stefnu en íslendingar.
Þeir draga ekki í efa norsk yfirráð
yfir eyjunni, en segja, að vegna
landfræðilegrar legu sinnar fjarri
heimalandinu og smávægilegs
efnahagslegs gildis sé óeðlilegt, að
henni fylgi 200 mílna lögsaga. Með
vísan til þessa og sanngirnissjón-
armiðsins, sem mælt er fyrir um í
drögunum að hafréttarsáttmála,
komast Danir að þeirri niður-
stöðu, að ekki skuli verða dregin
miðlína milli Grænlands og Jan
Mayen heldur verði grænlenska
línan dregin 200 mílur frá Græn-
landsströnd og Jan Mayen fái það,
sem af gengur. Svæðið, sem um er
deilt, frá miðlínu til grænlensku
200 mílnanna er um 100 þúsund
ferkílómetrar. Samskonar svæði
milli íslands og Jan Mayen er 25
þúsund ferkílómetrar.
Undirbúningur undir þessa út-
færslu er flókinn, því að Danir
þurfa að ráðfæra sig við marga
aðila. Við vesturströnd Grænlands
kemur útfærslan til með að hafa
áhrif á hagsmuni Kanada. En hér
snertir hún Norðmenn beint og
okkur íslendinga óbeint. Munu
þegar hafa farið fram viðræður
milli danska og íslenska utanríkis-
ráðuneytisins um þetta mál. Sjón-
armið Dana gagnvart okkur í
þessu máli er það, að þeir þurfi
einungis að tilkynna okkur ráða-
gerðir sínar en ekki semja við
okkur um neitt. 1975 var gengið
frá miðlínunni milli íslands og
Grænlands. Síðast en ekki síst
Kortið sýnir þær
ólíku markalínur,
sem unnt er að draga
umhverfis Jan
Mayen eftir þeim
hugmyndum, sem
fram hafa komið um
þær. Athygli er vak-
in á því, að uppruni
kortsins er norskur
og þess vegna eru
miðlínurnar um-
hverfis Jan Mayen
dregnar í heilum
línum af teiknara
Morgunblaðsins.
íslendingar kref j-
ast yfirráða að
brotnu línunni úr
suðri, sem næst er
Jan Mayen, og Græn-
lendingar úr vestri.
Inn á kortið eru
einnig dregin ystu
mörk norsku lögsög-
unnar allt frá Sval-
barða suður til
Hjaltlandseyja, sem
heyra til Bretlands og
þá sjást einnig norð-
urmörk færeysku
lögsögunnar.
Á kortinu sést
glöggt hve lítill „al-
menningurinn“ verð-
ur í Norður-
Atlantshafi, þegar
strandríkin hafa
helgað sér yfirráðas-
væði sín. Og ætti eng-
um að þurfa að
koma á óvart, að
þetta nýja „Iandnám“
leiðir til nokkurrar
togstreitu.
útfærslan
JPB
Óskert logsaga fyrir Jan Mayen
Grænland
ísland
'*V\_---------2O0mftur
d-. . |____Miðlína milli:
\ Q Jan Mayen/Graenland
0 Jan Mayen/ísland
0 Grænland / ísland
ur-Grænland hættu-
leg fyrir íslendinga?
þurfa Danir að tilkynna samaðil-
um sínum að Efnahagsbandalagi
Evrópu frá áformum sínum.
Innan danska ríkisins er málinu
þannig háttað, að samkvæmt
grænlensku sambandslögunum
um heimastjórn þar í landi, eru
landhelgismál sameiginlegt mál,
sem farið er með af ríkisstjórninni
í Kaupmannahöfn í samráði við
heimastjórnina. Dönsku ríkis-
stjórninni er mikið í mun að allt,
sem hún aðhefst í þessu máli
miðist sem mest við grænlenska
hagsmuni í bráð og lengd. Þess
vegna mun 'hún ekki ljá máls á
neinu, sem unnt er að túlka sem
eftirgjöf grænlenskra hagsmuna.
Eftir að fært hefur verið út telst
lögsagan við Grænland til sameig-
inlegrar efnahagslögsögu Efna-
hagsbandalags Evrópu, á meðan
Grænland er hluti bandalagsins.
Þjóðaratkvæðagreiðsla um fram-
hald aðildarinnar fer fram á
næsta ári eða 1982. Segi Græn-
lendingar sig úr bandalaginu verð-
ur lögsagan við land þeirra sam-
eiginleg dönsk lögsaga.
Formlega hliðin er því í stuttu
máli þessi: Danska ríkisstjórnin
ákveður útfærsluna og ræðir um
hana við aðrar þjóðir. Eftir að
fært hefur verið út verða yfirráðin
á svæðinu á valdsviði Efnahags-
bandalagsins, það ákveður veiði-
kvóta þar og semur við utan-
bandalagslönd um fiskveiðar.
Bandalagið hefur ekki enn mótað
sameiginlega fiskveiðistefnu sína
en hefur gert bráðabirgðasamk-
omulag við ýmsar þjóðir um
gagnkvæm fiskveiðiréttindi, þar
með Norðmenn. Enginn slíkur
samningur er við íslendinga, en
við heimilum einni bandalagsþjóð,
Belgum, veiðar innan lögsögu okk-
ar.
Ekki eru stundaðar miklar fisk-
veiðar við Austur-Grænland. Á
árinu 1978 var þorskkvótinn þar
3000 tonn og var Grænlendingum
einum heimilað að veiða hann. Þá
var karfakvótinn 20.500 tonn en 28
þúsund tonn 1979. 1978 var grá-
lúðukvótinn 20 þúsund tonn en 15
þúsund tonn 1979. En þessir kvót-
ar hafa til þessa gilt fyrir sunnan
67. breiddargráðu. Af Efna-
hagsbndalagslöndunum eru það
einkum Vestur-Þjóðverjar, sem
sækja til veiða við Grænland og
togarar þeirra stunda þar karfa-
veiðar. Þó virðast þeir einnig hafa
leitað í aðra fiskstofna ef marka
má nýleg málaferli í Grænlandi
gegn þýskum togaraskipstjórum,
sem sakaðir voru um að veiða
þorsk í trássi við heimildir sínar.
Færeyingar hafa haft veiðiheim-
ildir við Grænland og þeir sækjast
ekki síst eftir úthafsrækju þar.
Sömuleiðis Norðmenn, sem hafa
heimild til að veiða 2500 tonn af
rækju við Grænland og 1800 tonn
af grálúðu. Þessir veiðikvótar hafa
allir verið ákveðnir af stjórnar-
nefnd Efnahagsbandalagsins í
Brússel og þangað verða íslensk
stjórnvöld að snúa sér vilji þau fá
heimild fyrir íslensk úthafsrækju-
skip til að veiða handan miðlín-
unnar gagnvart Grænlandi, eins
og til umræðu hefur verið. Norð-
menn hafa heimilað skipum Efna-
hagsbandalagslanda að veiða inn-
an sinnar lögsögu og veiðar þeirra
við Grænland byggjast því á
gagnkvæmnisgrundvelli gagnvart
bandalaginu.
Eins og af ofangreindu sést
hefur loðnuveiði ekki verið stund-
uð innan grænlensku lögsögunnar
til þessa, enda er það yfirleitt
fyrir norðan 67. breiddargráðu,