Morgunblaðið - 03.05.1980, Blaðsíða 33

33
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MAÍ 1980
Vilborg Kristjánsdóttir:
Bréf frá
Nýju-
Jórvík
Ung kona með barnakerru íyrir framan brauðbúð í SoIIo.
SoHo er dálítil þyrping af
húsasamstæðum, sem nær frá
Canal-stræti að norðan til
Houston-strætis að sunnan og
snertir næstum Greenwich Vill-
age. Þessi borgarhluti er nú
aftur búinn að öðlast líf eftir
margra ára fjármálalegt hrun.
Byggingarnar í SoHo eru þær
einu í heiminum, sem hafa
framhliðar úr mótuðu smíða-
járni. Þessar byggingar, undan-
farar skýjakljúfanna, urðu vin-
sælar á miðri 19. öld, þegar
ítalskir hlutir komu í tízku á
meðal borgarbúa í New York.
Það var ódýrara og tók minni
tíma að hella smíðajárni í mót í
stíl franska renaissancins eða
Ný-Grikkja en að höggva allt
þetta skraut í stein.
Járninu var síðan komið fyrir
yfir sölubúðum, inngöngudyrum,
kringum glugga og haldið við
með málningu. Þessi bygg-
ingarstíll rann sitt skeið 1880,
þegar sléttu fletirnir og stálið
kom til sögunnar.
14. ágúst 1973 var SoHo-
-hverfið friðað.
I dag er þetta ódýr, frumlegur
og skemmtilegur afþreyingar-
staður fyrir borgarbúa, sem eru
þakklátir friðunarnefnd. Kemur
manni þá til hugar í þessu
tilefni, að sennilega hafi íslend-
ingar þeir sem varðveita vilja
Torfuna og Grjótaþorpið, mikið
til síns máls.
Það, að SoHo er til í dag er
fyrst og fremst að þakka fátæk-
um listamönnum, sem fóru um
og upp úr 1960 að hreiðra um sig
uppi á háaloftum vöruhúsanna
og verksmiðjanna, þar sem þeir
gátu stækkað þakgluggana svo
þeir fengju meiri og betri birtu
inn á vinnustofur sínar.
Þessi húsakynni voru í niður-
níðslu, þegar þessir ágætu lista-
menn fóru að hreinsa til á
jarðhæðunum og gátu þar með
fengið stóra, ókeypis sýningar-
sali eða gallerí fyrir listaverk
sín. Þessir listamenn höfðu
aldrei haft efni á að taka
sýningarsali á leigu upp í borg-
inni eða komast inn á samsýn-
ingar þar. Því varð SoHo Mekka
fátækra listmálara, sem nú eru
margir hverjir orðnir frægir og
ríkir og löngu fluttir í burtu en
aðrir búa áfram og láta ekki
frægð og frama breyta neinu um
heimilisfang.
Til að geta fengið leigt í SoHo
þurfa menn að geta sýnt og
sannað, að þeir séu listamenn.
í SoHo eru yfir 80 gallerí og
eru mörg þeirra helztu við West
Broadway. Þau eru opin yfirleitt
alla daga vikunnar frá 10—6 e.h.
nema sunnudaga og mánudaga.
Dyrnar eru bókstaflega hafðar
upp á gátt, því aðgangur er
ókeypis.
O.K. Harris-galleríið er stærst
og eitt af hinum elztu og vinsæl-
ustu í SoHo, Nancy Hoffmann-
-galleríið er með nútímalist,
Westbroadway-galleríið hefur
eingöngu samsýningar og svo
kemur Leo Castelli-galleríið, en í
þeirri byggingu eru 5 sýningar-
salir, þar má m.a. finna pop-list.
Let There Be Neon er bæði
gallerí og verzlun. Það er eins og
að ganga inn í helli, þar sem
neon-ljósa-listaverk lýsa upp
eins konar hellisskúta. Rudi
Stern, sem er eigandi og stjórn-
andi ásamt 14 listamönnum,
stofnaði þetta fyrirtæki 1972.
Þar er að fá neonljós af hvaða
gerð sem er, í hvaða skrift og
fígúru sem hugsast getur, t.a.m.
saxófón, herðatré, stól eða kakt-
us og er hvorki meira né minna
en 30 ára ábyrgð á verkum
þeirra. Vorpal-galleríið býður
þrykkimyndir á klæði, högg-
myndir o.fl. og í The Bayard-
-galleríi getur að líta list Indí-
ána og ljósmyndir.
Hér er rétt minnst á örlítið
brot af því, sem á boðstólum er í
SoHo.
Margir hafa mikla ánægju af
að heimsækja rauðmálaða bygg-
ingu frá 1870, sem hýsir Museum
of Holography, eitt sinnar teg-
undar í heiminum. Gríska orðið
holox þýðir heild, og þarna er
um að ræða ljósmyndir, sem
teknar eru með þrívíddarlinsu.
Myndirnar hafa í margvídd
meiri dýpt og eru því ólíkar þeim
flötu myndum, sem við eigum að
venjast.
Þarna er einnig einstætt safn í
nágrenninu, „Safn litrófs og
glerja".
Svo einkennilega vill til, að
leikhúsin á 19. öld eru einmitt á
þeim spotta Broadway, sem ligg-
ur um SoHo. Enn þann dag í dag
eru leikin þarna verk eftir nýja
og gamla höfunda. Þarna er
vagga tilraunaleikhúsanna, þar
sem verkin eru frumflutt og
endurbætt og þau gömlu færð í
nýjan búning.
Fjölmarga dýrlega matstaði
er að finna í SoHo. Einn af þeim
eldri og þekktari er Spring
Street Bar við samnefnda götu.
Þar var áður vatnsból nágrenn-
isins. Fyrir utan fjölbreytilegan
matseðil, þá setja egglaga glugg-
ar mjög svo sérkennilegan svip á
staðinn.
Eldamennska flestra landa á
sér bólstað í hverfinu, t.d.
franski staðurinn Raouli’s eða
La Gamelle, kínverskar mat- og
testofur, ítalskir og grískir stað-
Úr verslun Bean & Deluca.
Koparpottar og pönnur.
ir að ógleymdum japanska
staðnum Robata, sem er í 170
ára gömlu „innréttinga“-húsi,
sem áður var bóndabær. Þar er
matreitt við opinn eld að jap-
önskum sveitasið. Á þessum
stöðum er alltaf að finna frægt
fólk og forvitna.
Verzlanir eru þarna í tugatali,
stórar og smáar, dýrar og ódýr-
ar. Flestar eru þær samt nokkuð
sérhæfðar, t.d. Harriet Love,
sem verzlar með kvenfatnað,
sem var í tízku frá aldamótum
til 1945. Allt eru þetta gömul föt,
ýmist notuð eða ekki. Þarna er
að finna verzlun, sem selur vörur
frá Jövu, m.a. handsaumaðar
brúðarblússur, sem notaðar hafa
verið af fjórum ættliðum. Á
einum stað er svo mikið úrval af
kortum og eftirprentunum að
heilan dag tæki að komast yfir
það sem sú frábæra verzlun
hefur upp á að bjóða. Verzlunin
hefur ekki hlotið nafn, en er til
húsa að Prince-stræti 159.
Við mið-Canal-stræti eru
flóamarkaðir, þar sem hægt er
að finna allt frá skinnavöru á
hálfvirði, fyrra stríðs gasgrímur,
Auglýsing frá einu „gallerí-
inu“.
undarlegustu rafmagnsáhöld,
varahluti í bílmótora o.fl., sem
ég kann ekki nöfnum að nefna.
Áður en við yfirgefum SoHo,
skulum við heimsækja verzlun,
sem er sú frægasta þar um slóðir
og verðskuldar því, að um hana
sé fjallað og hugað að því
hvernig þessi ostabúð varð að
stofnun í SoHo.
Orðið virðuleiki er aðeins not-
að um stofnanir, sem hafa áhrif
virðuleika og aldurs. I heimi
fæðutegundanna er slíkt heiti
notað um Fauchon í París, sem
hefur verið við lýði síðan 1886_
Það getur alveg eins verið notað
um hinn athyglisverða matar-
markað í Harrods í London, sem
stofnaður var 1894.
Einnig kemur okkur í hug
Dallmayr’s í Miinchen. Það hóf
göngu sína seint á 16. öld. Hvað
um Dean og Deluca í SoHo og
East Hampton, Long Island?
Að mati matreiðslufræðinga
er þessi virðulega stofnun sú
bezta sinnar tegundar hér í
landi, enda hefur hún öðlast
frægð á örfáum árum.
Ef ostur er, eins og maður
nokkur lofsöng hann einu sinni,
mjólk, sem hefur hlaupið inn í
ódauðleikann, þá geta Dean og
Deluca hrósað sér af vandaðasta
safni ódauðleika bak við gler-
rennihurðir. Þar eru pýramídar
af Pouligny-osti, geitarosturinn
St. Pierre, hinn mikilfenglegi og
djúpkryddaði Vacherin Mont
d’Or og þannig mætti lengi telja.
Fæðan og eldunaráhöldin eru
hvaðanæva að úr heiminum.
Brauðúrvalið er það fjölbreyti-
legasta í borginni og heita þau
m.a. svissneski bóndinn, rúss-
neskt heilbrigði, sem inniheldur
svört piparkorn og lauk, heil-
hveiti- og rúgbrauð og eru þau
bökuð í átta bökunarofnum ú
New York og New Jersey. í
hillunum má sjá 15 mismunandi
nöfn á lifrarkæfu, óteljandi teg-
undir af dósamat, krukkur með
piparkornum og sætum kornum,
leirkrukkur með ólífum, sem
bera nöfn eins og Alfonso, Sicil-
ian eða Nicoise. Kavíar er að
finna af öllum gæðum og verð-
flokkum. 30 mismunandi tegund-
ir af niðurskornu ofanáleggi og
pylsur og bjúgu hanga úr loftinu.
Mennirnir tveir á bak við
þessa verzlun eru Joel Dean, 48
ára gamall, ættaður frá Michi-
gan, en Deluca er Brooklynbúi,
35 ára að aldri.
Þeir fengu hugmyndina fyrir 5
árum. Dean sagði: „Ég var áður í
banka og við bókaútgáfu og var
hundleiður í starfi, þrátt fyrir
mína B.A.- gráðu í bókmennt-
um.“ Deluca sagði: „Ég var
sögukennari í gagnfræðaskólum
á Manhattan um árabil og án
fullnægju í starfi."
Deluca datt í hug að opna litla
ostasölu fyrir 6 árum, þar eð
faðir hans hafði flutt inn mat-
vöru um 30 ára skeið. Hann
lærði í fyrstu það sem til þurfti í
sambandi við innflutning og
opnaði síðan verzlunina í húsinu
beint á móti verzlun þeirra
félaga í dag, Prince-stræti 121.
Vinir þeirra, sem eru listmál-
ari, innanhússarkitekt og mat-
reiðslubókarhöfundur, áttu mik-
inn þátt í að móta verzlunina.
Þeir hjálpuðu til með að innrétta
pg velja viðeigandi vörutegundir.
I fyrstu óttuðust þeir, að stað-
setningin væri slæm þ.e. ná-
grannarnir eru fátækir lista-
menn, en sáu brátt, að kaupend-
ur listaverka, sem komu á þessar
slóðir, myndu bæta það upp.
Nú í dag annast Dean verzlun-
ina í SoHo á meðan Deluca
ferðast um heim allan til að
kaupa inn vörur, sem þjóna
bragðsmekk allra þjóðarbrota.
Um leið og við fjarlægjumst
þessa einstöku verzlun, heyrum
við létt-klassíska hljómlist, sem
eykur á hið magnaða andrúms-
loft SoHo og þá dettur manni í
hug, að ekki væri úr vegi að
heimsækja eitthvert af hinum
fjölmörgu jazz-háaloftum, sem
þjóta upp í þessu hverfi eins og
gorkúlur eftir rigningu, en því
miður leggjast niður oft á tíðum
jafn snögglega.
Þeir sem kynnast SoHo og
kunna að meta þetta friðaða
svæði, sem hefur öðlast nýtt og
betra líf, hljóta að óska öllu
ferðafólki, hvort sem það er á
eigin vegum eða ferðaskrifstofa
að fara ekki svo til New York, að
ekki sé eytt a.m.k. einum degi
„SOuth of HOuston Street" eða í
SoHo.
Ragna Ragnars kjörin formaður
Kvenstúdentafélags Islands
AÐALFUNDUR Kvenstúdentafé-
lags íslands og Félags íslenskra
háskólakvenna, sem starfar inn-
an þess, fór fram á Hótel Sögu
laugardaginn 26. april 1980.
Fráfarandi formaður, Kristín
Ragnarsdóttir, tannlæknir, gerði
grein fyrir störfum félagsins á
liðnu starfstímabili, en starfsemin
miðar að því meðal annars að efla
kynningu og samvinnu íslenskra
kvenstúdenta, vinna að hagsmun-
um þeirra og áhugamálum og
auka samband þeirra við umheim-
inn. Haldnir voru nokkrir hádeg-
isfundir þar sem flutt voru
fræðsluerindi. Talaði dr. Broddi
Jóhannesson um „Barnið og Dauð-
ann“, Silja Aðalsteinsdóttir um
„Þróun íslenskra barnabóka" og
Sjön Sigurbjörnsdóttir um „Stðrf
borgarstjórnar".
Að venju var efnt til árshátíðar
þar sem 25 ára stúdínur frá M.R.
sáu um skemmtiatriði eins og þær
hafa gert í áratugi og einnig til
jólafundar þar sem 25 ára stúdín-
ur frá M.A. önnuðust nú dagskrá.
Næsta árshátíð verður haldin í
Átthagasal Hótel Sögu 14. maí
næstkomandi og eru stúdínur 1955
í óðaönn að undirbúa skemmtiat-
riðin.
Gjaldkeri félagsins, Þóra Ósk-
arsdóttir, las upp reikninga og
voru þeir samþykktir.
Samþykktar voru lagabreyt-
ingar varðandi stjórnarkjör.
I stjórn voru kjörnar: Ragna
Ragnars, formaður, Þóra Óskars-
dóttir, gjaldkeri, Steinunn Einars-
dóttir, ritari við útlönd, Bergljót
Ingólfsdóttir, fundaritari, Aðal-
heiður Eleníusardóttir, Hildur
Bjarnadóttir og Arndís Björns-
dóttir. Varastjórn : Kristín Guð-
mundsdóttir og Inga Dóra Gúst-
afsdóttir.
I stjórn Félags ísl. háskóla-
kvenna voru kosnar: Ragna Ragn-
ars, formaður, Þóra Óskarsdóttir,
Steinunn Einarsdóttir og til vara
Björg Gunnlaugsdóttir.
Endurskoðendur: Brynhildur
Kjartansdóttir og Erna Erlends-
dóttir. Auk þess var kjörið í
kvenréttindanefnd félagsins, og
jólahappdrættisnefnd.
Fundarstjóri á aðalfundi var
Helga Gröndal.