Morgunblaðið - 03.05.1980, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MAÍ1980
JMtaQgttnlNbifrft
Otgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.800.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 240
kr. eintakið.
Andóf
kjarkleysisins
Einhleypur verkamaður með meðaltekjur greiddi 25,8%
launa sinna í beina skatta 1978. Þetta hlutfall hækkar í
28,5% í ár. Skattar hjóna með meðaltekjur verkafólks voru
19,2% launa 1978 en verða 21,4% 1980. Engu að síður lætur
Ragnar Arnalds fjármálaráðherra birta um þvera forsíðu
Þjóðviljans að skattstigi hans þýði 5.500 m.kr. eftirgjöf í
sköttum láglaunafólks, þvert á staðreyndir málsins. Satt er að
vísu, að skattar hinna lægt launuðu léttast lítið eitt, ekki frá
sköttum fyrra árs, heldur frá upphaflegum tillögum ríkis-
stjórnarinnar sjálfrar. Hörð viðbrögð stjórnarandstöðu ollu
því, að stjórnarliðar gáfu eftir fremsta skattvígi sitt. Engu að
síður stóð fjármálaráðherra þann veg að verki, að áhrif
þessarar „eftirgjafar" frá hans eigin tillögum um lágtekju-
skatta fjara út áður en náð er meðaltekjum verkamanns, eða
áður en náð er 5 m.kr. tekjumarki.
Skattstigi Alþýðubandalagsins varð að lögum á þriðju
klukkustund 1. maí, hátíðisdags launþega. Skattstiginn varð
því 1. maí — kveðja ríkisstjórnarinnar til launafólks í
landinu. Það vakti verðskuldaða athygli að Guðmundur J.
Guðmundsson, formaður VMSÍ, mætti hvorki til fundar í
fjárhagsnefnd neðri deildar, er skattstiginn var þar til
umfjöllunar, né á Alþingi, er umræða og atkvæðagreiðsla fóru
fram. Formaður verkamannasambandsins virðist hafa aðrar
hugmyndir um áhrif skattstigans á kjarastöðu launþega í
landinu en fjármálaráðherra Alþýðubandalagsins.
Fjarvera Guðmundar J. Guðmundssonar, er skattstiginn
varð að lögum, felur í sér þögul mótmæli, sem athygli vekja.
Engu að síður er fjarvera hans andóf kjarkleysisins.
Mannborulegra hefði verið að mæta til leiks og greiða atkvæði
gegn skattpíningunni, ef samvizka hans stóð til slíkrar
afstöðu. Það að skríða í felur skoðast ekki karlmennska, þó
sína sögu segi um skattstigann og skoðanaágreininginn milli
„gáfumannadeildar" og „glímudeildar" Alþýðubandalagsins.
Mikil konungsgersemi er
smekkur mannanna. Hann er
ekki aðeins fær um að skera úr
því, hvað sé rétt og rangt, illt og
gott, fagurt og ljótt, heldur er
hann svo húsbóndahollur, að
hann er ævinlega boðinn og búinn
að hafa endaskipti á öllum
sínum ályktunum, hvenær sem
hentar líðandi stund; og svo
göldróttur er hann, að þrátt
fyrir þetta er hann óskeikull. í
fyrra kvað hann upp þann dóm,
að allt sem þá var í tízku, væri
einmitt það fallegasta og bezta
sem verða mætti, allt þar til
prangarar þurftu að koma nýrri
vöru á markaðinn; þá hafði hann
fyrir því fullkomin rök á hverj-
um fingri, að það sem áður þótti
af öðru bera, væri fyrir neðan
allar hellur.
Hrólfur er maður nefndur og
er Sveinsson; hann er vinur
minn. Einhverntíma sagði hann
við mig, þegar við vorum saman
á gangi: „Það bregzt mér ekki,
þegar skaparinn fann upp
smekkinn, hefur hann haft Hall-
grímskirkju í huga. Fyrir bragð-
ið þarf ég ekki annað en segja:
Hókus Pókus, hún skal vera
falleg; og um leið er hún orðin
eitthvert fegursta hús í bænum."
Svo var það einhverju sinni, að
ég var að spóka mig suður með
Tjörn, og sá hvar gífurlegur
vatnsstrókur stóð upp úr jörð-
inni. Hamingjan góða! hugsaði
ég, þarna hefur bilað vatnslögn.
Síðar komst ég þó að raun um að
þessi bilun hafði ekki orðið af
slysni, heldur samkvæmt á-
kvörðun réttra yfirvalda, og því
engin von um viðgerð í bráð. Nú
hugsaði ég mér gott til glóðar-
innar að beita aðferð Hrólfs
vinar míns, og sagði: Hókus
Pókus, þessi buna skal vera
sannkölluð bæjarprýði! En viti
menn, allt kom fyrir ekki! bunan
hélt áfram að vera bilun í
vatnsveitukerfi bæjarins.
Hvernig gat staðið á þessu? Var
smekkurinn eftir allt saman
ekki sá sjónhverfingameistari,
sem tryggði það, að líft yrði í
henni Reykjavík, á hverju sem
gengi? Ég rölti heim með svellu
sinni og hugsaði Hrólfi þegjandi
þörfina fyrir marklaust hjal.
Smám saman fór mig að
gruna, að náttúran léti ekki að
sér hæða. Goshver, sem á heið-
um vellur, er í sætt við náttúr-
una; hann er náttúran sjálf. En
vatnsbuna, sem stendur upp úr
kranastút í trjágarði, er sams-
konar móðgun við skaparann og
gerviblóm í glugga. Áður en
þessi bunugangur upphófst, var
syðri tjörnin og næsta umhverfi
hennar einn af fáum stöðum í
Reykjavík, sem enn voru náttúr-
an lítt spjölluð. Nú er þetta
sprautuverk látið hrópa hástöf-
um, að svo sé ekki framar.
Jafnvel pálmalundur úr plasti
væri náttúrlegri á svipinn.
Þarna er ekki lengur það afdrep,
sem var bæjarbúum tákn þess,
að steinöld hin nýja hefði ekki
enn gleypt þá með húð og hári.
En hvers vegna í rækallanum
eru slík náttúruspjöll framin að
yfirlögðu ráði? Manni er sagt, að
einhver góður íslandsvinur er-
lendis hafi óvægur viljað spand-
éra gusumaskínu upp á veslings
Reykvíkinga. Og þá er ekki að
sökum að spyrja; ekki dugir að
styggja forríka heiðursmenn,
sem þar að auki eru útlendingar.
Mikið er annars sorglegt að
sjá hvernig gjafasýkin getur
hlaupið með fólk í gönur; ekki
sízt þegar hún skal fyrir hvern
mun auglýst á almannafæri. Þar
hefur mörg kirkjan í landinu
verið grátt leikin. Sumar þeirra
eru orðnar eins og hanabjálkar,
þar sem safnast fyrir alls kyns
ónytjugóss sem menn hafa
trassað að koma fyrir kattarnef.
Þá hefur sá ósiður verið að
sækja í sig veðrið um nokkurt
skeið, að heilir árgangar gam-
alla nemenda gefi skólum mynd-
ir af kennurum sínum, venjulega
stóreflis fleka, sem æ erfiðara
reynist að finna stað til að
hanga á. í sumum skólum er að
verða engu minna vandamál að
hýsa dauða kennara á veggjun-
um en lifandi nemendur á gólf-
unum, og hefur það þó víða
reynzt ærin þraut. Oftar en hitt
eru þessar kennaramyndir
sneyddar öllu listgildi, jafnvel
þótt góðir listamenn hafi verið
þar að verki, því sjaldnast hafa
þeir séð eða heyrt þá sem þeir
áttu að lýsa. í skóla nokkrum,
þar sem ég hef á liðnum árum
drukkið kaffi á kennarastofu,
hefur þessi frumstæða persónu-
dýrkun lagt undir sig hvern
vegg, og sér þó ekki fyrir endann
á því sem koma skal; ætli
undirritaður verði ekki næstur
upp á þilið?
Ekki tekur betra við, þegar
kemur út á víðan vang í höfuð-
staðnum. Þar hefur drjúgum
verið stundaður sá siður er-
lendra einvaldskonunga að
hreykja upp líkneskjum af
heldri mönnum, og eiga jafnvel
danskir kóngar þar fulltrúa.
Yfirleitt eru þessir karlahlunkar
til hins mesta óþrifnaðar, þegar
frá eru taldar svo sem tvær
myndir, sem að sönnu eru lista-
verk.
Það er sjaldan við góðu að
búast, þegar listamönnum er
sagt fyrir verkum; og í Reykja-
vík má sjá þess dapurleg dæmi.
Ágætir listamenn virðast oft og
tíðum fara alveg úr sambandi,
þegar þeim eru fengin forsagn-
Helgi Hálfdanarson:
Hve gott og f
Hannes Pétursson:
Kaldar
1. maí kveðjur
Geir Hallgrímsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, vakti
athygli á því í umræðu um skattstigann, að vinstri
stjórnar skattar, sem nú hefðu verið framlengdir með drjúgri
ábót, hefðu allir verið lagðir á með stuðningi Alþýðuflokksins,
sem aðild átti að ríkisstjórn Ólafs Jóhannessonar. Minni-
hlutastjórn Alþýðuflokksins gerði heldur enga tilraun til að fá
þeim breytt. Alþýðuflokkurinn ber því ábyrgð, til jafns við
Alþýðubandalag og Framsóknarflokk á þeim sköttum.
Geir Hallgrímsson sagði 1. maí-lög ríkisstjórnarinnar um
tekjuskatt kalda kveðju til launþega á hátíðisdegi þeirra, en
þynging skatta, bæði beinna og óbeinna, væri kjaraatriði og
hefði áhrif á kaupgildi launa í landinu. Þessi 1. maí-lög
ríkisstjórnarinnar væru því ekki jákvætt innlegg í þá
kjaraumræðu, sem fram færi nú milli aðila vinnumarkaðar-
ins. Skattastefna ríkisstjórnarinnar skerti ekki aðeins kaup-
gildi launa, heldur kæmi hún einnig illa við atvinnuvegina;
þrengdi möguleika þeirra til að færa út kvíar og auka á
framleiðni. Efling atvinnuvega væri forsenda framleiðni-
aukningar og vaxtar þjóðartekna, sem tengdist atvinnuöryggi
og möguleikum þess að bæta lífskjör í landinu. Þar við bættist
að ofsköttun yki jafnan á spillingu, eða freistingu til
undanskota á skattasviði, og þjónaði ekki yfirlýstum mark-
miðum í verðbólguhömlun.
Geir Hallgrímsson sagði Sjálfstæðisflokkinn hafa borið
fram breytingatillögur við skattstigafrumvarpið, sem væru í
samræmi við skattastefnu flokksins og fyrirheit í kosninga-
baráttunni. — Sjálfstæðisflokkurinn hefði því verið trúr
kosningasáttmála sínum við kjósendur. Ábyrgðin á skatta-
stefnu væri alfarið á herðum stjórnarliðsins, sem fellt hefði
allar tillögur þingflokks sjálfstæðismanna.
Línur til Halldór
Halldór minn góður.
Ég hef lengi verið þeirrar skoð-
unar, að íslenzkir rithöfundar,
þegar margir koma saman í fé-
lagsskap, séu í hópi misvitrustu
manna, þótt hver þeirra um sig
geti verið sæmilegur, jafnvel
prýðilegur. Ýmis rök mætti færa
fyrir þessu, en þau skipta litlu
máli hér, því ljómandi gott dæmi
um fálkaháttinn liggur nú á hvers
manns diski, þar sem er upphlaup
40—50 lima í Rithöfundasam-
bandi Islands vegna úthlutunar
svonefndra starfslauna síðastliðin
tvö ár. Þeir segja hana rammpóli-
tíska, um allt sem mestu varðar
þjónkun við Alþýðubandalagið;
lýðræðið og málfrelsið sé vanvirt
og í hættu statt, og eitthvað fleira
voðalegt, sem ég man ekki í bili,
kvað vera þar á ferðum; úthlutun-
armenn séu brotlegir og verði að
víkja.
Ekki er mitt verkefni að útskýra
sjónarmiðin sem ráðið hafa út-
hlutun þessara starfslauna í ein-
stökum atriðum hingað til, það er
annarrra hlutur. En ég nenni ekki
að þegja með öllu, úr því mótmæl-
endur hafa sett nafn mitt í töflur
sínar og birt opinberlega, og
myrkraverkin eiga að vera slík, að
„leggja þarf öll plögg á borð, skrá
um umsækjendur sem útvalda"
eins og þú mæltir úr ræðustóli
Alþingis, að því er stendur í
Morgunblaðinu nú í dag, 30. apríl.
Einnig birtir blaðið skrá sem
nokkrir úr röðum mótmælenda
tóku saman og á að sýna „hvernig
hvor stjórn Launasjóðs um sig,
hefur hagað úthlutun sinni“. Þar
er tilgreint, hveru marga mánuði
sérhver höfundur hefur búið við
starfslaun skv. ráði fyrri stjórnar
sjóðsins annars vegar, núverandi
stjórnar hins vegar, þannig að
enginn þurfi að efast um hlut-
drægni hinnar síðarnefndu.
Þar sem „leggja þarf öll plögg á
borð“ hlýt ég að staldra við þessa
skrá sem einn meðal „útvaldra",
að mér sýnist. Ég get eingöngu um
það borið sem að sjálfum mér
snýr.
Skráin er að því leyti bjánaleg,
að þar sést hvergi að sækja þurfi
um starfslaunin, né heldur að
ákveðnar reglur eru í gildi þess
efnis, að höfundur getur því að-
eins hlotið margra mánaða starfs-
laun að hann sinni ritstörum
Hannes Pétursson.
einvörðungu, þiggi ekki föst laun
fyrir önnur störf. Af þeim sökum
er gróf blekking að bera saman
þann fjölda mánaða sem þessi
höfundur eða hinn hefur hlotið
starfslaun nema fram komi um
leið, til hve margra mánaða sótt
var um launin þá eða þá, og í öðru