Morgunblaðið - 15.05.1980, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. MAÍ 1980
17
Helgi Hálfdanarson:
Nokkur orð til Þor-
steins Sæmundssonar
Dr. Þorsteinn Sæmundsson.
I blaðagreinum þínum að und-
anförnu hefur þú meðal annars
rætt um skjal nokkurt, sem 152
menn rituðu nöfn sín undir, árið
1974, vegna herstöðvamálsins svo
nefnda og málsóknar fyrir meið-
yrði. I þessum skrifum þínum
hefur þú hvað eftir annað reynt
að gera mig og aðra þá, sem undir
þetta skjal skrifuðu, tortryggi-
lega í augum almennings. Af því
tilefni sendi ég þér þessar línur.
Persónuleg kynni mín af þér
hafa að vísu ekki verið mikil, en
þau hafa verið góð, og þess vegna
kom mér mjög á óvart furðuleg
framkoma þín í garð Vigdísar
Finnbogadóttur, sem að þessu
sinni hefur gefið kost á sér til
forsetakjörs.
Ég skal láta þess getið, að ég
hafði ekki ætlað mér að taka þátt
í þessum kosningum; og hafði ég
þó einmitt óskað Vigdísi braut-
argengis, ekki vegna þess að ég
vantreysti öðrum frambjóðend-
um, heldur vegna þess að ég þekki
hana betur og veit hvern mann
hún hefur að geyma. En eftir
þessa atlögu þína er ég staðráð-
inn að fylgja henni að málum.
Þú reynir að gera Vigdísi að
minni manni fyrir það sem í
mínum augum er sérstaklega
lofsvert, að hún þorði á sínum
tíma að taka afstöðu gegn bram-
bolti þínu og þinna félaga við að
negla niður erlendan her á ís-
landi um ómælda framtíð, og lét
það ekki á sig fá, að margur þarf
með ýmsu móti að gjalda heilinda
sinna í þeim efnum. Þó að ég hafi
oft við hana rætt, man ég ekki til
að þau mál hafi borið á góma; en
víst óska ég þess, að hugur
hennar sé þar enn hinn sami og
forðum. Hins vegar veit ég, að
hún er svo háttvís kona og
hógvær, að hún dregur ekki meiri
háttar deilumál inn í umræður
um það embætti sem vera skal
einingu þjóðarinnar til eflingar,
og ég býst ekki við að hún láti
neinn ögra sér til þess með
ósæmilegri frekju.
Ég hef enga hneigð til að sýna
þér ókurteisi. En þú hefur neytt
mig til að gera grein fyrir
undirskrift minni um árið, og það
get ég ekki gert nema skýra frá
viðhorfi mínu til málavaxta svo
satt og rétt sem mér er unnt, og
hlýt ég þá að láta mér sitthvað
um munn fara, sem ég hefði helzt
látið ósagt.
Undir þetta skjal skrifaði ég
ekki vegna þess, að ég væri
ánægður með orðalag textans í
hvívetna. Hins vegar er augljóst,
að ekki gat hver og einn heimtað
að semja hann sjálfur, fremur en
flokkar sem ganga til myndunar
samsteypustjórnar geta vænzt
þess hver um sig að fá þar öllu
ráðið. Enda skipti það mestu, að
ég var í aðalatriðum efni hans
samþykkur.
Nú liggur það í hlutarins eðli,
að í máli eins og herstöðvamálinu
hljóta getsakir að láta mjög til
sín taka. Raunar mætti svo segja,
að þau mál snúist að mestu um
gagnkvæmar getsakir. Um hugs-
anlegar afleiðingar af „vörnum“
landsins eða „varnarleysi" verður
fátt sannað né hrakið fyrir fram.
Þar er um að ræða mat á
líkindum. En þau líkincn eru svö
þung á metunum, sökum þess hve
gífurlega mikið er í húfi, að
eðlilegt er, að slíkt mat marki
ekki aðeins afstöðu manna til
málsins, heldur ráði það einnig
getsökum í garð andstæðinga.
Getsakir landvarnarsinna eru
eflaust misþungar eftir tor-
tryggni manna og innræti; en
alvarlegastar eru þær, að and-
stæðingar erlendra herstöðva séu
svo hallir undir heimsvalda-
stefnu Sovétríkjanna, að þeir
gætu sætt sig við íhlutun þeirra
um íslenzk málefni, óski jafnvel
eftir yfirráðum þeirra, og séu
þess vegna andvígir bandarískum
landvörnum á íslandi. Þetta
munu flestir telja getsakir um
landráð; og landráð engu að
síður, þótt einhver ímyndaði sér í
einfeldni sinni, að yfirráð Sov-
étríkjanna, meiri eða minni, yrðu
íslenzkri þjóð til heilla.
Getsakir herstöðvaandstæð-
inga eru víst ekki síður af ýmsu
tagi, og þær alvarlegastar, að
íslenzkir auðhyggjumenn óttist
að lýðræðisleg stjórnmálaþróun
kunni að nálgast sósíalisma meir
en við yrði unað, og þætti þá
tryggara að hafa herflokk í kall-
færi, undir því yfirskini, að hann
eigi að verja landið fyrir Rússum,
enda sé dulbúnaður ofbeldis „til
bjargar lýðræðinu" þaulreyndur
annarsstaðar, ef til þurfi að taka.
Getsakir af þessu tagi munu
flestir einnig telja getsakir um
landráð, og landráð engu að
síður, þótt ófáir telji sig vita, að
sósíalismi leiði til ófarnaðar.
Þar bætist við ekkert minna en
hugsanleg hætta á útrýmingu
mikils hluta þjóðarinnar, ef á
annað borð dragi til styrjaldar
milli risaveldanna svokölluðu, því
trúlega myndu hvorir um sig
greiða sem þyngst högg í upphafi,
og viðbúið að Rússar gerðu taf-
arlaust vetnissprengjuárás á sem
flestar NATO-herstöðvar.
Þegar öndverðar fylkingar
Islendinga hafa hvor um sig
innan sinna vébanda eitthvað af
mönnum, sem gera andstæðing-
unum í fullri einlægni getsakir
um landráð, þó ekki sé þannig
orðað fullum fetum, þá má við
ýmsu búast í orðbragði, og fer þá
mjög eftir skapgerð eða uppeldi,
hvað nærtækast verður. Á það
hlaut að reyna, þegar íslenzk og
bandarísk stjórnvöld gerðu með
sér samning þann, sem í augum
hinna tortryggnustu hlaut að
teljast íslenzkur landráðasamn-
ingur, þó að svo hafi raunar ekki
verið, því hvað sem hugsanlegum
afleiðingum leið, átti aðferðin að
heita „lögleg" að forminu til.
Ekki batnar um, þegar flokkur
landvarnarmanna fer á stúfana
að safna undirskriftum hvaðan-
æva af landinu til stuðnings
bandarískri hersetu á íslandi. Að
sjálfsögðu er ekkert við því að
segja, að nokkrir menn skrifi
nöfn sín undir yfirlýsingar, óskir
og annað slíkt, eða menn afli
skoðunum sínum fylgis með
sæmilegum hætti. En þegar kapp
er lagt á að flykkja fólki saman á
undirskriftalista, ekki tugum eða
hundruðum saman, heldur tug-
þúsundum saman, og síðan kallað
svo, að sá fjöldi jafngildi meiri
hluta þjóðarinnar í atkvæða-
greiðslu, þá er kannski engin
furða þótt ýmsir fari að hugleiða
stjórnarskrána, og velki það fyrir
sér hvers vegna kosningar þykja
ekki marktækar nema þær séu
leynilegar, hvers vegna ástæða
þótti til að afnema þann hátt á
kosningum, að húsbændur kæmu
á kjörstað með hjú sín öll og
' 1 J-l.-X „„
SKyiuuuu uK
lótu ureiða atkvæði í
sinni augsýn, eða hvers vegna
tölu meðmælenda til forsetakjörs
er ekki aðeins sett lágmark,
heldur einnig hámark. Og þegar
jafnvel kennarar í lögfræði
standa að slíkum „kosningum“,
þá er kannski von, að ýmsum sé
nóg boðið, ekki sízt þegar land-
varnarmenn neita að ræða málin
á eðlilegum vettvangi í lýðræðis-
þjóðfélagi.
Nú verð ég að játa, að ég hef
megna skömm á munnsöfnuði
götustráka eins og þeim sem
margfræg málaferli snerust um.
Mér blöskrar, að þeir sem öðrum
fremur beita sér fyrir banda-
rískri herstöð á Islandi, séu
kallaðir „kanamellur" og annað
þaðan af verra af því tagi, enda
þótt Keflavíkursamningurinn
svonefndi sé í mínum augum hið
hraklegasta óhappaverk sem
unnið hefur verið af íslenzkum
mönnum á síðari öldum. Hins
vegar skil ég ekki það hugarfar
að rjúka til og féfletta menn fyrir
orðaval sem einungis getur svert
þá sem beita því. í mínum augum
eru slík viðbrögð ekki aðeins
hlægileg, heldur umfram allt
fyrirlitleg.
Hitt er svo annað mál, að ég vil
vera frjáls að því að nefna hvern
hlut því nafni sem ég tel rétt-
nefni. Ef ég tel einhvern verknað
glapræði, og ekki fer milli mála
hver hann er, þá vil ég vera frjáls
að þeirri nafngift. Og ef sá
verknaður, sem landvarnarmenn
lýsa sjálfir á hendur sér og hæla
sér af, er að mínu eigin mati
voðalegri en landráð, þá vil ég
vera frjáls að því að segja þá
skoðun mína skýrt og tæpitungu-
laust. Þeim er í lófa lagið að sýna
fram á að mér skjátlist, ef þeir
eru ekki mállausir af einum
saman hroka. Ef mér er varnað
þeirrar hreinskilni, nema þá ég
eigi á hættu að af mér sé tætt
mín lítilfjörlega aleiga og guð
veit hvað fleira, þá hef ég verið
sviptur því frelsi sem mér er alis
dýrmætast. En hvers mætti ég
vænta af því réttarfari, sem
dæmir menn harkalega fyrir að
segja „Bandaríkj asleikj a“ um þá,
sem þeir í hjarta sínu saka um
þjóðarglæp, eða kalla þá með
orðum Þorsteins heitins Erl-
ingssonar „hundflatan skræl-
ingjalýð", ef til vill af því þeim
ofbýður að segja hug sinn allan.
Það er sannfæring mín, að því
frelsi, sem mér er annast um,
stafi hætta af mönnum eins og
ykkur, sem kennið ykkur við
„Varið land“, að málfrelsinu stafi
hætta af þeim hégómlega hroka,
sem birtist í meiðyrða-málaferl-
um ykkar, að persónufrelsinu
stafi hætta af innræti ykkar, eins
og það birtist í árás þinni á
Vigdísi Finnbogadóttur, og þjóð-
frelsinu sts.fi hætta af leik ykkar
að fjöreggi þjóðarinnar, eins og
hann birtist í baráttu ykkar fyrir
erlendum her á íslandi. Af þess-
um sökum endurtæki ég nú und-
irskrift mína undir skjalið frá
1974, ef ég ætti þess kost; og hefði
ég þó kosið, að texti þess væri
markvísari og í sumum atriðum
harðorðari. Þar rituðu nöfn sín
nokkrir þeirra mörgu íslendinga,
sem skilja, að hlutleysi er að vísu
veik vörn, en þó eina von smá-
þjóðar í nútímastyrjöld, fólk sem
veit, að engin kynslóð Islendinga
hefur rétt til að kalla yfir niðja
sína varanlega hersetu erlends
stórveldis, því eins og þar segir:
„Eitt er að verða að þola ofríki,
en annað að krefjast þess frammi
fyrir öllum heimi að því megi
ekki linna.“
í einni af greinum þínum (Mbl.
6. 5.) segir þú, að þér þyki
hvernig menn
halda fram skoðunum sínum, og
hvort þeir koma til dyranna eins
og þeir eru klæddir." Hér hef ég
forðazt hvers konar dulargervi,
og vænti þess að ég mæti þar
óskum þínum.
Með vinsamlegri kveðju,
Helgi Hálfdanarson.
LITAVER — LITAVER — LITAVER — LITAVER —
Malning og
málningarvörur
Afclattnr
ftlOlil li «UI
Kaupir þú fyrir: Kaupir þú umfram
30—50 þús. 50 þús.
veitum við 10% veitum við 15%
afslátt. afslátt.
Þetta er málníngarafslóttur í Litaveri fyrir alla þá, sem eru
að byggja, breyta eöa bœta.
Líttu viö i Utaveri,
því það hefur ávallt
borgaö »ig.
AémmAéwMi MrHfílftlkÚAÍIkt j irjji
tppWfivvgi, “i ai*T*i 1 *
STJÓRNUNARFRÆÐSLAN
Núllgrunns-
áætlanagerö
Leiðbeinendur:
Stjórnunarfélag íslands efnir til námskeiös
um NÚLLGRUNNSÁÆTLANAGERÐ í fyrir
lestrasal fólagsins að Síðu múla 23 dagana
20., 21. og 22. maí kl. 15—19 alla dagana.
Kynnt veröur aðferð við gerð fjárhagsáætl-
ana, þar sem áætlunin er tekin til endur-
skoðunar frá grunni og ítarlegur rökstuön-
ingur færður fyrir öllum þeim útgjöldum sem
áformað er aö stofna til.
Námskeið þetta á erindi til þeirra starfs-
manna sem vinna aö gerð fjárhagsáætlana
hjá ríkisfyrirtækjum, sveitarfélögum og
stærri einkafyrirtækjum.
Skráning þátttakenda og nánari upplýsingar
hjá Stjórnunarfélaginu, sími 82930.
Björn
Friðfinnsson
lögfræöingur
Þórður Sverrisson
viöskiptafræðingur.
glæslleg
stúdentagjöf
Stúdentaplattinn
minning sem ekki gleymist
Veró aóeins kr. 19.500
Póstsendum
Úr og Skartgripir
JÓN ogÓSKAR
LAUGAVEGI 70 - SÍMI 24910 ib
VER__LITAVER— LITAVER — LITAVER— LITAVER