Morgunblaðið - 27.07.1980, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. JÚLÍ1980
Sögulegt flugóhapp í Bretlandi
Viscount farþegavélin, sem brotlenti með tóma
eldsneytisgeyma í Devonhéraði á Englandi í síðustu
viku, hafði nægar eldsneytisbirgðir til að komast til
Manchester við upphaf ferðarinnar frá Santander á
Norður-Spáni, að sögn embættismanna. Farþegarnir,
fimmtíu og átta talsins, luku lofsorði á leikni
flugstjórans, Geoffrey Wittakers, fyrir að lenda
vélinni slysalaust í ljósaskiptum á fimmtudag, þegar
um níu kílómetrar voru enn til áfangastaðarins
Exeter. Þó er enn ailt á huldu um orsakir
eldsneytistapsins og þykir með ólíkindum það
slembilán að ekki hlauzt af stórfelldur mannskaði.
Viscountinn, sem ber nafnið Bravo Yankee, sendi
frá sér neyðarkall klukkan 8.53 síðdegis og að
nokkrum mínútum liðnum hlemmdist hann niður á
eina slétta sauðbeitarakurinn á margra kílómetra
svæði eftir að flugstjórinn hafði þrætt hljóðnaða
vélina gegnum glufur í skóglendum hæðum Devons-
héraðs.
Hann hafði allt að því strokið yfir þak gistihúss í
smáþorpi, hafði kubbað toppinn af risavöxnu eik-
artré og brotið af væng vélarinnar í leiðinni, áður en
hann magalenti og gat naumlega sveigt til hliðar
áður en vélin hafnaði í aflóga járnbrautargrafningi
og á skammt undan.
Aðeins hafði munað nokkrum þumlungum að
vængstýfð flugvélin, sem misst hafði mótora í margra
metra fjarlægð, lenti í öðrum trjám þar sem hún
kastaðist eftir akrinum endilöngum.
Flugstjórinn,
Geoffrey Whit-
taker.
Viscount far-
þegaflugvél Al-
idair flugfélagsins í
Skotlandi, eftir
að hún brot-
lenti í rökkrinu á
akri nær Ottery St.
Mary í Devon-
héraði. Eins
og sjá má eru
járnbrautartein-
arnir og áin
skammt und-
an.
BROTLENTI
ELDSNEYTISLAUS
í HÁLFRÖKKRI
Flak vélarinnar. í lendingu sneyddi hún toppinn af risaháu eikartré.
Eina raufin
Whittaker flugstjóri hefur
þrjátíu og átta ára flugreynslu
að baki og var áður flugmaður
konunglega brezka flughersins.
Daginn eftir atburðinn sagði
hann svo frá: „Ég hélt mér
myndi engan veginn takast það.
Ég kom auga á þessa rauf og
stefndi beint að henni. Það var
eini staðurinn þar sem ég gat
hugsanlega komið vélinni niður.
Þarna var sjálfsbjargarhvötin
að verki, ekkert annað.
Drottinn hlýtur að hafa leið-
beint mér. Á því er ekki minnsti
vafi. Ég sagði farþegunum að
spenna sætisbeltin og búa sig
undir nauðlendingu. Állt þar til
á siðustu stundu þótti mér
óhugsandi að þetta tækist. En
jafnskjótt og vélin hafði numið
staðar hraðaði ég mér til að gá
að farþegunum.
Til allrar hamingju hef ég nú
flogið til Exeter um tuttugu ára
skeið. Ég þekki þess vegna að-
flugið vel og það gaf mér aukið
svigrúm.
I áhöfn flugvélarinnar voru
aðstoðarflugmaður og tvær flug-
freyjur auk Whittakers flug-
stjóra. Ákveðið hafði verið að
fljúga með farþegana heimleiðis
eftir að ferja, er þá flutti, bilaði.
Einn farþeganna, Harold
Matthews, fyrirtækiseigandi frá
Cheltenham, sagði: „Hefðum við
ekki átt þennan frábæra flug-
stjóra, að væri ekkert okkar á
lífi. Það var kraftaverk að hann
skyldi geta forðað okkur frá því
að lenda í trjánum. Einhvern
veginn tókst honum að snúa
vélinni rétt áður en árekstur
hefði orðið."
Slokknaði á
hreyflunum
„Við höfðum varla tíma til að
spenna beltin áður en vélin skall
niður“ heldur Metthews áfram.
„Hún hentist á loft þrisvar til
fjórum sinnum, og allt byrjaði
að liðast sundur. Tveir eða þrír
gluggar mélbrotnuðu og hlutir
hrundu úr skápunum.
Þegar vélin hafði stöðvast,
kom flugstjórinn aftur í far-
þegarými. Hann var skjálfandi
og formælti Spánverjunum í
Santander. „Þessir bannsettir
Spánverjamelir létu mig verða
bensínlausan" sagði hann. Síðan
tóku allir að fagna honum,
klappa honum á öxlina og taka í
hönd hans.“
Annar farþegi lýsir brotlend-
ingunni svo: „Allir móktu. Þá
kvað skyndilega við tilkynning
frá flugstjóranum um að við
yrðum að nauðlenda.
Ég held það hafi ekki hrinið á
neinn, það er að segja þar til
slokknaði á hreyflunum. Ailt í
einu varð steinhljóð og mínútu
síðar lentum við. Það var sann-
kölluð lífsreynsla. Við rákumst á
tré og fengum síðan tvo skelli.
Þegar út var komið sagði aðstoð-
arflugmaðurinn: „Okkur þykir
fyrir þessu. En við urðum elds-
neytislausir." Hann notaði að
vísu sterkari orð, en var grafal-
varlegur.
Þrjár skýringar
Þriðji farþeginn, Jesus Dom-
iniquez frá Bristol, sagði: „Þegar
flugstjórinn tilkynnti um nauð-
lendinguna tók ég eftir að
hreyflarnir höfðu stöðvast.
Finna mátti fyrir þremur þung-
um höggum, um leið og við
komum út úr skýjunum. Nokkr-
ar kvennanna og börnin voru í
tárum, en enginn missti stjórn á
sér.“
Aðeins einum farþega af ell-
efu, er sættu meðferð eftir lend-
inguna, var haldið á Exeter
sjúkrahúsinu og hafði hann
meiðst á hálsi.
Farþegum bar saman um að
slokknað hefði á öllum fjórum
hreyflum áður en vélin byrjaði
að missa flugið. Rannsóknar-
menn telja þrjár skýringar koma
til greina: að eldsneytisútbúnað-
urinn hafi verið gallaður, að
rangt hafi verið farið að við
eldsneytishleðslu á Spáni, eða að
losað hafi verið úr eldsneytis-
geymum í lofti af vangá.
Embættismenn við Santander
flugvöilinn fullyrða að vélin hafi
tekið 4500 kíló af eldsneyti við
upphaf ferðarinnar og hafi
áhöfn haft yfirumsjón með
hleðslunni.
Reglur brezku flugumferðar-
stjórnarinnar segja fyrir um að
flugvél verði að hafa nægt elds-
neyti, til að komast í áfangastað,
að viðbættum nægum birgðum
til þess bæði að ná til næsta
flugvallar, ef breyta verður
flugáætlun, og til að sveima um í
fjörutíu og fimm mínútur. Þar á
ofan bætast fimm af hundraði til
að nota í neyðartilvikum.
Einn framkvæmdastjóra Alid-
air flugfélagsins í Skotlandi, er
rekur Viscountinn, Trefor Jones,
segir að flugvélin hafi tekið
meira en lágmarksbirgðir elds-
neytis í Santander. Hann segist
enga hugmynd hafa um ástæður
óhappsins, en segir Whittaker
flugstjóra „einkar færan flug-
stjóra, eins og sýndi sig í þessu
tilviki*.
Slökkviliðsmenn, sem komu á
vettvang skömmu eftir lending-
una segjast ekki hafa orðið varir
við minnsta bensínkeim, sem
jafnan gætir þó undir kringum-
stæðum af þessu tagi. Hefði
verið eldsneyti eftir, segja þeir,
má fullvíst heita að kviknað
hefði í vélinni, er vængurinn
laskaðist.
Viscount vélin hefur verið
mest selda flugvélin, sem fram-
leidd hefur verið í Bretlandi.
Henni var fyrst flogið til reynslu
árið 1948 og framleiðsla hafin
árið 1953 og 440 vélar seldar um
heim allan. Vélin, sem brotlenti,
er af gerðinni Viscount-700 og
var hin síðasta þeirra smíðuð
árið 1958. Slysaferill Viscounts-
ins er með líkum hætti og ferill
annarra flugvéla, sem verið hafa
í notkun jafn lengi.
(Þýtt ox pndursaKt lir Thc Daily
Telejfraph)