Morgunblaðið - 27.07.1980, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. JÚLÍ1980
31
Miklar
framkvæmd-
ir á vegum
U.M.F.B.
Borgarfirði eystri. 15. júll, 1980.
NÚ STANDA yfir fram-
kvæmdir við gerð íþrótta-
vallar á vegum Ungmennafé-
lags Borgarfjarðar (U.M.F.B.)
Framkvæmdir hófust í byrj-
un júlí 1979 og var unnið fyrir
8,5 millj. í fyrra. Aftur var
hafist handa í vor og heildar-
kostnaður nú er orðinn ca. 19,5
millj. Þá er aðeins lokafrá-
gangur eftir, þ.e.a.s. að leggja
lokaslitlagið og girða svæðið,
auk þess sem eftir er að ganga
frá stökkgryfjum o.fl.
Aætlað er að ganga að fullu
frá svæðinu í haust, þar með
talin girðing um svæðið og
bílastæði. Þá er einungis eftir
að gera handboltavöllinn, en
hann kemur við hlið knatt-
spyrnuvallarins.
U.M.F.B. sér að öllu leyti um
framkvæmdir við völlinn, en
heildarkostnaður er áætlaður
25—30 millj. Veruleg vinna
hefur verið gefin við þessar
framkvæmdir og nemur gjafa-
vinnan nú tæpum 5 millj. enda
hefur engin vinna verið keypt
nema vinna stórvirkra tækja,
svo sem vörubíla, ámoksturs-
tækja og jarðýtna.
Ungmennafélagið fjár-
magnar sjálft 40% af fram-
kvæmdunum og hefur það nú
þegar greitt talsvert meira en
sinn hlut í áföllnum kostnaði.
v
Forráðamenn félagsins eru
mjög bjartsýnir með fram-
haldið, því að enn hefur ekki
verið hafist handa með tvær
stórar fjáraflanir, sem ráðast
á í. Önnur er sú, að ungmenna-
félagar ætla að róa til fiskjar
og leggja andvirðið inn á
reikning félagsins og hin fjár-
öflunarleiðin er boðhlaup, sem
ráðist verður í um miðjan
ágúst nk. Er það ca. 350 km.
hringur um Austurland og
verður gefið út auglýsingablað
í tengslum við það.
Að undanförnu hafa félag-
inu borist margar peninga-
gjafir frá einstaklingum hér
heima og lýsa þær best þeim
áhuga sem staðarbúar hafa á
því að ljúka þessum fram-
kvæmdum, enda ætti slíkur
völlur að verða lyftistöng fyrir
íþróttaiíf á staðnum og jafn-
framt metnaðarmál byggðar-
lagsins að gera slíkt átak.
U.M.F.B. gefur út blað, sem
nefnist Gusa og dregur það
nafn af sérkennilegum stað
hér í Borgarfirði. Eru þetta
myndarleg hefti, sem koma út
tvisvar á ári. Efni þeirra er
fjölbreytt, íþróttafréttir og
önnur tíðindi úr byggðarlag-
inu, ásamt margvíslegum
fróðleik og gamanmálum. Má
þar t.d. nefna fróðlega og
skemmtilega lýsingu á ná-
grenni Borgarfjarðar, hinum
svokölluðu Víkum, ásamt ítar-
legri örnefnaskrá, myndum og
uppdráttum
Málf ar og f ramburður
Islendinga kannaður
Eins og fram hefur komið í fréttum hefur Vísindasjóð-
ur úthlutað fimm milljónum króna til rannsóknar á
íslenzkum framburði. Það eru þeir Höskuldur Þráinsson og
Kristján Árnason málfræðingar og málvisindamenn sem
að rannsókninni standa. Þeir eru skólabræður og
stúdentar frá Akureyfi, luku báðir kandidatsprófi í
íslenzku frá Háskóla íslands og héldu síðan til framhalds-
náms erlendis, Höskuldur til Boston, en Kristján til
Edinborgar. Þeir hafa síðan kennt nokkuð við Háskól-
ann og stundað önnur fræðistörf.
„Árnagarður
okkar annað
heimili“
Blaðamaður Mbl. heimsótti þá
félagana á Árnagarði, þar sem
þeir sögðust eiga sitt annað
heimili, og bað þá um nánari
upplýsingar um framburð ís-
lendinga og rannsóknina sem
fram undan er. Þeir sögðu í
fyrstu að helzt vildu þeir ekkert
segja. „Við viljum ekki ljóstra
upp neinum hernaðarleyndar-
málum", sögðu þeir, en svo sáu
þeir aumur á blaðamanninum og
öðrum landsmönnum, sem ekki
þekkja þessi mál gjörla og leystu
aðeins frá skjoðunni.
„Við höfum alltaf haft áhuga á
íslenzkri málfræði og málvísind-
um, hvað veldur því er ekki gott
að segja, en það eru kannski
helzt góðir kennarar okkar við
Menntaskólann á Akureyri, sem
hafa hrundið okkur út á þessa
braut:“
„Björn Guðfinns-
son brautryðjandi
framburðarrann-
sókna“
Kristján: „Björn Guðfinnsson
er eiginlega sá eini, sem kannað
hefur íslenzkan frambúrð ítar-
lega. Á árunum 1941 til 43
ferðaðist hann um landið og
kannaði framburð um tíu þús-
und einstaklinga úr öllum lands-
hlutum. Hann studdist að mestu
við skólabörn. Hann skráði
niðurstöður sínar og hafa þær
síðan verið gefnar út á prenti, en
því miður eru ekki til segul-
bandsupptökur frá þessari rann-
sókn. Þetta voru mjög nákvæm-
ar rannsóknir og verulegt
brautryðjandastarf, en eins og
ljóst er, eru nær fjörtíu ár síðan
og því miklar líkur á að fram-
burðurinn hafi breytzt nokkuð
síðan, en slíkt er ekki hægt að
fullyrða án vísindalegrar könn-
unar. Þó hafa nokkrir aðiljar
fengizt nokkuð við framburðar-
rannsóknir nú á seinni árum og
má þar nefna Jón Aðalstein
Jónsson og Ingólf Pálmason, sem
kannað hafa skaftfellskan fram-
burð og Jónas B. Jónsson fyrr-
verandi fræðslustjóri hefur at-
hugað mál skólabarna í Reykja-
vík. Talsverðar rannsóknir hafa
verið gerðar á íslenzkri málfræði
og íslenzku máli, en nútíðarmál-
ið hefur mikið til setið á hakan-
um og okkur finnst ærin ástæða
til að kanna það einnig."
„Könnum fram-
burð, orðafar og
setningaskipan“
Höskuldur: „Við fengum einn-
ig styrk í fyrra, eins konar
undirbúningsstyrk, og fórum þá
aðeins af stað, aðallega til að
reyna tilvonandi rannsóknarað-
ferðir. Þar hafa nemendur í
málvísindum við Háskólann ver-
ið okkur mjög innan handar,
hafa bæði unnið verkefni fyrir
okkur og einnig verið einskonar
tilraunadýr. Við munum tala við
fólk, og tökum þá allt upp á
segulband, og þá erum við að
leita eftir framburði, orðafari og
setningaskipan. Framburðar-
rannsóknin skiptist að nokkru
leyti í tvennt, annars vegar
könnun á einstökum framburð-
areinkennum og hins vegar
könnun á samruna og slappmæli
í samfelldu máli.“
„Dæmum fólk ekki
eftir málfari“
Kristján: „Við erum ekki að
prófa hverjir tali rétt eða ekki,
málfræði er ekki málvöndun í
sjálfri sér og við munum ekki
dæma menn eftir málfari, enda
erfitt að segja til um hvað sé rétt
og hvað rangt. Yfirleitt eru
staðbundin mállýzkueinkenni
talin jafnrétthá því, sem al-
mennara er. Einhver einn fram-
burður þarf ekki að vera verri en
einhver annar, svo lengi sem
menn gera sig skiljanlega.
Fræðilegt hlutverk málfræðinga
er að kanna málið, ekki dæma
það, en þeir geta svo að sjálf-
sögðu haft sínar skoðanir á því
hvað sé réttast, en það er
venjulega leyndarmál.
„Athugum hvort
einstaklingar
breyti framburði
sinum“
Höskuldur: „Við ætlum ekki
aðeins að kanna landshlutamál-
lýzkur, heldur einnig aldurshópa
og stéttir. Menn hafa oft treyst
sér til að fullyrða ýmislegt um
þessa hluti, án þess að hafa
kannað þá nægilega vel. Ef um
einhvern mun er að ræða á
mállýzkum þessara hópa, ætti
hann að koma fram í þessari
rannsókn. Við ætlum því að tala
við fólk úr öllum stéttum og sem
flestum aldurshópum og leggj-
um því ekki eins mikla áherzlu á
Málvisindamennirnir
Höskuldur Þráinsson og
Kristján Árnason á vinnu-
stofu Höskuldar í Árna-
garði.
skólabörnin og Björn Guðfinns-
son gerði. Við munum þó einnig
reyna að hafa tal af sem flestum
þeim sem Björn kannaði, til að
sjá hvort framburður þeirra
hefur breytzt, til að kanna hvort
einstaklingar breyti framburði
sínum og hvórt hann breytist
með kynslóðum."
„Munum tala við
þúsundir manna“
Kristján: „Þegar við ræðum
við fólk þurfum við að fá alia til
að segja sömu orðin og setn-
ingarnar til að fá samanburð.
Þetta er oft erfitt, því það kemur
stundum fyrir að fólki er mjög
illa við að tala inn á segulband,
það er hrætt við að verða dæmt
fyrir málfar sitt, og oft kemur
það fyrir, að fólk reynir að
vanda sig og talar þá annað mál,
en því er tamt. Slíkt er auðvitað
heldur óheppilegt fyrir rann-
sóknina og helzt þyrfti að taka
samtölin upp, án þess að við-
mælendur okkar vissu af því.
Þetta er mikil vinna og ekki
séð fyrir endann á rannsókninni
þó að hún sé að hefjast. Við
þurfum að fara um allt landið og
helzt þyrftum við að tala við
þúsundir manna. Það má því
reikna með, að þetta taki nokkuð
langan tíma.“
„Aukinn áhugi á
nútímamálinu“
Höskuldur: „Við erum auðvit-
að mjög ánægðir með að hafa
hlotið þennan styrk, það sýnir að
vaxandi áhugi er á þessum
athugunum. Ymsir aðiljar hafa
sýnt þessum málum áhuga, með-
al annarra fræðslustjórinn í
Reykjavík, Kristján J. Gunn-
arsson, og væntanlega má notast
við niðurstöður rannsóknarinnar
við kennslu og ýmislegt af því
taginu."
H.G.
EFÞAÐER FRÉTT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU
Al'GI.YSINGA-
SÍMINN EK:
22480
Sverrir.