Morgunblaðið - 09.08.1980, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. ÁGÚST 1980
21
ands Eyjafjarðar, sem haldinn var í Freyvangi 5. ágúst sl. ályktun um fóðurbætisskattinn, þar sem álagning
ormanna nokkurra búnaðarsambanda í landinu á ályktun Eyfirðinga og álagningu fóðurbætisskattsins fyrr
skapast skilyrði til að afnema
verðjöfnunargjald á mjólkinni
vegna útflutnings, sem nemur nú
28 krónum á hvern lítra. Hér
kemur og til að fóðurbætisskatt-
urinn hlýtur að hafa veruleg áhrif
á viðhorf bænda til bættrar hey-
verkunar. Hins vegar verður
vegna hugsanlegs mjólkurskorts í
vetur annað hvort að iækka kjarn-
fóðurgjaldið, til dæmis þegar kem-
ur fram í október, eða að Stéttar-
sambandsfundurinn ákveði að
nota heimildir í lögum til endur-
greiðslu á skattinum eða skömmt-
un á kjarnfóðri. í þriðja lagi tel ég
að hugsanlegt sé að nota það fé,
sem kemur inn með kjarnfóður-
skattinum til að greiða hærra verð
fyrir mjólkina yfir vetrarmánuð-
ina.
í kindakjötsframleiðslunni hef-
ur fóðurbætisskatturinn lítil sem
engin áhrif og því tel ég eðlilegt að
kvótakerfið komi til fullrar fram-
kvæmdar í sauðfjárræktinni og í
nautgripakjötsframleiðslunni.
Hins vegar er ég ákaflega óánægð-
ur með það sem ég kalla hringl-
andahátt um framkvæmd kvóta-
kerfisins og seinagang við út-
reikning og afhendingu hans. Hér
í Austur-Húnavatnssýslu hefur
bændum verið sagt að búið sé að
senda þeim kvótann sinn en engir
slíkir seðlar hafa sést hér ennþá.
Annað dæmi um hringlandahátt-
inn eru ákvarðanir Framleiðslu-
ráðs um útborgunarhlutfall á
mjólk og einnig má nefna þær
hugmyndir, sem verið hafa uppi
um að aðlaga kvótakerfið að
verðlagsárinu. Menn þurfa að fá
vitneskju um slíkar stjórnunarað-
gerðir með góðum fyrirvara,
þannig að þeir geti aðlagað sig að
breyttum aðstæðum," sagði Jó-
hannes.
„Skattlagn-
ingin orðin æði
há til að
borga okkur
sjálfum laun“
• „Við Eyfirðingar höfum viljað
takmarka framleiðsluna með
kvótakerfinu en enn teljum við að
það sé ekki sýnt hvaða árangur
getur náðst í stjórnun framleiðsl-
unnar með því, þar sem þetta er
fyrsta árið, sem kvótinn átti að
virka og margt hefur verið í óvissu
með hann. Við teljum augljóst að í
þessu héraði hafa bændur farið
eftir kvótakerfinu og dregið fram-
leiðslu sína saman og það sést á
tölum um innlagðar afurðir hjá
afurðasölufélögunum," sagði
Sveinn Jónsson, bóndi á Ytra-
Kálfskinni og formaður Búnaðar-
sambands Eyjafjarðar.
Sveinn sagði, að í apríl sl. hefði
innvegin mjólk hjá mjólkurbúinu
á Akureyri verið 9% minni en
sama mánuð 1979, í maí var
samdrátturinn 8% og í júní 2% “
Þetta var áður en fóðurbætis-
skatturinn kom til en við höfum
alltaf lagt á það áherslu að
bændur þyrftu tíma til að aðlaga
sig að þessum stjórnunaraðgerð-
um. í júlí var samdrátturinn í
mjólkinni 13,7% hér í Eyjafirði og
það er enginn að mótmæla því að
skatturinn hafi ekki áhrif á fram-
leiðsluna. Okkur finnst hins vegar
óeðlilegt að þetta hár fóðurbætis-
skattur skuli lagður á, andstætt
samþykktum aðalfundar Stéttar-
sambands bænda síðast liðið
haust. Samþykkt fundarins gerði
að vísu ráð fyrir heimild til
álagningar fóðurbætisskatts en
með bráðabirgðalögunum er geng-
ið lengra. Stéttarsambandsfund-
urinn samþykkti að bændur
fengju gjaldfrítt ákveðið magn af
kjarnfóðri en umframmagn yrði
skattlagt.
Það má vissulega benda á að
fóðurbætisskatturinn kunni að
hafa verið nauðsynlegur gagnvart
þeim bændum, sem ekki höfðu
lagað framleiðslu sína að kvóta-
fyrirkomulaginu. Varðandi okkur
Eyfirðinga teljum við þetta rang-
látt. Við vorum búnir að fá grófa
útreikninga á kvótanum í vor og
margir bændur hér hafa gengið á
móts við væntanlegt kvótakerfi.
Við erum aðallega óánægðir með
að fá yfir okkur tvöfaldar aðgerð-
ir. Samhliða þessum aðgerðum er
útborgunarverð til bænda nú
lægra en nokkurn tíma hefur verið
og mjólkurframleiðendur verða að
greiða sérstakt innvigtunargjald.
Þetta á að vera til að jafna verð á
mjólkinni milli sumars og veturs.
Með þessu er skattlagningin orðin
æði há til að borga okkur sjálfum
laun. Aðalatriðið í þeirri umræðu,
sem hlýtur að fara fram næstu
vikur um framhald aðgerða til
stjórnunar á framleiðslu landbún-
aðarins, hlýtur að verða á hvern
hátt bændur geti stjórnað fram-
leiðslu sinni sjálfir, þannig að
tekjuskerðing þeirra verði sem
allra minnst," sagði Sveinn.
„Hámark að
setja á 100%
fóður-
bætisskatt“
• „Ég álít að það hefði verið
hámark að setja á 100% fóðurbæt-
isskatt er ekki 200%, og í öðru lagi
vil ég benda á að fóðurbætisskatt-
urinn kemur ákaflega illa og
ósanngjarnt niður á þeim bænd-
um, sem tóku mark á tilkynningu
Framleiðsluráðs um kvótakerfið
og hafa þegar miðað framleiðslu
sína við að halda sér innan þeirra
marka. Álagning fóðurþætis-
skattsins kemur i bakið á þessum
mönnum," sagði Helgi Jónasson,
bóndi á Grænavatni og formaður
Búnaðarsambands Suður-Þingey-
inga.
„Það er verst að fá þennan
hringlandahátt í þessar stjórnun-
araðgerðir,“ sagði Helgi, „en ég vil
ekki láta í ljósi endanlega and-
stöðu gegn öllum fóðurbætis-
skatti. Það er vitað að einhvers
staðar þurfti að afla fjár til að
mæta þeim vanda, sem við er að
fást í markaðsmálum landbúnað-
arins. Ég tel hins vegar að álagn-
ing 200% skattsins hafi verið
alltof harkaleg aðgerð."
Helgi sagði, að á næstu vikum
yrðu haldnir kjörmannafundir til
undirbúnings aðalfundi Stéttar-
sambands bænda, sem haldinn
yrði í lok mánaðarins og á þessum
fundi yrði álagning aðgerða innan
landbúnaðarins." Það er ekki
ólíklegt að þetta mál verði tölu-
vert hitamál á aðalfundi Stéttar-
sambandsins, því núverandi að-
gerðir eiga aðeins að vera í gildi
fram að fundinum. Framhaldið
ræðst því mikið á fundinum á
Kirkjubæjarklaustri," sagði Helgi.
„Þrátt fyrir
kaldasta ár
aldarinnar er
vandamálið
of mikil
framleiðsla
á góðum mat“
• „Við bændur á suðurlandi höf-
um verið á kafi í heyskap fram að
þessu og höfum ekki getað rætt
álagningu fóðurbætisskattsins
enn. Ég heyri hins vegar að
bændur líta hann misjöfnum aug-
um en allir sjá að það þarf
eitthvað að gera. Ég tel að kvóta-
kerfið sé skynsamlegt en auðvitað
er endalaust hægt að deila um
hver sé besta lausnin," sagði
Stefán Jasonarson, bóndi í Vosa-
bæ og formaður Búnaðarsam-
bands Suðurlands.
„Menn sjá að það getur ekki
gengið endalaust að framleiða lítt
seljanlegar mjólkurvörur á inn-
fluttu kjarnfóðri. Ef við lítum á
tölur um innvegna mjólk hjá
Mjólkurbúi Flóamanna frá ára-
mótum kemur í ljós að í janúar
var um að ræða 2.37% aukningu
miðað við sama mánuð í fyrra, í
febrúar var aukningin 10.05% og í
marz var aukningin 4,32%, en í
apríl var 1.27% samdráttur, í maí
var samdrátturinn 5.54%, í júní
var samdrátturinn 1,09% og í júlí,
þegar fóðurbætisskatturinn byrj-
aði að segja til sín var samdrátt-
urinn 11,82%. í heild var því
samdrátturi í innveginni mjólk
hjá Flóabúinu 1.71% frá áramót-
um til siðustu mánaðamóta. Þetta
getur ekki talist mikill samdrátt-
ur og því eðlilegt að gripið sé til
einhverra aðgerða til að spyrna
við fótum.
Aðstaða Eyfirðinga er um
margt sérstæð en við verðum að
gera okkur grein fyrir því að það
geta ekki allir bændur verið með
100 kýr í fjósi eins og sumir
bændur í Eyjafirði eru með.
Tæknin er líka orðin það mikil að
þrátt fyrir kaldasta ár aldarinnar,
var vandamálið í íslenskum land-
búnaði í fyrra að of mikið var
framleitt af góðum mat. Við
þurfum hins vegar ekki að fara
langt aftur í tímann til að finna
dæmi um að bændur væru hvattir
til að auka framleiðslu sína.
Aðalfundur Búnaðarsambands
Suðurlands samþykkti fyrir
nokkrum árum tillögu þess efnis
að tekin yrði upp stjórnun á
búvöruframleiðslunni og þá reynt
að stuðla því að mjólkurfram-
leiðslan yrði á þeim svæðum, sem
best hentuðu til slíkrar fram-
leiðslu og væru næst markaðnum
eins og suðurland. Sauðfjárræktin
yrði hins vegar á þeim svæðum,
sem væru fjær markaðnum fyrir
neyslumjólk og mjólkurvörur. Ég
hygg að ef farið hefði verið að
þessum tillögum á sínum tíma
væri vandinn ekki jafn mikill. Nú
er því miður of seint að grípa til
aðgerða í þessa veru. Við bændur
viljum vera frjálsir menn í frjálsu
landi og eigum erfitt með að sætta
okkur við að okkur sé stjórnað. Því
hefur reynst erfitt að koma á
stjórnun á framleiðslumálum
landbúnaðarins samfara því, sem
öll tækni í landbúnaði hefur stór-
aukist," sagði Stefán að lokum.